Isfahan

Isfahan
اصفهان‎
*(Esfahān)*
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Iran
Eläjiden lugu (2022)	2,219,343 ristitud
Pind	550,72 km²
Pämez'	Ali Ghasemzadeh; (2021—)
Telefonkod	+98−311
Aigvö	tal'vel UTC+3:30,; kezal UTC+4:30

Isfahan (pers.: اصفهان‎ [esfæˈhɒːn] Esfahān) om Iranan lidn-millioner valdkundan keskuzpalan päivlaskmas. Se om ühtennimižen agjan administrativine keskuz da pala, sijadase 340 km suvhe Tehran-pälidnalpäi (440 km avtoteidme).

Istorii

Ristitud elädas lidnan territorijal paleolitan aigaspäi. Voz'sadoil 10. da 17. Isfahan oli valdkundan (Persijan) pälidnaks. Isfahan om arabine nimi, sündui lidnan keskuzpersijan Spahān-nimitusespäi, spāda-sana znamoičeb «armii» amuižpersijan kelel.

Voz'sadoiden 11.-19. islaman arhitekturan äi sauvusid om Isfahanas. Nügüd'aigaine lidn om metallurgijan (Mobarakeh Steel Company) da südäitukpoltusen tegimišton keskuz. Kivivoinümbriradai tegim om lidnas.

Geografijan andmused

Lidn sijadase agjan keskuzpalan suvipäivlaskmas, seižub Zagros-mägisel'gan päivnouzmaižidenno pautkidenno 1574 metrad keskmäižel korktusel valdmeren pindan päl, Zajende-jogen molembil randoil.

Klimat om kontinentaline kuiv, päivoikaz, kezal eriližešti. Keza om räk, tal'v om viluhk. Voden keskmäine lämuz om +17,0 C°, kezakun-elokun +27,9..+30,3 C°, tal'vkun-uhokun +3,4..+6,8 C°. Ekstremumad oma −19,4 C° (viluku) i +44,6 C° (heinku). Kezaaigan minimum om +10,0 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +25,0 C° (uhoku). Ei voi panda halad semendkus-sügüz'kus, redukun minimum om 0 C°. Il'man lämuz voib ületada +38 C° semendkus-sügüz'kus. Paneb sadegid 136 mm vodes, enamba kül'mkus-sulakus (16..27 mm kus), läz ei ole vihmoid kezakus-redukus (6 mm pordos). Paneb 10 sm lunt tal'ven koumes päiväs, vilukus päpaloin. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 19..22 % röunoiš kezakus-sügüz'kus, 43..59 % kül'mkus-uhokus.

Tobmuz

Isfahan jagase vižtoštkümneks nomeruidud lidnrajonaks (1..15).

Lidnan Islamine municipaline nevondkund kogoneb 13 ühtnijaspäi. Kaik rahvaz valičeb heid nelläks vodeks. Nevondkund paneb merad radnikusele, nelläks vodeks mugažo. Edeline lidnan municipalitetan pämez' (mer) om Godratolla Noruzi (2017−2021).

Eläjad

Läz 1987. vot lidnan ristitišt ületi millionad (986 800 eläjad oli vl 1986). Vn 2001 Iranan rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1,502,567 ristitud, vn 2011 — 1,853,293 ristitud. Vl 2016 lidnan ristitišt oli 1,961,260 eläjad. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Lidnan aglomeracii (3 793 101 rist. vn 2012 rahvahanlugemižen mödhe i 3,989,070 rist. vl 2018) otab kahtent sijad Iranas ristitišton lugun mödhe.

Kaik 13 islaman, kuz' judaizman i viž hristanuskondan pühäpertid om saudud lidnas.

Lidn om agjan üläopendusen keskuseks. Kaik om seičeme valdkundališt i kaks' privatišt universitetad ratas lidnas, toižiden universitetoiden (Tehran) koume filialad. Znamasine om Isfahanan universitet^[1] (alusenpanend 1946, 18 tuh. üläopenikoid 14 fakul'tetal vl 2020).

Transport

Avtobusad, metro i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Metropoliten radab vspäi 2015 (üks'jäine jono 20 stancijanke, 20,2 km raudted), sen kahtenz' i koumanz' jonod oma sauvomižes.

Rahvahidenkeskeine Isfahan-lendimport Šahid Behešti-politikanmehen nimed (IFN / OIFM, 2,7 mln passažiroid vl 2017) om soda- da civiliženke znamoičendanke, sijadase lidnan suvipäivnouzmas. Sišpäi da sihe tehtas reisid lähižidme arabižidme valdkundoidme i Iranadme.

Galerei

Isfahan-municipalitetan torg (2014)
Mečetid Nakš-e Džahan-torgul («Mail'man čomitez»; vai Imaman torgul), vn 2020 nägu
Lidnan LEK i kivivoinümbriradai tegim vl 2016
Isfahan-municipalitetan keskuzkirjišt (2023)
Nügüd'aigaižen čomamahton muzei (2004)
Isfahan City Center-moll (2020)
Rahvahidenkeskeižen Isfahan-lendimportan terminal vl 2017
Isfahan-päraudtestancijan sauvuz vl 2010

Homaičendad

↑ Isfahanan universitetan sait (ui.ac.ir). (pers.) (angl.)

Irdkosketused

Lidnan ohjastusen oficialine portal (new.isfahan.ir). (pers.)

Isfahan Vikiaitas

[1] Isfahanan universitetan sait (ui.ac.ir). (pers.) (angl.)

[1]