İçeriğe atla

Nefertiti

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Nefertari ile karıştırılmamalıdır.
Berlin Mısır Müzesi'nde bulunan Nefertiti büstü

Neferneferuaten Nefertiti (Nfr nfrw itn Nfrt jy.tj) veya yaygın haliyle Nefertiti (MÖ 14. yüzyıl), Mısır kraliçesi (hükümranlığı MÖ 1379-1362[1]), Mısır Firavunu IV. Amenhotep'in (sonradan Akhenaton) eşidir. Adının tam hâli "Aten'in güzeller güzeli, güzel geldi" anlamına gelir.

Nefertiti Mısır'ın en güçlü kadınlarından biriydi. Çünkü Nefertiti kocası Akhenaton, yani firavunla aynı düzeyde bulunuyordu. Hatta firavunun uygulaması gereken cezaları ya da yapması gereken işleri yapabilme yetkisi vardı. Bu durum, Mısır'da alışkın olunan bir uygulama olmadığından halk ve din adamları hiç memnun değildi. Tahtta çok uzun süre kalamadıklarından dolayı bu memnuniyetsizlik uzun sürmedi. Nefertiti bir süre tahtta kaldı ve öldü.

Sağ tarafta bulunan büst en çok kopyalanmış Antik Mısır eseridir. Ünlü Mısırlı heykeltıraş Thutmose tarafından yapılmış bir eser olup atölyesinde bulunmuştu.

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nefertiti (sağda), Akhenaton (solda) ve üç kızlarıyla birlikte

Firavun IV. Amenhotep (Akhenaton) ile evlenme tarihi tam bilinmese de beşi salgın hastalıktan dolayı ölmüş altı çocuğunun adı biliniyor. Geriye Ankhsenpaaten kalmıştır. Altı kız çocuğunun isimleri:

Wikimedia Commons'ta Nefertiti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Ölüm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski teoriler

[değiştir | kaynağı değiştir]

2012 öncesi Egyptolojik teoriler, Nefertiti'nin Akhenaten'in saltanatının 12. yılında tarihsel kayıtlardan kaybolduğunu ve bundan sonra ondan hiçbir haber alınmadığını düşünüyordu. Tahmini nedenler arasında yaralanma, şehri kasıp kavuran bir veba ve doğal bir neden vardı. Bu teori, Nefertiti için yazılmış birkaç ushabti parçasının keşfine dayanıyordu (şimdi Louvre ve Brooklyn Müzesi'nde bulunuyor).

Bir Akhenaton kraliçesine ait anıtların kasıtlı olarak silinmesinin yerine Kiya'ya atıfta bulunulduğu gösterildiğinde, onun önemsenmediğine dair önceki bir teori gözden düştü.

Akhenaten'in hükümdarlığı sırasında (ve belki de sonrasında), Nefertiti benzeri görülmemiş bir güce sahipti. Saltanatının on ikinci yılında, eş-naip statüsüne yükseltilmiş olabileceğine dair kanıtlar var:[2] Coregency Stela'da tasvir edilebileceği gibi, statü olarak firavuna eşittir.

Nefertiti'nin Neferneferuaten adlı hükümdar olması muhtemeldir. Bazı teorisyenler, Nefertiti'nin hâlâ hayatta olduğuna ve genç kraliyet üyeleri üzerinde nüfuz sahibi olduğuna inanıyor. Durum buysa, bu etki ve muhtemelen Nefertiti'nin kendi hayatı, Tutankhaten'in saltanatının 3. yılında (MÖ 1331) sona ermiş olacaktı. O yıl Tutankhaten, adını Tutankhamun olarak değiştirdi. Bu, Amun'a resmi tapınmaya geri dönmesinin ve başkenti Thebes yapmak için Amarna'yı terk etmesinin kanıtıdır.

Yeni teoriler

[değiştir | kaynağı değiştir]

2012 yılında, Akhenaten'in hükümdarlığının 15. günü açıklandı.[3] Abū Ḥinnis, taş ocağı 320 içinde, Dayr'daki kireçtaşı ocağının en büyük vadisinde keşfedildi.[4] Kırmızı aşı boyasıyla yazılmış beş satırlık yazıt, "Büyük Kraliyet Karısı, Sevgilisi, İki Ülkenin Metresi"nin varlığından bahseder; s, Neferneferuaten Nefertiti.[5][6] Yazıtın son satırı, S üzerinde kralın katibi Penthu yetkisi altında yürütülen devam eden inşaat işine atıfta bulunuyor.[7] Van der Perre şunu vurguluyor:

“ Bu yazıt, hem Akhenaten'in hem de Nefertiti'nin Akhenaten'in saltanatının 16. yılında hâlâ hayatta olduklarına ve daha da önemlisi, saltanatlarının başlangıcındaki konumlarını sürdürdüklerine dair tartışılmaz kanıtlar sunuyor. Bu, Amarna Dönemi'nin son yıllarını yeniden düşünmeyi gerekli kılıyor.[8] „

Bu, Nefertiti'nin Akhenaten'in saltanatının on ikinci ila son yılında hayatta olduğu anlamına gelir ve Akhenaten'in karısı yanında hâlâ tek başına hüküm sürdüğünü gösterir. Bu nedenle, Neferneferuaten olarak bilinen kadın, Amarna firavununun yönetimi, Akhenaten'in ölümü ile Tutankhamun'un tahta çıkışı arasına yerleştirilmelidir. Neferneferuaten, bu kadın firavun, kartuşlarından birinde "Kocası için etkili" sıfatını özellikle kullandı,[9] yani Nefertiti veya kızı Meritaten (kral Smenkhkare ile evli) idi.

Mezarı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu konuya dair farklı tartışmalar olsa da Nefertiti'nin mezarı halen bulunamamıştır. Yakın zamanda, 2015 yılında İngiliz arkeolog Nicholas Reeves, Nefertiti'nin mezarının Tutankhamun'un mezarının hemen arkasında olduğunu iddia etmiştir fakat, yapılan son teknolojik araştırmalar bu iddianın gerçek olmadığını ortaya çıkarmıştır. Tutankhamun'un mezar duvarının arkasında iki farklı oda olduğuna dair bilgiler verir ancak bunların gerçekliği tartışmalıdır. O odada Nefertiti'nin mezarının olup olmadığı da bilinmemektedir.[10] Ama Zahi Hawass ve diğer araştırmacıların yaptığı araştırmalara göre Nefertiti'nin mezarının Mısır'da, Krallar Vadisi'nde olduğu ve henüz keşfedilmediği açıklanmıştır. Popüler medya, dikkat çekmek amacıyla mezarın keşfedildiğine ilişkin haberler yapsa da bu iddialar gerçek değildir.

Tutankhamun'un mezarı (1922)

Bir başka iddia ise, yine Nicholas Reeves'tan, Tutankhamun'un mezarının aslında Nefertiti için yapıldığını, fakat Tutankhamun'un ani ölümü üzerine Nefertiti için yapılmış olan mezara Tut'un gömüldüğünü öne sürmüştür. Mezarın duvar resimlerindeki kartuş detayları ise ilgi çekicidir. Tutankhamun'un ölümünden sonra yerine firavun olarak geçen, Yuya'nın oğlu Aye'nin Nefertiti'yi gömerken çizilmiş resimlerinin üzerine Aye'nin Tutankhamun'u gömerken tasvir edilen resimleri çizildiğine ilişkin kanıtlar bulunmuştur. Bu da mezarın Nefertiti için yapılmış olduğu iddiasını güçlendirir.[11]

Yakın zamanda, 2022'nin Eylül ayında, Mısır'daki Eski Eserlerden Sorumlu Devlet Bakanı Zahi Hawass, birinin Nefertiti olabileceğine inandığı birkaç isimsiz mumyanın keşfi hakkında bir açıklama yaptı. İspanyol The Independent gazetesine konuşan Hawass, "Ekim ayında Tutankhamun'un karısı Ankhesenamun ve annesi Nefertiti'nin mumyasının keşfini açıklayabileceğiz" dedi.[12]

Fakat bu iddialar halen kanıtlanmış değildir.

Nefertiti büstü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nefertiti'nin büstü

Nefertiti büstü 1912'de Alman arkeolog Ludwig Borchardt ve ekibi tarafından bulunmuştur. Boyanmış kireçtaşından yapılmış büst, Nefertiti'nin yüzünün ve boynunun zarafetini ve güzelliğini gözler önüne sermektedir. Kraliçenin gözleri ve dudakları makyajlı gibi gözükür. Büstün kafasındaki benzersiz mavi taç geometrik desenlerle süslüdür.[13]

Ludwig Borchardt'ın, Nefertiti’nin renkli büstünü kesin bir bilgi olmamakla birlikte Berlin’e gayri meşru yollardan götürdüğüne dair bazı ifadeler ve düşünceler söz konusu olmuştur. Nefertiti’nin renkli büstü günümüzde Berlin’de sergilenmektedir. İlk kez 1924’te sergiye açılmıştır. Günümüzde de Mısır ile Almanya arasında iadesi konusunda Mısır tarafından çalışmalar devam etmektedir, lakin olumlu bir sonuca ulaşılamamıştır.[14]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ AnaBritannica Ansiklopedisi, c.16, s.441
  2. ^ Reeves, Nicholas. Akhenaten: Mısır'ın Sahte Peygamberi. s.172 Thames & Hudson. 2005. 0-500-28552-7
  3. ^ Amarna'nın Işığında : Nefertiti keşfinin 100 Yılı. Ägyptisches Museum und Papyrussammlung, Staatliche Museen zu Berlin. 2012. ss. 196-197. ISBN 978-3-86568-848-4. 
  4. ^ Van der Perre, Athena (18 Ağustos 2014). "Dayr Abū Ḥinnis'teki Akhenaten'in 16. Yıl grafitisi. Nefertiti'nin Sonraki Yıllarına İlişkin Çalışmalara Bir Katkı". Journal of Egypt History. 7 (1): 68. doi:10.1163/18741665-12340014. 
  5. ^ Van der Perre, Athena (2012). Seyfried, Friederike (Ed.). Amarna'nın Işığında : Nefertiti keşfinin 100 Yılı. İgyptisches Museum und Papyrussammlung, Staatliche Museen zu Berlin. s. 197. ISBN 978-3-86568-848-4. 
  6. ^ V an der Perre, Athena (18 Ağustos 2014). "Deyr Abū Ḥinnis'teki Akhenaten'in 16. Yıl grafitisi. Nefertiti'nin Sonraki Yıllarına İlişkin Çalışmalara Bir Katkı". Journal of Egypt History. 7 (1): 73. doi:10.1163/18741665-12340014. 
  7. ^ Van der Perre, Athena (18 Ağustos 2014). "Dayr Abū Ḥinnis'teki Akhenaten'in 16. Yıl grafitisi. Nefertiti'nin Sonraki Yıllarına İlişkin Araştırmaya Bir Katkı". Journal of Egypt History. 7 (1): 76. doi:10.1163/18741665-12340014. 
  8. ^ Van der Perre, Athena (18 Ağustos 2014). "Ahen'in 16. Yıl graffitosuDayr Abu Hinnis'te yenildi. Nefertiti'nin Sonraki Yıllarının İncelenmesine Bir Katkı". Journal of Egypt History. 7 (1): 77. doi:10.1163/18741665-12340014. 
  9. ^ Marks, S. ((Ed.)). "Koyu Mavi Yıldızlı Gökyüzünün Altında". Adını Yaşatmak: William J. Murnane'nin Anısına Mısır Epigrafisi ve Tarihi Çalışmaları (PDF). ss. 17-21. 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  10. ^ "Nefertiti’nin Mezarı Bulundu >> Eski Mısır kraliçesinin lahdi sürpriz yerden çıkabilir » Kozan Demircan" https://khosann.com/nefertetinin-mezari-bulundu-eski-misir-kralicesinin-lahdi-surpriz-yerden-cikabilir/amp/ 22 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  13. ^ Dickerson, Madelynn, A'dan Z'ye Sanat Tarihi, çev. Orhan Düz, Say Yayınları, İstanbul, 2021, ISBN 978-605-02-0625-8
  14. ^ Kose, Seyma Nur (13 Aralık 2020). "Antik Mısır'ın Kutsal Kraliçesi; Nefertiti". Küresel Siyaset. 13 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nefertiti&oldid=34198178" sayfasından alınmıştır