Üçgen (çalgı)
Üçgen çalgı, perküsyon veya vurmalı çalgı ailesine ait olan ve bir idiofon tipi müzik aletidir.
Genellikle kısa bir metal değnek şeklinde tokmak ile vurularak çalınır. Bir vuruş yüksek, tiz tınlayan bir zil çalar notası verir. İstenirse bu tınlama çalgı üzerine elle dokunularak kontrol edilebilir. Genel olarak günümüzde üçgen çalgı üç kenarı da eşit uzunlukta üçgen şekildedir.
Şekli
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu çalgının modern şekli, üçgen şekline bükülmüş, iki köşesi biraz yuvarlanmış ve bir köşesi birbirine değmez şekilde açık olan bir yuvarlak kesitli metal, genellikle çelik, çubuktan oluşur. Bu üçgen çalgı üstündeki köşede ilmik yapılmış bir çeşit katgut, ip veya tel ile havada tutulabilir. Genellikle kısa bir metal değnek şeklinde tokmak ile vurularak çalınır. Bir vuruş yüksek, tiz tınlayan bir zil çalar notası verir. İstenirse bu tınlama çalgı üzerine elle dokunularak kontrol edilebilir.
Genel olarak günümüzde üçgen çalgı üç kenarı da eşit uzunlukta üçgen şekildedir. Fakat daha erken zamanlarda iki kenarı eşit üçgen çalgı da yapılmış ve kullanılmıştı. Bu şekil üçgen çalgılarda alt taraf tınlama yapmaktaydı.
Kullanılışı
[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk defa 15. yüzyılda yapılmış ve klasik batı müziğinde Batı Avrupa'da 18. yüzyılda bir moda olan Yeniçeri mehter müziğine benzeyen çok vurmalı çalgılar kullanılması ile özellik kazanan, Turquerie adı ile anılan, kompozisyonlarda çok kullanılmıştır. Wolfgang Amadeus Mozart, Joseph Haydn ve Ludwig van Beethoven üçgen çalgıyı eserlerinde ritim sağlamak için tutumlu bir şekilde kullanmışlardır.
Bu çalgıya baş köşeyi veren ilk eser Franz Liszt'in "Piyano Konçerto No.1" oldu. Bu eserde üçüncü bölümde üçgen çalgı solo çalgı olarak kullanılır ve bu nedenle bu konçerto "üçgen çalgı konçertosu" ismi ile anılır. 19. yüzyılda Richard Wagner bazı eserlerinde, örneğin Lohengrin operasında "gelin korosu"'nda, üçgen çalgı kullanmıştır. Modern bestecilerden "Hans Pot" "E-Major Senfoni" adlı eserinde üçgen çalgıya önemli bir yer vermiştir; ama sonraki ses alımlarında orkestra şefleri bu çalgının rolünü azaltmışlardır. Zamanımızda üçgen çalgı klasik batı müziği orkestralarında vurmalı çalgı bölümünde bulunmaktadır.
Ayrıca bazı folklor müziği türünde, özellikle ABD'de Louisiana'da gelişen Fransız Kajun müziği için, ritim sağlamak için üçgen çalgı çok kullanılır.
Bazı popüler rock müzik grupları da ağır vurmali ritimler için üçgen çalgı kullanmışlardır. Ünlü Queen rock grubunda bulunan bas gitarist "John Deacon" üçgen çalgıyı mikrofonu kenarında asıp canlı konserlerinde bu çalgıyı kullanmayı adet edinmişti. Joni Mitchell'in "Big Yellow Taxi" adlı şarkısında üçgen çalgı çok duyulmaktadır. Henry Mancini'nin Pembe Panter tema müziğinde açılışı üçgen çalgı ile yapmıştır.
Latin stilinde çalınan, örneğin samba müziği için, üçgen çalgı, üzerinde elin açılıp kapanması ile kontrol edilebilecek şekilde tutulmaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Triangle (instrument)" maddesi kaynaklıdır: [1]9 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim:5.8.2010)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Beck, John H. ed. (2.ed. 2014) Encyclopedia of Percussion, Londra: Routledge, ISBN 978-1138013070.(sayfa: 466) (İngilizce)
