يىبىڭ
يىبىڭ سىچۇەن ئۆلكىسىنىڭ جەنۇبىغا، جىنشاجياڭ دەرياسى بىلەن مىنجياڭ دەرياسى قوشۇلىدىغان جايغا جايلاشقان، «تۈمەن چاقىرىملىق چاڭجياڭ دەرياسى بويىدىكى بىرىنچى شەھەر» دېگەن نامى بار.
|
قىسقىچە تونۇشتۇرۇش
[تەھرىرلەش]يىبىڭ سىچۇەن ئۆلكىسىنىڭ جەنۇبىغا، جىنشاجياڭ دەرياسى بىلەن مىنجياڭ دەرياسى قوشۇلىدىغان جايغا جايلاشقان، «تۈمەن چاقىرىملىق چاڭجياڭ دەرياسى بويىدىكى بىرىنچى شەھەر» دېگەن نامى بار. قەدىمدە غەربىي جەنۇبتىكى يىبو بەگلىكى بۇ يەرگە ئورۇنلاشقان، خەن سۇلالىسى دەۋرىدە بوداۋ دەپ ئاتالغان، شىمالىي سۇڭ سۇلالىسىدىن باشلاپ يىبىڭ دەپ ئاتالغان، تارىختا ۋىلايەت، ئايماق مەھكىمە جايلاشقان جاي بولغان. مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىدىن: سۇيپىڭشەن تېغى، ليۇ بېي كۆلى، جيۇجۇ مۇنارى، خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى قەبرىلەر، تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدىكى خۇاتەي ئىبادەتخانىسى، دافۇتو تاش ئويمىسى ۋە جاۋ يىمەن خاتىرە سارىيى قاتارلىقلار بار.
مەمۇرىي رايونلار
[تەھرىرلەش]يىبىڭ شەھىرى، ئىككى رايون ( سۇيبىڭ رايونى، غەربىي رايون )، 8 ناھىيە ( يىبىن ناھىيەسى، جياڭئەن ناھىيەسى، چاڭنىڭ
ناھىيەسى، گاۋ ناھىيىسى، جۈنلىيەن ناھىيەسى، گۇڭشيەن ناھىيەسى، شىڭۋېن ناھىيەسى، پىڭشەن ناھىيەسى )، جەمئىي 72 يېزىسى ( بۇنىڭ ئىچىدە،11 مياۋزۇ يېزىسى 2 دانە يىزۇ مىللىتى يېزىسى )، 104 بازىرى، 13 مەھەللە باشقارمىسى، 299 مەھەللە كومىتېتى،
2269 دانە ئاھالە گۇرۇپپىسى، 2948 دانە كەنت ئاھالە كومىتېتى، 22869 دانە كەنت گۇرۇپپىسى بار.
جۇغراپىيىلىك مۇھىت
[تەھرىرلەش]زېمىن دائىرىسى
[تەھرىرلەش]يىبىڭ چاڭجياڭ دەرياسىغا تايىنىپ، غەربتە - كىچىك لياڭشەن تېغىغا، جەنۇبتا يۈننەن، شىمالىي تەرىپى سىچۈەن ئىچى، جەنۇبىي ئۈچۈن پايدىلىق. ئەزەلدىن تارتىپ، يىبىن بولسا جەنۇبىي سىچۈەن، يۈننەن شەرقىي شىمال رايونلىرىدا مۇھىم ماددىي ئەشيالارنى يىغىش - تارقىتىش مەركىزى ۋە قاتناش تۈگۈنى.
يەر شەكلى
[تەھرىرلەش]يىبىڭ يەر شەكلى بىر پۈتۈن گەۋدە بولۇپ غەربىي جەنۇبى ئىگىز، شەرقىي شىمالىي پەس. شەھەرنىڭ ئەڭ ئېگىز نۇقتىسى دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 2008.7 مېتىر پىڭشەن ناھىيەلىك لاۋجۈنشەن ۋۇجىشەن تېغىنىڭ ئاساس چوققىسى، سىچۈەن جەنۇبىي بويىچە ئەڭ ئېگىز چوققا ھېسابلىنىدۇ، 236 مېتىر، جياڭئەن ناھىيەسى قىلىپ قۇرۇلغان ئالتۇنتاغ بۇتخانىسى ئەتراپىدىكى دېڭىز يۈزىدىن ئەڭ تۆۋەن، شەھەر بويىچە يەر شەكلى ئوتتۇرا، پەس تاغلىق ۋە ئىدىرلىقنى ئاساس قىلغان، چوققا ئارىسىدىكى جىلغا بىلەن ئارىلىشىپ كەتكەن، تەبىئەت ئومۇمىي ئەھۋالى، « يەتتە تاغ بىر ئىككى ئۈلۈش ئېتىزلىق ». شەھەر دېڭىز يۈزىدىن ئىگىزلىكى 500-2000 مېتىر، ئوتتۇرا پەس تاغلىق يەر % 46.6 ىنى ئىگىلەپ، ئېدىرلىق %45.3 نى ئىگىلەيدۇ ، تۈز يەرلەر % 8.1 نى ئىگىلەيدۇ.
كىلىمات ئالاھىدىلىكى
[تەھرىرلەش]يىبىڭ سۇبتروپىك بەلباغ نەمخۇش موسسون شامىلى كىلىماتىغا تەۋە، پەس ئېدىرلىق، دەريا ۋادىسىغا جايلاشقان جەنۇبىي ئاسىيا ئىسسىق بەلباغ كىلىماتى خۇسۇسىيىتى بار. كىلىماتى مۆتىدىللىققا ئىگە، ئىسسىقلىق مىقدارى مول، يامغۇر مىقدارى يېتەرلىك، مۇۋاپىق يورۇقلۇق، قىروسىز مەزگىلى ئۇزاق، قىشتا ئىللىق بولۇش ۋە باھار بالدۇر كىلىش، تۆت پەسىل ئېنىق ئايرىلغان بولۇشتەك ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە. يىللىق ئوتتۇرىچە ھاۋا تېمپېراتۇرىسى ℃ 18 ئەتراپىدا، يىللىق ئوتتۇرىچە ھۆل - يېغىن مىقدارى 1050 مىللىمىتىردىن 1618 مىللىمېتىرغىچە، 5-ئايدىن 10-ئاي مەزگىلى يامغۇر پەسلى ، ھۆل - يېغىن بىر يىلدا % 81.7 كە يەتكەن ، ئاساسلىق تاشقىن مەزگىلى 7-ئايدىن 9-ئاي مەزگىلى، ھۆل - يېغىن مىقدارى تېخىمۇ بەكرەك مەركەزلەشتۈرۈلگەن ، پۈتۈن يىللىق ئومۇمىي ھۆل - يېغىن مىقدارى % 51 نى ئىگىلەيدۇ . يىللىق ئوتتۇرىچە كۈن نۇرى چۈشۈش سانى 1000سائەتتىن 1130سائەت، قىروسىز مەزگىل 334كۈندىن 360 كۈن ئەتراپىدا. يىللىق ئوتتۇرىچە شامال سۈرئىتى s / 1.23 مېتىر ، كۆپىنچىسى غەربىي شىمال ۋە شەرقىي شىمال شامىلى ، شامالسىز چاستوتىسى بىر قەدەر چوڭ بولۇپ ، ئېگىزلىكى %34 ~ %53 ، شامال بوش چىقىدۇ.
تەبىئىي بايلىقلىرى
[تەھرىرلەش]تۇپراق ۋە يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەر يىبىڭ شەھەر بويىچە ئومۇمىي تۇپراق كۆلىمى بىر مىليون نەچچە مىڭ گېكتار، يىبىڭ شەھىرىنىڭ ئومۇمىي يەر كۆلىمىنىڭ % 80.5 نى ئىگىلەيدۇ . شەھەر بويىچە تۇپراق سۆسۈن تۇپراق بار ، شاللىق تۇپرىقى , سېرىق توپا , سېرىق رەڭلىك ھاك تۇپراق ۋە سارغۇچ قۇڭۇر تۇپراق ، يېڭى تىنما تۇپراق قاتارلىق ئالتە چوڭ تۈرى بار . شەھەر ئىچىدىكى يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەردىن پىڭشەن ناھىيەلىك لاۋجۈنشەن ، شىڭۋېن ناھىيىسىنىڭ ئەۋلىيا تېغى بامبۇكنىڭ كۆك پوستى لىيەنشەن ناھىيەسىنىڭ ھىندىقۇش تېغى قاتارلىق جايلارنىڭ ئىپتىدائىي ئۆسۈملۈكلەردىن باشقا ، مۇتلەق كۆپ قىسمى ئىپتىدائىي يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەر كېيىنكى ئىككىلەمچى ئۆسۈملۈك يېپىنچىسى ۋە سۈنئىي ئۆسۈملۈك يېپىنچىسى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرايدۇ . چېگرىسى ئىچىدە سۇبتروپىك بەلۋاغ ئىككىلەمچى خاراكتېرلىك يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەر دائىم كۆكىرىپ تۇرىدىغان يىڭنە يوپۇرماقلىق ئورمان بىر قەدەر كەڭ تارقالغان ، بامبۇكزارلىق بىر چوڭ ئالاھىدىلىكى . 2004 - يىلى ھازىرقى يىبىڭ شەھىرىنىڭ ئورمان بىلەن قاپلىنىش نىسبىتى % 37 ، يېشىللىق بىلەن قاپلىنىش نىسبىتى % 45.6 نى ئىگىلەيدىكەن .
سۇ بايلىقى
[تەھرىرلەش]يىبىڭ ھەربىر كۋادرات كىلومېتىر يەرگە يىلى ئۆزى ئىشلەپ چىقارغان سۇ 614 مىڭ 500 كۇب مېتىر، ئۇنىڭ ئۈستىگە چېگراسى ئىچىدىكى ھەرقايسى دەريالارنىڭ سۈيى ، يىبىن ئومۇمىي سۇ مىقدارىنىڭ 248 مىليارد 840 مىڭ كۇب مېتىر، ئادەملەرنىڭ ئادەتتىكى يىللىق ئىگىلەش مىقدارى 46 مىڭ 800 كۇب مېتىر . لېكىن يىبىن تەۋەسىدىكى يەر ئاستى سۈيىنىڭ ئومۇمىي مىقدارى ئاران 967 مىليون كۇب مېتىر ، ھەربىر كۋادرات كىلومېتىر يەرگە ئاران 31 مىڭ كۇب مېتىردىن 158 مىڭ كۇب مېتىرغىچە بولۇپ، بىر قەدەر كەمچىل .
مىنېرال بايلىقى
[تەھرىرلەش]يىبىڭ مول جانلىقلار بايلىقىغا ئىگە، ئۆي قۇشلىرى باقمىچىلىقى ۋە سۇ مەھسۇلاتلىرى 180 خىلدىن ئاشىدۇ، ھايۋانات بايلىقى ئازكەم دىگەندە 1000 خىلغا يېتىدۇ، دۆلەت 1-، 2 - دەرىجىلىك قوغدىلىدىغان ھايۋانلار بار بولۇپ، 51 سورتى بۇلار ئىچىدە، 1 - دەرىجىلىك قوغدىلىدىغان ھايۋان سىچۈەن ئورمان كەكلىكى، قارا بويۇن تۇرنا، يىلپىز، بوز قاپلان، جۇڭگو ئوستېر بېلىقى، پىل، بېلىق، چاڭجياڭ ئوستېرىدىن ئىبارەت؛ 2 - دەرىجىلىك قوغدىلىدىغان ھايۋان 44 خىل : كالتا قۇيرۇقلۇق مايمۇن، ماكاكا، گاڭكى مايمۇنى، گۇاڭشى مايمۇنى، تىرنىقى بەدەن، سالاماندىرا، قارا ئېيىق قاتارلىقلار.
قاتناش شارائىتى
[تەھرىرلەش]يىبىڭ شەھىرى سىچۈەن ئۆلكىسى ئىچىدىكى سۇ، قۇرۇقلۇق، ھاۋانىڭ ئۇنىۋېرسال سىتېرولۇق قاتناش تور نامى بىلەن مەشھۇر بولغان جەنۇبىي سىچۈەن قاتناش تۈگۈن شەھىرى .
تۆمۈر يول قاتنىشى
[تەھرىرلەش]يىبىڭ شەھىرىنىڭ نۇرغۇن تۆمۈر يول لىنىيىسى، 2020 - يىلىدىن بۇرۇن پۈتىدۇ، شۇنىڭ بىلەن جەنۇبىي سىچۈەن تۆمۈر يول تۈگۈنى، ئۇ مۇنۇلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :
( 1 ) كۇنمىڭ تۆمۈريولى ( پۈتۈپ بولغان، شىمالدا چېڭدۇ - چۇڭچىڭ تۆمۈريولى ، جەنۇبتا گۇيجۇ - كۇنمىڭ تۆمۈر يولى )؛
( 2 ) يىبىڭ تۈمۈر يولى؛
( 3 ) جىن جۈن تۆمۈر يولى ( يەرلىك تۆمۈريول شىركىتى ) ؛
( 4 ) پورتقا كىرىش تۈمۈر يولى ( 2015 - يىلى قۇرۇلغان ) ؛
( 5 ) چىڭگۇي يۇقىرى سۈرئەتلىك تۆمۈريولى ( مۆلچەرلىنىشىچە ، 2019 - يىلى پۈتىدۇ ) ؛
( 6 ) سىچۈەن - كۈنمىڭ يۇقىرى سۈرئەتلىك تۆمۈريولى ( مۆلچەرلىنىشىچە ، 2020 - يىلى پۈتىدۇ ) ؛
( 7 ) ميەنياڭ - سۈينىڭ ئىچىدە بىنا قىلىشقا باب كېلىدىغان تۆمۈر يول ( مۆلچەرلىنىشىچە ، 2020 - يىلى پۈتىدۇ ) ؛
( 8 ) يىبىڭ–شىئەن تۈمۈريولى ( مۆلچەرلىنىشىچە ، 2020 - يىلى پۈتىدۇ) ؛
( 9 ) يىبىڭ - زۈنيى تۆمۈريولى ( مۆلچەرلىنىشىچە ، 2020 - يىلى پۈتىدۇ ) .
تاشيول قاتنىشى
[تەھرىرلەش]يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول
پۈتۈپ قاتناش باشلانغانلىرى :
( 1 ) يىبىڭ ئىچكى يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول ؛
( 2 ) يىبىڭ - شۈيفۇ تېز سۈرئەتلىك تاشيولى ؛
( 3 ) يىبىن - لېشەن يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول؛
( 4 ) يىبىن - لۇجۇ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول.
قۇرۇلۇۋاتقان تاشيوللار :
( 5 ) يىبىن - شۇيۇڭ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول؛
( 6 ) يىبىن - يىزۇ - جاۋتوڭ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول؛
( 7 ) يىبىن - ۋېيشىن - بىجيې يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولى؛
( 8 ) يىبىن قاتناش سىرتقى ئايلانما ( يىبىن شەھەر ئايلانما يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول )؛
( 9 ) رېنشۇ - مۇچۇەن - يىڭى يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول.
ھاۋا قاتنىشى
[تەھرىرلەش]يىبىنسەيبېي ئايرودرومى 2 - دەرىجىلىك ئايرودروم ( دەرىجىلىك )، ئەڭ چوڭ ئۇچۇش - قونۇشىغا تىپى بوئېن 737، 1992-يىلى 12-ئاينىڭ 16-كۈنى، قۇرۇلۇشنى ئاخىرلاشتۇرۇش ۋە تۇنجى قېتىم قاتنىغان، سىچۇەن ئۆلكىسىدىكى ئاز ئۇچرايدىغان بىرقانچە پايدا تارماق لىنىيە ئايرودرومىنىڭ بىرى، سىچۈەن ئۆلكىسى 4 چوڭ ئايرودروم بولۇپ، نۆۋەتتە، ھازىر ئىجرا قىلىش يىبىن بېيجىڭ، شاڭخەي، گۇاڭجۇ، شېنجېن، كۇنمىېڭ، يىچاڭ، سەنيا، شىئەن، لخاسا، خاڭجۇ، گۇيياڭ، لىجياڭ قاتارلىق كۆپلىگەن ھاۋا يولى بارلىققا كەلدى.
سۇ قاتنىشى
[تەھرىرلەش]مىنجياڭ دەرياسى بىلەن جىنشاجياڭ دەرياسى ھازىرقى يىبىڭ شەھىرىنىڭ رايونى بىلەن قوشۇلۇپ، يىبىڭ شەھىر رايونىنى مەركەز قىلغان، مىنجياڭ دەرياسى بويلاپ غەربىي شىمالغا، ھەتتا لېشەن، جىنشاجياڭ دەرياسى بويلاپ غەربىي جەنۇبقا يۈننەن شۈيفۇ ئۈچۈن تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ، چاڭجياڭ دەرياسىنىڭ شەرقىنى بويلاپ شاڭخەيگە بارىدۇ. يىبىن شەھىرى تەۋەسىدە ئون نەچچە دەريا بار، قاتناش مۇساپىسى 963.3 كىلومېتىر.
نوپۇسى ۋە مىللەتلىرى
[تەھرىرلەش]نوپوسى
[تەھرىرلەش]يىبىن دائىمىي تۇرۇشلۇق نوپۇس 4 مىليون 472 مىڭ ئادەم، 5 - قېتىملىق مەملىكەت بويىچە ئومۇميۈزلۈك نوپۇس تەكشۈرۈش بىلەن 2000-يىلى 11-ئاينىڭ 1-كۈنى ئەينى ۋاقىتتىكى ئادەمگە سېلىشتۇرغاندا 4 مىليون 9028 مىڭ 839 غا يەتكەن، ئون يىلدا جەمئىي 436 منىڭ 838 ئادەم ئازايتىش ، ئامپلىتۇدىسى كېمەيتىلگەن ، % 11.7 تۆۋەنلىگەن . يىلىغا ئوتتۇرا ھېساب بىلەن % 0.93 كېمەيگەن . نوپۇسى 5 مىليون 406 مىڭ 577 ئادەم . يىبىن دائىمىي تۇرۇشلۇق نوپۇس ئىچىدە جەمئىي بىر مىليون 419 مىڭ 182 ئائىلە ، ئائىلە نوپۇسى نوپۇسى 4 منىليون 353 مىڭ 585 ئادەم ، ئوتتۇرا ھېساب بىلەن ھەربىر ئائىلە نوپۇسى 30 ئادەم بولۇپ ، 2000 - يىلىدىكىدىن 5 - قېتىملىق مەملىكەتلىك نوپۇسنى ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈش 0.36 343 مىڭ كىشىگە ئازايدى .
مىللەت ئەھۋالى
[تەھرىرلەش]خەنزۇلاردىن باشقا، ئادەم سانى كۆپرەك بولغان مىللەت، يىزۇ، زاڭزۇ، مياۋزۇلار، خۇيزۇ، موڭغۇل، تۇجيا مىللىتىدىن، بۇيى مىللىتى، بەيزۇ مىللىتى، جۇاڭزۇ قاتارلىق 24 ئاز سانلىق مىللەت، بۇنىڭ ئىچىدە مياۋزۇ يىزۇ، خۇيزۇ مىللىتى يىبىڭنىڭ " كونا مىللەتلەر " ى.
ئىقتىسادىي ئەھۋالى
[تەھرىرلەش]ئومۇمىي بايان
[تەھرىرلەش]2013 - يىل، يىبىڭ رايوننىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى 134 مىليارد 289 مىليون يۈەن، يىلدىكىدىن % 8.1 ئاشتى، ئومۇمىي مىقدارىنى ساقلاپ قالغان، ئۆلكە بويىچە تۆتىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ. بۇلار ئىچىدە، 1 - كەسىپنىڭ قوشۇلما قىممىتى 32 مىليارد 961 مىليون يۈەن ، % 3.6 ئاشتى ؛ 2 - كەسىپنىڭ قوشۇلما قىممىتى 81 مىليارد 446 مىليون يۈەن ، % 8 ئاشتى؛ 3 - كەسىپنىڭ قوشۇلما قىممىتى 32 مىليارد 982 مىليون يۈەنگە يېتىپ % 11 ئاشتى . ئۈچ خىل كەسىپنىڭ ئېقتىسادىنىڭ ئېشىشىغا قوشقان تۆھپە نىسبىتى % 5.6 % 62.8 ۋە% 31.6 . ئۈچ كەسىپ قۇرۇلمىسى ئالدىنقى يىلدىكى 14.6 : 62.3 : 23.1 ئەلالاشتۇرۇلغان نىسبىتى 14.8 : 60.6 : 24.6 .
بىرىنچى كەسىپ
[تەھرىرلەش]يېزا ئىقتىسادى مۇقىم تەرەققىي قىلغان. 2013 - يىلى دېھقانچىلىق، ئورمانچىلىق، چارۋىچىلىق، بېلىقچىلىق مەھسۇلات قىممىتى 32 مىليارد 860 مىليون يۈەنگە يېتىپ ، 2011 - يىلىدىكىدىن % 3.7 ئاشتى .
ئىككىنچى كەسىپ
[تەھرىرلەش]يىبىڭ ئاساسلىق سانائەتنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ : خىمىيە سانائىتى، خىمىيىۋى تالا، مـاشىـنـا، قورال ‐ ياراغ، قەغەز، يېمەك - ئىچمەك قاتارلىقلار؛ بۇنىڭ ئىچىدە ھاراق، ئومۇملاشتۇرۇلغان ئېنېرگىيە، ساياھەتچىلىك يىبىڭ شەھىرىنىڭ ئۈچ چوڭ يادرولۇق تۈۋرۈك كەسپىگە ئايلاندۇرۇش كېرەك.
ئۈچىنچى كەسىپ
[تەھرىرلەش]2013 - يىلى پوچتا - تېلېگراف كەسپىنىڭ تىجارەت سوممىسى 358 مىليون 400 مىڭ يۈەننى تاماملاپ ، 2011 - يىلىدىكىدىن % 14 ئاشتى . 2013 - يىلى يىل ئاخىرىدا يىبىڭ تېلفۇن ئابونتلىرى ئومۇمىي سانىنىڭ 4 مىليارد 53 مىليون 5 مىڭگە يەتتى ، ئۈزلكسىز كۆپىيىپ، ئائىلە كۆپەيدى ، بۇنىڭ ئىچىدە مۇقىم تېلېفون ئابونېنتى 570 مىليون 700 مىڭ ئائىلە ، 36 مىليون 700 مىڭ ئائىلەئازايدى، كۆچمە تېلېفون ئابۇنېنتى 3مىليارد 482 مىليون 800 مىڭ ئائىلە، 105 مىڭغا كۆپەيدى . تور كەڭ بەلبەغ ئۇلاتقانلار سانى 389 مىليون 400 مىڭ ئائىلە ، 16 مىڭ 400 گە يەتتى .
مەنبەلەر
[تەھرىرلەش]
|
بۇ ماددا بىر دەسلەپكى نۇسخىدۇر، بۇ ماددىنى كېڭەيتىش ياكى ئالاھىدە دەسلەپكى نۇسخا قېلىپلىردىن بىرنى قويۇپ ۋىكىپېدىيەگە توھپە قوشالايسىز. |