Guera franco-prusiana
unificazione tedesca (it)   | |
|---|---|
 | |
| Tipo | guera |
| Data | 28 de zenaro del 1871 |
| Liogo | Fransa |
| Consevense | unificazione tedesca (it) , Ostilità franco-tedesca (it) e Tersa Repùblega Franseza |
(VEC)
«Se s-cioparà na guera garemo da spetàrghene na intiera caena; chi che socunbe ła prima volta no speta de facto de gaver repià fià par rescumisiar da cao.»— Otto von Bismarck inte na letera a Caterina Orlov inte el ndar de ła crize del Lusenburgo, 1867
La guera franco-prusiana (in todesco Deutsch-Französischer Krieg, in franseze Guerre franco-allemande o Guerre franco-prussienne) ła ze sta conbatesta dal 19 de lujo del 1870 al 10 de majo del 1871 intrà el Secondo Inpero franseze (e, dopo de ła cascada del rezime, da ła tersa Repùblega franseze) e ła Confederasion Todesca del Nord (guidada dal Regno de Prùsia), liada coi regni todeschi del sud de Baden, Baviera e Württemberg.
El conflito el ghea segnà el s-ciopar de ła tension intrà łe du potense, che ła se ghea guałivamente cresesto de sevente del fałimento del projeto de Napołon III de anesion del Lusenburgo, avegnimento che el ga cauzà ła fin de na rełasion rełativamente bałansada co ła Prùsia de Otto von Bismarck. I contrasti i se ghea fato pì inpisadi par colpa de ła senpre pì granda influensa, par gnente tołerada da Parize, ezersitada da ła Prùsia inte i confronti dei Stati todeschi verso sud del fiume Men partegnenti a l'ex Confederasion zermànega e del roło guida prusian ezersità inte l'interior de ła Confederasion Todesca del Nord, creada inte el 1867 dopo de ła vitòria prusiana inte ła guera contro de l'Inpero austrìago.
La guera franco-prusiana ła ze sta ła pì inportante conflito conbatesto in Eoropa intrà l'època de łe guere napołeòneghe e ła prima guera mondiałe, e el se ghea sarà co ła conpleta vitòria de ła Prùsia e dei so liai. La consevensa pì de rezalto ła ze sta ła creasion de l'Inpero todesco, che el ghea mantegnesto na funsion de granda autorevołesa inte łe rełasion pułìteghe internasionałi de łe dècade drioman del nasimento. La débâcle franseze ła ga determenà anca ła fine del Secondo Inpero de Napołon III e, col croło de sto cuà, ła tenporànea subalternità de l'influensa franseze in confronto de łe altre potense del foro eoropeo. Indiretamente, ła sconfizesta ła ghea vesto repercusion anca inte ła penìzoła italiana: el goerno sabàudo el ga profità de ła fine del Secondo Inpero, tradisionalmente protetore dei teritori pontifisi, par concuistar Roma inte el 20 de setenbre del 1870, metindo in pie ła Bresa de Porta Pia - Tolta de Roma.
La fine del perìodo inperiałe el ghea signifegà par ła Fransa el scumìsio de un rezime republegan, che - par dimension e influensa - el zera devegnesto el pì inportante intrà cuełi che ghe zera inte l'època inte el continente.
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]
Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Guera franco-prusiana
el detien schemi gràfeghi so
Linganbi foresti
[canbia | canbia el còdaxe]- franco-prussiana, guerra, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
- (EN) Franco-German WarEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
| Controło de autorità | LCCN (EN) sh85051543 · GND (DE) 4122110-2 · BNF (FR) cb11954150p (data) · BNE (ES) XX534994 (data) · NDL (EN, JA) 00563600 |
|---|