Uchburchak (musiqa asbobi)

Uchburchak (italyancha: triangolo, inglizcha: va fransuzcha: triangle, nemischa: Triangel ) — metall tayoqchadan (odatda, poʻlat yoki alyuminiydan) uchburchak shaklida egib ishlangan zarbli musiqa asbobi. Burchaklaridan biri ochiq qoldiriladi (tayoqning uchlari deyarli tegadi).

Uchburchak nomaʼlum balandlikdagi sozlarga tegishli, yorqin va tiniq tembrga ega, hatto kuchli orkestr tuttisini ham bezashga qodir. Odatda, unga yengilroq ritmik figuralar va tremolo topshiriladi. Qoʻlda tutib turish yoki taglikka biriktirish uchun uchburchak burchaklardan biriga ingichka sim yoki tasmacha osilgan boʻladi. Uchburchak metall (kamdan-kam hollarda yogʻoch) tayoqcha bilan uriladi (musiqachilar jargonida bu tayoq „mixchoʻp“ deb ataladi).

Cholgʻuning kelib chiqishi aniqlanmagan, ammo Brockhaus va Efron ensiklopedik lugʻatida uchburchak birinchi marta Sharqda paydo boʻlganligi aytiladi.

XVIII-asr oxiridan boshlab uchburchak simfonik orkestrning asosiy zarbli cholgʻu asboblaridan biri boʻlib kelgan. Gaydn, Motsart va Betxovenning kompozitsiyalarida u „Yanichar musiqasi“ deb nomlangan musiqaga taqlid qilish uchun ishlatilgan. Uchburchakka juda masʼuliyatli mustaqil qism ishonib topshirilgan birinchi asarlardan biri List orkestri bilan 1-sonli fortepiano konsertidir. Musiqachilar orasida bu asar baʼzan hazilomuz „uchburchak uchun konsert“ deb ataladi.

Rossinining „Vilgelm Tell“ operasi, Grigning „Pier Gyunt“ dramasi uchun musiqasi (Anitra raqsi, arab raqsi) va boshqa kompozitsiyalarning oʻrta qismida uchburchakning oʻziga xos ovozi eshitiladi. Uchburchak Braziliya shimoli-sharqidagi forro, samba va boshqa mashhur musiqa turlarida keng qoʻllanadi. Shuningdek, jaz va rok musiqalarida ham uning ovozi yangraydi.

Adabiyotlar

Treugolniki orkestrovie // Tovarniy slovar / I. A. Pugachyov (glavniy redaktor). — M.: Gosudarstvennoe izdatelstvo torgovoy literaturi, 1960. — T. VIII. — Stb. 974

Havolalar

Ivanov V. D. Slovar muzikanta-duxovika: — M.; Muzika,2007. — 128 s. (nedostupnaya ssilka) (nedostupnaya ssilka s 14-06-2016 [2143 dnya])
Solovyov N. F. Treugolnik, muzikalniy instrument // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.
Treugolnik // Muzikalniy slovar : v 3 t. / sost. X. Riman; dop. russkim otdelom pri sotrud. P. Veymarna i dr.; per. i vse dop. pod red. Yu. D. Engelya. — per. s 5-go nem. izd. — Moskva—Leypsig : izd. B. P. Yurgensona, 1904.