Valerianus

Tam adı
	Publius Licinius Valerianus

Valerian
Valerian
	Sikke üzerinde İmparator Valerian
40. Roma imparatoru
Hüküm süresi	253-260 (Gallienus ile)
Önce gelen	Aemilianus
Sonra gelen	Gallienus
Veliaht(lar)	Gallienus & ; Valerianus Minor
Doğum	200 civarı; Roma
Ölüm	260 veya 264; Bişapur
Eş(ler)i	Egnatia Mariniana
Tam adı
Tam adı
	Publius Licinius Valerianus

Publius Licinius Valerianus^[1] (200 civarı - 260 sonrası), 253 - 260 yılları arasında görev yapmış Valerian adıyla tanınan Roma imparatoru.

Hayatı

Kökeni ve yükselişi

3. Yüzyıl krizlerinde, tahtta hak iddia edenlerin birçoğunun aksine Valerian, soylu ve geleneksel bir senatoryal Roma ailesinden geliyordu. Gençliği hakkında bilgi az olmakla birlikte, Egnatia Mariniana ile olan evliliğinden geleceğin imparatoru Gallienus ve Küçük Valerianus adında iki oğlu olmuştur.

238 yılında princeps senatus olarak görev yaparken, Gordian I'le onun imparatorluk iddiasının senatoryal onayını müzakere etti. Valerian, 251 yılında senato tarafından Censor seçildiğinde Decius Censor'luğun yasama ve yürütmeye ilişkin güçlerini o kadar genişletmişti ki pratikte neredeyse İmparatorun sivil otoritesini bile kapsayacak hale gelmişti. Decius'un yönetiminde, Ren bölgesi eyaletlerinden Noricum ve Rhaetia valisi olarak atandı ve Trebonianus Gallus'la birlikte Aemilianus'un 253 yılındaki isyanını bastırmaya çalıştı. Valerian, güney cephesini tuttu ancak çok geçti; Gallus kendi askerleri tarafından öldürüldü ve birlikleri Aemilianus gelmeden önce onun tarafına geçti. Ardından Raetialı askerler Valerian'ı imparator ilan ederek, Roma'ya doğru yürüyüşlerine devam ettiler. Eylüldeki Roma'ya ulaştığı sıralarda, Aemilianus'un lejyonları taraf değiştirdi ve onu öldürerek Valerian'ı İmparator ilan ettiler. Roma'da Senato, Valerian'ın İmparatorluğunu sadece misilleme korkusundan değil aynı zamanda kendilerinden birisi olduğundan dolayı hemen onayladı.

Saltanatı ve düşüşü

Valerian'ın imparator olarak ilk icraatı oğlu Gallienus'u kendisine ortak yapmasıydı. Saltanatının başında Avrupa'daki işler kötüleşirken, imparatorluğun batısının tamamı karışıklığa giriyordu. Doğu'da Antakya, Sasani soyundan bir derebeyinin eline düşüyor, Ermeni Krallığı ise I. Şapur tarafından işgal ediliyordu. Valerian ve Gallienus, İmparatorluğun sorunlarını ikiye böldüler ve oğlu batı bölgesini alırken babası Pers tehdidini karşılamak üzere doğunun yönetimini eline aldı.

257'de, Valerian Antakya'yı yeniden ele geçirmiş ve Roma kontrolü altındaki Suriye eyaletine gelmişti ancak ertesi yıl Gotlar Küçük Asya'yı tahrip ettiler. 259 sonlarında, Edessa'ya hareket etti ancak bir Hıyarcıklı veba salgını Roma ordusunun pozisyonunu zayıflatacak kadar sayıda askerin ölümüne neden oldu. Bu aşamadan sonra Valerian, I. Şapur ile anlaşma koşulları aramaya başladı ve 259 yılı sonları ya da 260 yılı başlarındaki bir zamanda yapılan Edessa Savaşı'nda bozguna uğradı. Bu aynı zamanda onu tarihte esir alınan tek Roma imparatoru yaptı ve böylece Perslerin eline geçti. Augustus tarihine göre, Valerian'ın ele geçirilmesinde bir ihanet etkili olmuştur; Persler anlaşma koşullarını görüşmeyi kabul etmişler ve onunla karşılaştıklarında tutuklamışlardı.

Esaret altında ölümü

Erken Hristiyan kaynaklardan Lactantius, ölümünden önce Valerian'ın Kral I. Şapur'un atına binmek için onu bir ayak taburesi gibi kullanması da dahil Persler tarafından oldukça aşağılanmış olduğunu aktarır. Olanların bu versiyonuna göre, uzun süre bu şekilde bir muameleyle karşı karşıya kalan Valerian, I. Şapur'a serbest bırakılması için yüklü miktarda fidye teklif etmişti. Cevap olarak, diğer bir görüşe göre, I. Şapur Valerian'a zorla eriyik altın yutmasını söylemiş (bir diğer hikâyeye göre ölümü hemen hemen aynıdır ancak burada Valerian derisi canlı canlı soyularak öldürülmüştür.) ve sonra talihsiz imparatorun derisi yüzülmüş ve içi saman doldurularak Perslerin en büyük tapınağında ganimet olarak sergilenmiştir. Lactantius'un devam eden iddialarına göre, Perslerin Romalılarla yaklaşık üç yüz elli yıl sonra yaptıkları ve bozguna uğradıkları savaşın ardından Valerian'ın derisi törenle yakılmış ve cenaze töreni yapılabilmiştir.^[2] I. Şapur tarafından esir alınan Çinli bir prensin, Valerian'ın ölümünün ardından olanlarla ilgili rolü tarihçiler tarafından herhangi kesin bir sonuca ulaşmadan sık sık tartışılmıştır.

İmparator Valerian'ın I. Şapur tarafından küçük düşürülme sahnesi, mürekkep çalışması, Genç Hans Holbein,1521 yılı civarı

Günümüz tarihçilerinden bazıları, Lactantius'un hikâyesine zıt olarak, Valerian ve ordusunun bir kısmının I. Şapur tarafından Bişapur şehrine gönderildiğini ve orada görece iyi şartlarda yaşadıklarına inanırlar. I. Şapur, kalan askerleri mühendislik ve kalkınma planları için kullandı. Antik Susa şehri yakınlarındaki Band-e Kaisar (Sezar'ın barajı), Roma mühendisliğinden baki kalan eserlerden birisidir.^[3] İran'daki Naghshe-Rostam taş oymalarında I. Şapur, bir tevazu göstergesi olarak Valerian'ın elini tutarak saygı göstermektedir.

Diğer günümüz tarihçileri ise Lactantius'un aktardıklarının en azından bir kısmına güvenme eğilimindedirler.^[4]^[5]

Valerian ve Gallienus'un müşterek imparatorluğu birkaç kez imparatorluk iddiasındaki isyancılar tarafından tehdit edilmiştir. Birkaç isyan girişimine rağmen, Gallienus suikaste uğradığı 268 yılına kadar tacını koruyabilmiştir.

Eksik ve çelişkili kaynaklar nedeniyle, saltanatının tarihsel dizini ve ayrıntıları çok belirsizdir.

Kaynakça

^ Valerian'ın tam unvanı IMPERATOR CAESAR PVBLIVS LICINIVS VALERIANVS PIVS FELIX INVICTVS AVGVSTVS, "Emperor Caesar Publius Licinus Valerianus Pious Lucky Unconquered Augustus".
^ Lactantius, De Mortibus Persecutorum, v; Wickert, L., "Licinius (Egnatius) 84" in Pauly-Wissowa, Realencyclopädie 13.1 (1926), 488-495; Parker, H., M.S. 138 - 337 arası Roma Dünyasının Tarihi (Londra, 1958), 170. From [1] 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ Abdolhossein Zarinkoob "Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi" pp. 195
^ Reiner, Erica. "The Reddling of Valerian." 24 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Classical Quarterly 56:0101, 325-329, Cambridge University Press, 5/2006.
^ Segal, Eliezer. "Stepladders and Stable-Hands." 22 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Jewish Free Press, Calgary, March 2, 2006, p. 11.

Wikimedia Commons'ta Valerianus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Dış bağlantılar

"Valerian ve Gallienus"4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., De Imperatoribus Romanis, İngilizce

Resmî unvanlar
Önce gelen: Aemilianus	Roma imparatoru 253 - 260 Gallienus ile ortak imparator	Sonra gelen: Gallienus

[1] Valerian'ın tam unvanı IMPERATOR CAESAR PVBLIVS LICINIVS VALERIANVS PIVS FELIX INVICTVS AVGVSTVS, "Emperor Caesar Publius Licinus Valerianus Pious Lucky Unconquered Augustus".

[2] Lactantius, De Mortibus Persecutorum, v; Wickert, L., "Licinius (Egnatius) 84" in Pauly-Wissowa, Realencyclopädie 13.1 (1926), 488-495; Parker, H., M.S. 138 - 337 arası Roma Dünyasının Tarihi (Londra, 1958), 170. From [1] 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[3] Abdolhossein Zarinkoob "Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi" pp. 195

[4] Reiner, Erica. "The Reddling of Valerian." 24 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Classical Quarterly 56:0101, 325-329, Cambridge University Press, 5/2006.

[5] Segal, Eliezer. "Stepladders and Stable-Hands." 22 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Jewish Free Press, Calgary, March 2, 2006, p. 11.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Roma ve Bizans imparatorları
Principatus MÖ 27-MS 235	Augustus Tiberius Caligula Claudius Neron Galba Otho Vitellius Vespasianus Titus Domitianus Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius ile Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus (Pescennius Niger) (Clodius Albinus) Septimius Severus Caracalla Geta Macrinus ile Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus
Kriz 235-284	I. Maximinus I. Gordianus ile II. Gordianus Pupienus ile Balbinus III. Gordianus Philippus Decius ile Herennius Etruscus Hostilianus Trebonianus Gallus ile Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus ile Saloninus ve II. Valerianus II. Claudius Quintillus Aurelianus Tacitus Florianus Probus Carus Carinus ile Numerianus Galyalı imparatorlar: Postumus (Laelianus) Marius Victorinus (II. Domitianus) I. Tetricus ile II. Tetricus
Dominatus 284-395	Diocletianus Diocletianus (Doğu) ile Maximianus (Batı) Diocletianus (Doğu) ile Maximianus (Batı) ile Galerius (Doğu) ve I. Constantius (Batı) Galerius (Doğu) ile I. Constantius (Batı) ve II. Severus (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile II. Severus (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile Maxentius (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile Licinius (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Maxentius Licinius (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) ve I. Konstantin (augustus) ile Valerius Valens Licinius (Doğu) ile I. Konstantin (Batı) ve Licinius, II. Constantinus ile Crispus (Martinianus) I. Konstantin ile Crispus II. Constantinus I. Konstans Magnentius ile Decentius II. Constantius ile Vetranio Julianus Jovianus I. Valentinianus Valens Gratianus II. Valentinianus Magnus Maximus ile Flavius Victor I. Theodosius (Eugenius)
Batı Roma 395-476	Honorius III. Constantius ile II. Constans III. Constantius Ravenna'daki gaspçı olarak Joannes III. Valentinianus Petronius Maximus ile Palladius Avitus Majorianus sonrası Libius Severus sonrası Anthemius sonrası Olybrius Glycerius Julius Nepos (de jure) Romulus Augustus (gaspçı)
Bizans 395-1204	Arcadius II. Theodosius Pulcheria Marcianus I. Leo II. Leo Zeno Basiliscus ile Marcus Zeno I. Anastasius I. Justinus I. Justinianus II. Justinus II. Tiberius Mauricius ile Theodosius Phocas Herakleios* III. Konstantinos Heraklonas II. Konstans IV. Konstantinos ile Herakleios ile Tiberios ile II. Justinianos II. Justinianos Leontios III. Tiberios II. Justinianos ile Tiberios Filippikos II. Anastasios III. Theodosios III. Leon V. Konstantinos Artabasdos IV. Leon VI. Konstantinos İrini I. Nikiforos Stavrakios I. Mihail ile Theofilaktos V. Leon ile Konstantinos II. Mihail Theofilos III. Mihail I. Basileios VI. Leon Aleksandros VII. Konstantinos I. Romanos ile Hristoforos ile Stefanos ile Konstantinos II. Romanos II. Nikiforos I. İoannis II. Basileios VIII. Konstantinos Zoi ile III. Romanos Zoi ile IV. Mihail V. Mihail IX. Konstantinos Theodora VI. Mihail I. İsaakios X. Konstantinos Romen Diyojen VII. Mihail ile Andronikos ile Konstantios ile Konstantinos III. Nikiforos I. Aleksios II. İoannis ile Aleksios I. Manuil II. Aleksios I. Andronikos II. İsaakios III. Aleksios IV. Aleksios Senato tarafından seçilen gaspçı Nikolaos V. Aleksios
İznik 1204-1261	Konstantinos I. Theodoros III. İoannis II. Theodoros IV. İoannis
Bizans 1261-1453	VIII. Mihail II. Andronikos ile IX. Mihail III. Andronikos V. İoannis VI. İoannis ile V. İoannis ile Matheos V. İoannis IV. Andronikos VII. İoannis V. Andronikos II. Manuil VIII. İoannis XI. Konstantinos
Eğik yazılanlar gaspçı ya da ortak imparatordur. *Herakleios döneminden itibaren Grekçe resmî dil olmuş, bu tarihten itibaren imparatorların Latince yerine Grekçe adları yazılmıştır.