İçeriğe atla

Kendine zarar veren kişilik bozukluğu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde öncelikle cinsel olmayan kişilik özellikleri hakkındadır. Cinsel uyarılma için şiddetli acı veya aşağılanmanın gerekli olduğu tıbbi durum için cinsel mazoşizm bozukluğu sayfasına bakınız. Sembolik veya hafif cinsel oyun davranışları için BDSM sayfasına bakınız.
Kendine zarar veren kişilik bozukluğu
Diğer adlarMazoşist kişilik bozukluğu
UzmanlıkPsikiyatri
KomplikasyonDistimi, majör depresif atak[1]
Risk faktörüAile öyküsü, istismar[1]
Ayırıcı tanıFiziksel, cinsel veya psikolojik istismar, majör depresif bozukluk[1]
Kişilik bozuklukları
A sınıfı
B sınıfı
C sınıfı
Sınıflandırılmayan
Diğerleri

Kendine zarar veren kişilik bozukluğu (mazoşist kişilik bozukluğu olarak da bilinir) önerilen bir kişilik bozukluğuydu. Diğer kişilik bozukluğu için bir tanımlayıcı olarak 1980'de DSM-III'te bahsedilmiştir.[2]:330[a] Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nın (DSM-III-R) 1987'deki gözden geçirilmiş üçüncü baskısının bir ekinde tartışılmış,[1]:371 ancak hiçbir zaman resmi olarak el kitabına kabul edilmemiştir. Diğer kişilik bozukluklarıyla (borderline, çekingen ve bağımlı) önemli ölçüde örtüşmesi nedeniyle bu ayrım klinik olarak değerli görülmemiştir.[3] Hem DSM-III hem de DSM-III-R bu durumu cinsel mazoşizmden ayırmıştır.[1]:287[2]:274

DSM-IV'ten tamamen çıkarılmıştır. DSM-5'ten bu yana, diğer belirtilmiş kişilik bozukluğu ve belirtilmemiş kişilik bozukluğu tanıları çoğunlukla kullanımının yerini almıştır.[4]

Tanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha fazla inceleme için DSM III-R'de önerilen tanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kendine zarar veren kişilik bozukluğu:

A) Erken yetişkinlik döneminde başlayan ve çeşitli bağlamlarda ortaya çıkan yaygın bir kendini yenilgiye uğratma davranışı örüntüsü. Aşağıdakilerden en az beşinin gösterdiği gibi, kişi genellikle zevkli deneyimlerden kaçınabilir veya bunları baltalayabilir, acı çekeceği durumlara veya ilişkilere çekilebilir ve başkalarının kendisine yardım etmesini engelleyebilir:
  1. Daha iyi seçenekler açıkça mevcut olsa bile hayal kırıklığı, başarısızlık veya kötü muameleye yol açan kişi ve durumları seçer.
  2. Başkalarının kendilerine yardım etme girişimlerini reddeder veya etkisiz hale getirir.
  3. Olumlu kişisel olayların (örn. yeni bir başarı) ardından depresyon, suçluluk duygusu veya acı veren bir davranışla (örn. bir kaza) karşılık verir.
  4. Başkalarının öfkeli veya reddedici tepkilerini kışkırtır ve sonra incinmiş, yenilmiş veya aşağılanmış hisseder (örneğin, toplum içinde eşiyle dalga geçer, öfkeli bir karşılık alır, sonra kendini yıkılmış hisseder).
  5. Zevk alma fırsatlarını reddeder veya zevk aldığını kabul etmekte isteksizdir (yeterli sosyal becerilere ve zevk alma kapasitesine sahip olmasına rağmen).
  6. Kişisel hedefleri için hayati önem taşıyan görevleri, bunu yapabilecek beceriye sahip olduğunu göstermesine rağmen yerine getiremez (örneğin, diğer öğrencilerin ödevlerini yapmalarına yardımcı olur, ancak kendi ödevlerini yapamaz).
  7. Kendilerine sürekli olarak iyi davranan insanlara karşı ilgisizdir veya onları reddeder.
  8. Fedakarlığın hedeflenen alıcıları tarafından talep edilmeyen aşırı özveride bulunur.
  9. Kişi genellikle zevkli deneyimlerden kaçınabilir veya bu deneyimleri baltalayabilir.
B) A'daki davranışlar sadece fiziksel, cinsel veya psikolojik istismara tepki olarak veya bu istismarın beklentisiyle ortaya çıkmaz.
C) A'daki davranışlar sadece kişi depresyondayken ortaya çıkmaz.[1]:373

DSM-IV'ten çıkarılma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihsel olarak mazoşizm, kadınsı itaatkarlıkla ilişkilendirilmiştir. Bu bozukluk, çoğunlukla erkeklerin neden olduğu düşünülen aile içi şiddetle ilişkilendirildiğinde politik olarak tartışmalı hale gelmiştir.[5] Ancak yapılan bir dizi çalışma bu bozukluğun yaygın olduğunu göstermektedir.[6][7] 1994'te DSM-IV'ten çıkarılmasına rağmen, insan davranışının pek çok yönünü açıklayan bir yapı olarak klinisyenler arasında yaygın bir şekilde kullanılmaya devam etmektedir.[5]

"Sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında klinik olarak anlamlı sıkıntıya veya bozulmaya neden olan" cinsel mazoşizm hâlâ DSM-IV'te yer almaktadır.

Millon'un alt tipleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Theodore Millon dört mazoşist alt tipi önermiştir. Herhangi bir bireysel mazoşist aşağıdaki alt tiplerden hiçbirine, birine veya daha fazlasına uyabilir:[5][8]

Alt tip Tanım Kişisel özellikler
Erdemli mazoşist Histrionik özellikler dahil Gururlu bir şekilde bencil olmayan, kendini feda eden ve fedakâr; kendini beğenmiş; ağır yükler asil, doğru ve aziz olarak değerlendirilir; diğerleri sadakat ve bağlılığı tanımalıdır; fedakârlık ve hoşgörü için minnettarlık ve takdir beklenir.
Sahiplenici mazoşist Olumsuz özellikler dahil Kıskanç, aşırı koruyucu ve vazgeçilmez olarak büyüler ve tuzağa düşürür; tuzağa düşürür, kontrolü ele geçirir, fetheder, köleleştirir ve hataya kurban olarak başkalarına hükmeder; zorunlu bağımlılıkla kontrol eder.
Kendini mahveden mazoşist Kaçınma özellikleri dahil "Başarıyla yıkılır"; "yenilgiyle zafer" yaşar; kişisel talihsizlikler, başarısızlıklar, aşağılanmalar ve çilelerle tatmin olur; en iyi çıkarlardan kaçınır; mağdur olmayı, mahvolmayı, rezil olmayı seçer.
Ezilen mazoşist Depresif özellikler dahil Gerçek sefalet, umutsuzluk, zorluk, ıstırap, eziyet, hastalık deneyimleri; başkalarında suçluluk yaratmak için kullanılan şikayetler; sorumluluklardan muaf tutularak ve "zalimlere" yüklenerek boşaltılan kızgınlıklar.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Diğer Kişilik Bozukluğu, klinisyen 'Mazoşist, Dürtüsel veya Olgunlaşmamış Kişilik Bozukluğu gibi bu sınıflandırmada yer almayan belirli bir Kişilik Bozukluğunun uygun olduğuna karar verdiğinde kullanılmalıdır. Bu gibi durumlarda klinisyen 301.89 kodunu kullanarak spesifik Diğer Kişilik Bozukluğunu kaydetmelidir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (3rd Revised bas.). 1987. 
  2. ^ a b Diagnostic and statistical manual of mental disorders (Third bas.). 1980. s. 330. 
  3. ^ Reich, J. (1987). "Prevalence of DSM-III-R self-defeating (masochistic) personality disorder in normal and outpatient populations". The Journal of Nervous and Mental Disease. 175 (1): 52-54. doi:10.1097/00005053-198701000-00009. PMID 3806073. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  4. ^ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (5.5diğerleri=American Psychiatric Association, American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force bas.). Arlington, VA: American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1. OCLC 830807378. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  5. ^ a b c Theodore Millon; Carrie M. Millon; Sarah E. Meagher; Seth D. Grossman; Rowena Ramnath (8 Kasım 2004). Personality Disorders in Modern Life (2.2isbn=978-0-471-66850-3 bas.). Hoboken, N.J.: Wiley. s. 86. 
  6. ^ Kass, Frederic (June 1987). "Self-Defeating Personality Disorder: An Empirical Study". Journal of Personality Disorders. 1 (2): 168-173. doi:10.1521/pedi.1987.1.2.168. 
  7. ^ Reich, J (January 1987). "Prevalence of DSM-III-R self-defeating (masochistic) personality disorder in normal and outpatient populations". J Nerv Ment Dis. 175 (1): 52-4. doi:10.1097/00005053-198701000-00009. PMID 3806073. 
  8. ^ "Millon, Theodore – Personality Subtypes". 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2009. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kendine_zarar_veren_kişilik_bozukluğu&oldid=32274763" sayfasından alınmıştır