Uğız telläre

Uğız telläre
	Uğız telläre
Astörkemnär	törek tele; azärbaycan tele; törekmän tele; gagauz tele; horasan tele; bäcänäg tele †,;
Tel ğäiläse	Altay telläre Törki tellär Uğız telläre
	Үрнәк: Карау • Бәхәс • Үзгәртү

Uğız telläre yäki Oğuz telläre, könyaq-könbatış törki tellär — törki tellärneñ ber törkeme, Könbatış häm Üzäk Aziädä, şulay uq Könçığış Awrupada tarqalğan.

Uğız tellärenä törek tele, azärbaycan tele, törekmän tele, gagauz tele, horasan tele qarıy.

Uğız tellärendä söyläşüçe keşelärneñ sanı yaqınça 148 mln.

Tarix

Uğız telläre borınğı uğız telennän çıqqan. Uğızlar Aral diñgeze buyında, Kaspiy diñgeze buyında häm Sırdäryä yılğası buyında torğan ber törki qäbilä.

750-1055 yıllarda Uğız däwlätendä borınğı uğız telendä söyläşkännär.

985 yılda uğızlar Kiev kenäze Vladimir I belän İdel buyı Bolğarı däwlätenä qarşı kileşüne tözegännär.

XI ğasırda oğuzlar ber törkeme - Sälcüklär İranğa häm Yaqın Könçığışqa küçenä başlıy. 1037 — 1194 yılda sälcüklär Böyek Sälcük Däwläten tözilär.

XI ğasırda Uğız däwläte tarqalğan. Törkilär bütän törkeme - qıpçaqlar Uğız däwläten yawlap alğannar.

1041 yılda qıpçaqlar elekke Oğuz däwlätendä xakimiäkä kilä, könyaqta qarluqlar törki qäbiläläre töbäkne basıp ala.

Uğızlar könbatış törkeme XI ğasırda Yaqın Könçığışqa häm Qawqazğa küçep kitä häm töreklär, azärbacannar, törekmännär, gagauzlar babaları bula.

Tatar tele häm uğız telläre çağıştıruı

w - ğ almaşu: taw - dağ
t - d almaşu: tel - dil
b yuqlığı: bul - ol

häm bütän

Tellär	Cömlä
Tatarça	Balalar mäktäptä telebezne latin älifbası belän yaza.
Törekçä	Çocuklar okulda dilimizi Latin alfabesi ile yazar.
Azärbaycança	Uşaqlar məktəbdə dilimizi latin əlifbası ilə yazır.
Törekmänçä	Çagalar mekdepde dilimizi latyn elipbiýi bile(n) ýazýar.
Gagauzça	Uşaklar şkolada / okulda dilimizi latin alfavitindä yazêr.

Tellär isemlege

Könbatış törkem

törek tele
ğosmanlı törek tele
gagauz tele
mäsxät törekläre tele
äzäri tele
Ğiraq törekmännäre tele

Könçığış törkem

törekmän tele
xöräsän törkiläre tele
üzbäk teleneñ uğız dialektları

Könyaq törkem

qaşqay tele
azäri teleneñ könyaq dialektları

salar tele

Sıltamalar

БОРЫНГЫ ТӨРКИ ТЕЛЛӘР(үле сылтама) Татар энциклопедиясе
Э. Р. Тенишев (ред.). Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции. М., 2002;
Языки мира. Тюркские языки. М., 1997, Бишкек, 1997.
Johanson, Lars and Csató, Éva Ágnes (1998). The Turkic Languages. London: Routledge. ISBN 0-415-08200-5.
Menges, Karl H. (1995). The Turkic Languages and Peoples. Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 3-447-03533-1.