İçeriğe atla

Gırtlak kanseri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Gırtlak kanseri
Diğer adlarLarinks kanseri, gırtlak karsinomu, larinks karsinomu
Gırtlak kanseri - endoskopik görünüm
UzmanlıkOnkoloji
Ölüm94.800 (2018)[1]

Gırtlak veya larinks kanserleri çoğunlukla skuamöz hücreli karsinomlardır ve gırtlak epitelinden kaynaklandıklarını gösterirler.

Kanser gırtlağın herhangi bir yerinde gelişebilir. Prognoz tümörün bulunduğu yerden etkilenir. Evreleme amacıyla larinks üç anatomik bölgeye ayrılır: glottis (gerçek ses telleri, ön ve arka komissürler); supraglotis (epiglottis, aritenoidler ve aripiglottik kıvrımlar ve yalancı kordlar); ve subglottis.

Gırtlak kanserlerinin çoğu glottisten kaynaklanır, supraglottik ve subglottik tümörler daha az sıklıkta görülür.

Gırtlak kanseri şu yollarla yayılabilir: komşu yapılara doğrudan yayılım, bölgesel servikal lenf düğümlerine veya kan dolaşımı yoluyla metastaz. Uzak metastazların en sık görüldüğü yer akciğerdir. Larenks kanseri 2018 yılında 177.000 kişide görüldü ve 94.800 ölümle sonuçlandı (1990'da 76.000 ölüm).[1][2] Amerika Birleşik Devletleri'nde beş yıllık sağkalım oranı %60,3'tür.[3]

Belirti ve bulgular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gırtlak kanserinin belirtileri tümörün büyüklüğüne ve konumuna bağlıdır. Belirtiler aşağıdakileri içerebilir:[4][5]

Tedavinin yan etkileri arasında görünümde değişiklikler, yeme güçlüğü, ağız kuruluğu veya alternatif konuşma yöntemlerinin öğrenilmesini gerektirebilecek ses kaybı yer alabilir.[6]

Risk faktörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gırtlak kanseri için en önemli risk faktörü tütün kullanımıdır. En ağır sigara içicilerinin gırtlak kanserinden ölme olasılığı, sigara içmeyen akranlarına göre 20 kat daha fazladır.[7] Ağır kronik alkol, özellikle de alkollü içki tüketimi de önemli bir risk faktörüdür. Alkol ve tütünün birlikte kullanımının sinerjik bir etkisi olduğu görülmektedir. Bildirilen diğer risk faktörleri arasında düşük sosyoekonomik statü, erkek cinsiyet veya 55 yaşından büyük olmak yer almaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Odun tozu, boya dumanı ve metal işleme, petrol, plastik ve tekstil endüstrilerinde kullanılan bazı kimyasallar gibi çevresel faktörlere mesleki maruziyetin de gırtlak kanserleri için bir risk faktörü olduğuna inanılmaktadır.[8] Papillomaviridae'nin bazı türlerinin neden olduğu enfeksiyonlar larenks karsinomu riski taşımaktadır.[9]

Baş ve boyun kanseri öyküsü olan kişilerin ikinci bir baş, boyun veya akciğer kanseri geliştirme riskinin (yaklaşık %25) daha yüksek olduğu bilinmektedir. Bu durum muhtemelen alkol ve tütünün kanserojen etkilerine kronik maruziyetten kaynaklanmaktadır. Bu durumda, epitelyal dokuların malign değişim eşiğinin azalmasıyla birlikte yaygın bir şekilde displastik hale gelmeye başladığı bir alan değişikliği etkisi ortaya çıkabilir. Bu risk alkol ve tütünün bırakılmasıyla azaltılabilir.[kaynak belirtilmeli]

Teşhis

[değiştir | kaynağı değiştir]
Gırtlak ve yakın yapılar
Cavitas nasi: Burun boşluğu
Cavis orum: Ağız boşluğu
Glottis: Gırtlak
Plica vocalis: Ses telleri
Trakea
Oesophagus: Yemek borusu

Teşhis doktor tarafından tıbbi öykü, fizik muayene ve göğüs röntgeni, BT veya MRI taramaları ve doku biyopsisini içerebilen özel incelemeler temelinde yapılır. Gırtlak muayenesi, uzman sevkini gerektirebilecek bazı uzmanlıklar gerektirir.[kaynak belirtilmeli]

Fizik muayene, genel sağlığı değerlendirmek ve ilişkili durumların ve metastatik hastalığın belirtilerini aramak için tüm hastanın sistematik bir muayenesini içerir. Boyun ve supraklaviküler fossa, servikal adenopati, diğer kitleler ve laringeal krepitusu hissetmek için palpe edilir. Ağız boşluğu ve orofarinks doğrudan görüş altında incelenir. Larinks, uzun saplı küçük açılı bir ayna (dişçi aynasına benzer) ve güçlü bir ışık kullanılarak indirekt laringoskopi ile incelenebilir. İndirekt laringoskopi oldukça etkili olabilir, ancak tutarlı sonuçlar için beceri ve pratik gerektirir. Bu nedenle, birçok uzman klinik günümüzde tüm farinks ve larinksi net bir şekilde görüntülemek için burun deliğinden sokulan ince ve esnek bir endoskopun kullanıldığı fiber-optik nazal endoskopi kullanmaktadır. Nazal endoskopi klinikte gerçekleştirilen hızlı ve kolay bir işlemdir. Lokal anestezik sprey kullanılabilir.[kaynak belirtilmeli]

Kanser şüphesi varsa, genellikle genel anestezi altında biyopsi yapılır. Bu, kanser türü ve derecesinin histolojik olarak kanıtlanmasını sağlar. Lezyon küçük ve iyi lokalize görünüyorsa, cerrah ilk biyopsi sırasında tümörün tamamen çıkarılmaya çalışıldığı eksizyon biyopsisi yapabilir. Bu durumda, patolog sadece tanıyı doğrulamakla kalmayacak, aynı zamanda eksizyonun tamlığı, yani tümörün tamamen çıkarılıp çıkarılmadığı konusunda da yorum yapabilecektir. Larinks, trakea ve özofagusun tam bir endoskopik muayenesi genellikle biyopsi sırasında yapılır.[kaynak belirtilmeli]

Küçük glottik tümörler için daha fazla görüntüleme gerekmeyebilir. Çoğu vakada, tümörün lokal boyutunu ve patolojik olarak büyümüş servikal lenf nodlarını değerlendirmek için baş ve boyun bölgesi taranarak tümör evrelemesi tamamlanır.

Nihai yönetim planı bölgeye, evreye (tümör boyutu, nodal yayılım, uzak metastaz) ve histolojik tipe bağlı olacaktır. Hastanın genel sağlığı ve istekleri de dikkate alınmalıdır. Bir prognostik multigen sınıflandırıcının, düşük veya yüksek nüks riski olan larinks kanserinin ayrımında potansiyel olarak yararlı olduğu ve gelecekte tedavi seçimini etkileyebileceği gösterilmiştir.[10]

Evreleme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Larinks tümörleri, Ulusal Kapsamlı Kanser Ağı (NCCN) gibi akademik kuruluşlar tarafından belirlenen kılavuzlara göre sınıflandırılır.[11] "Evreleme" olarak da bilinen genel sınıflandırma, hastalar için tedavi seçeneklerinin öngörülmesine yardımcı olabilir.[12] Evreleme üç ayrı değerlendirmeden oluşur. Birincisi tümörün/kanserin kendisidir ("T").[12] İkincisi, komşu lenf düğümlerinin tümörün/kanserin yayılımına ne ölçüde dahil olduğudur ("N").[12] Üçüncüsü ise herhangi bir uzak metastazın varlığı ya da yokluğudur ("M").[12] NCCN'nin 2019 Baş ve Boyun Kanserleri Kılavuzu'nda kullanıldığı şekliyle larinks kanseri için spesifik "evreleme" kriterleri şunlardır:[13]

T

[değiştir | kaynağı değiştir]

TX: Değerlendirilemiyor

Tis: Karsinoma in situ

Supraglottis

[değiştir | kaynağı değiştir]

T1: Supraglotisin sadece bir alt bölgesinde tümör mevcut. Vokal kordlar normal hareketliliğe sahiptir.

T2: Tümör mukozayı istila eder. Larinkste fiksasyon yoktur.

T3: Tümör komşu bölgelere istila birlikte veya istila olmaksızın ses tellerinde fiksasyona neden olur.

T4:

Glottis

[değiştir | kaynağı değiştir]

T1: Tümör sadece ses tellerini tutar. Ses telleri normal hareketliliğe sahiptir.

  • T1A - Bir ses teli
  • T1B - Her iki ses teli

T2: Tümör aşağıdaki kriterlerden en az birini karşılamaktadır:

  • supra veya subglottise uzanır
  • ses teli hareketliliğini bozar

T3: Tümör aşağıdaki kriterlerden en az birini karşılamaktadır:

  • ses tellerinin sabitlenmesine neden olur
  • paraglottik boşluğu istila eder
  • tiroit kıkırdağının iç korteksini içerir

T4: "Supraglottis" ile aynı

Subglottis

[değiştir | kaynağı değiştir]

T1: Tümör sadece subglotiste

T2: Tümör hem subglottisi hem de vokal kordları içerir (kord hareketliliğinden bağımsız olarak)

T3: "Glottis" ile aynı

T4: "Supraglottis" ile aynı

N

[değiştir | kaynağı değiştir]

Klinik (patolojik olmayan) tanı kullanılıyorsa

NX: Değerlendirilemiyor

N0: Komşu lenf düğümlerinde tutulum yok

N1: Tümör aşağıdaki kriterlerin tümünü karşılamaktadır:

  • tek lenf düğümünü içerir
  • Vücudun tümörle aynı tarafında lenf nodu tutulumu
  • "en büyük boyutta" 3 cm'den küçük tutulmuş lenf nodu
  • Lenf düğümünün ötesine uzanmıyor

N2: Tümör aşağıdaki kriterlerden herhangi birini karşılamaktadır

  • N2A - N1 ile aynıdır, ancak boyut 3–6 cm arasında olabilir
  • N2B - N2A ile aynıdır, ancak lenf düğümleri birden fazla olabilir ve minimum boyut yoktur
  • N2C - N2B ile aynıdır, ancak lenf düğümleri vücudun herhangi bir tarafında olabilir

N3: Tümör aşağıdaki kriterlerden herhangi birini karşılamaktadır:

N3A - Boyutun 6 cm'den büyük olması dışında N1 ile aynı

N3B - Tümör açıkça lenf düğümü sınırının ötesine uzanır (lenf düğümlerinin sayısı, boyutu veya konumuna bakılmaksızın)

Patolojik tanı kullanılıyorsa

NX: "Klinik Tanı - NX" ile aynı

N0: "Klinik Tanı - N0" ile aynı

N1: "Klinik Tanı - N1" ile aynı

N2: Tümör aşağıdaki kriterlerden herhangi birini karşılamaktadır

  • N2A - "Klinik Tanı - N2A" ile aynı, ancak tümör tutulan lenf düğümünün ötesine uzanabilir
  • N2B - "Klinik Tanı - N2B" ile aynı
  • N2C - "Klinik Tanı - N2C" ile aynı

N3: Tümör aşağıdaki kriterlerden herhangi birini karşılamaktadır:

N3A - "Klinik Tanı - N3A" ile aynı

N3B - Lenf düğümünün ötesinde kanıtlanabilir herhangi bir tümör uzantısı varlığı

M

[değiştir | kaynağı değiştir]

M0: Uzak metastaz kanıtı yok

M1: Uzak metastaz kanıtı var

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çıkarılmış larinks
Sağda: Parmak ucu
Altta: Tutucu

Spesifik tedavi tümörün yeri, tipi ve evresine bağlıdır.[14] Tedavi tek başına veya kombinasyon halinde cerrahi, radyoterapi veya kemoterapiyi içerebilir.[14]

Cerrahi tedavi

Cerrahi tedavi tümörün kısmen veya tamamen çıkarılmasını içerebilir.[15] Komşu doku ve yapılar, tümörün yapısına ve yayılımına katılımlarına bağlı olarak çıkarılabilir veya çıkarılmayabilir. Bazı durumlarda gırtlağın tamamen çıkarılması gerekebilir.[16]

Ek tedavi

Ek tedavi için en yaygın olarak kemoterapi veya radyoterapi uygulaması gerekli olabilir.[16] Kemoterapi veya radyoterapi tek başına, birbirleriyle kombinasyon halinde veya cerrahi ile kombinasyon halinde gerekli olabilir.[13] Ek tedavi cerrahi tedaviden önce, cerrahi tedavinin yanında veya cerrahi tedaviden sonra gerekli olabilir. Hastanın gerekli ek tedaviye erişemediği durumlarda klinik karar verme zor olabilir.

Çok disiplinli tedavi

Genellikle, gırtlak kanserinin başarılı bir şekilde tedavi edilmesi ve iyileşmesi cerrahi veya onkoloji alanlarının dışında uzmanlık gerektirecektir. Fizyoterapistler, ergoterapistler, konuşma terapistleri, psikiyatristler, psikologlar, ağız/çene cerrahları, diş hekimleri, nörologlar, beyin cerrahları ve endokrinologlar gırtlak kanserli hastaların bakımına dahil olabilirler.

Epidemiyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'de görülme sıklığı 100.000'de beştir (yılda 12.500 yeni vaka).[17] Amerikan Kanser Derneği 2006 yılında 9510 kişiye (7700 erkek ve 1810 kadın) gırtlak kanseri teşhisi konulacağını ve 3740 erkek ve kadının gırtlak kanserinden öleceğini tahmin etmişti.[kaynak belirtilmeli]

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından hazırlanan GLOBOCAN 2018 kanser insidansı ve mortalite tahminlerine göre, 2018 yılında dünya genelinde 177.422 yeni gırtlak kanseri vakası görülmüştür (küresel toplamın %1'i) Dünya genelindeki kanser ölümlerinin 94.771'i (%1) gırtlak kanseri nedeniyle gerçekleşmiştir.[18]

2019 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde 12.410 yeni gırtlak kanseri vakası olacağı tahmin edilmektedir (100.000'de 3).[19] Yeni vaka sayısı her yıl %2,4 oranında azalmaktadır[19] ve bunun genel nüfusta sigara kullanımının azalmasıyla ilişkili olduğuna inanılmaktadır.[20]

Gırtlak kanseri, Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) Nadir Hastalıklar Ofisi (ORD) tarafından "nadir bir hastalık" olarak listelenmiştir. Bu, gırtlak kanserinin ABD'de 200.000'den az kişiyi etkilediği anlamına gelir.[21]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "Larynx Cancer Factsheet" (PDF). Global Cancer Observatory. 8 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Kasım 2019. 
  2. ^ Naghavi M, Wang H, Lozano R, Davis A, Liang X, Zhou M, ve diğerleri. (GBD 2013 Mortality and Causes of Death Collaborators) (January 2015). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117-171. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604 $2. PMID 25530442. 
  3. ^ "SEER Stat Fact Sheets: Larynx Cancer". NCI. 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  4. ^ "Throat or larynx cancer Information | Mount Sinai - New York". Mount Sinai Health System (İngilizce). 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  5. ^ DeVita VT, Lawrence TS, Rosenberg SA (2011). Devita, Hellman, and Rosenberg's cancer : principles & practice of oncology (10.10isbn=978-1-4511-9294-0 bas.). Philadelphia. 
  6. ^ "Cancer of the Larynx - Causes, Symptoms, Treatment, Diagnosis - MedBroadcast.com" (İngilizce). 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2018. 
  7. ^ Ridge JA, Glisson BS, Lango MN, Feigenberg S, Horwitz EM (2008). "Head and neck tumors.". Pazdur R, Wagman LD, Camphausen KA, Hoskins W (Ed.). Cancer management: a multidisciplinary approach (PDF). 11. s. 369. 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  8. ^ "Laryngeal Cancer". 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2019. 
  9. ^ Torrente MC, Rodrigo JP, Haigentz M, Dikkers FG, Rinaldo A, Takes RP, Olofsson J, Ferlito A (April 2011). "Human papillomavirus infections in laryngeal cancer". Head & Neck. Head Neck. 33 (4): 581-586. doi:10.1002/hed.21421. PMID 20848441. 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  10. ^ Mirisola V, Mora R, Esposito AI, Guastini L, Tabacchiera F, Paleari L, Amaro A, Angelini G, Dellepiane M, Pfeffer U, Salami A (August 2011). "A prognostic multigene classifier for squamous cell carcinomas of the larynx". Cancer Letters. 307 (1): 37-46. doi:10.1016/j.canlet.2011.03.013. PMID 21481529. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  11. ^ "National Comprehensive Cancer Network – Home". NCCN. 13 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  12. ^ a b c d Amin M, Edge S, Greene F, ve diğerleri. (2017). AJCC Cancer Staging Manual. New York: Springer. 
  13. ^ a b Pfister DG, Spencer S, Adelstein D, Adkins D, Anzai Y, Brizel DM, Bruce JY, Busse PM, Caudell JJ, Cmelak AJ, Colevas AD, Eisele DW, Fenton M, Foote RL, Galloway T, Gillison ML, Haddad RI, Hicks WL, Hitchcock YJ, Jimeno A, Leizman D, Maghami E, Mell LK, Mittal BB, Pinto HA, Ridge JA, Rocco JW, Rodriguez CP, Shah JP, Weber RS, Weinstein G, Witek M, Worden F, Yom SS, Zhen W, Burns JL, Darlow SD (July 2020). "Head and Neck Cancers, Version 2.2020, NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology". Journal of the National Comprehensive Cancer Network. 18 (7): 873-898. doi:10.6004/jnccn.2020.0031. PMID 32634781. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  14. ^ a b National Comprehensive Cancer Network, "Evidence Blocks for Head and Neck Cancers," 2019.
  15. ^ Nibu KI, Hayashi R, Asakage T, Ojiri H, Kimata Y, Kodaira T, Nagao T, Nakashima T, Fujii T, Fujii H, Homma A, Matsuura K, Monden N, Beppu T, Hanai N, Kirita T, Kamei Y, Otsuki N, Kiyota N, Zenda S, Omura K, Omori K, Akimoto T, Kawabata K, Kishimoto S, Kitano H, Tohnai I, Nakatsuka T (August 2017). "Japanese Clinical Practice Guideline for Head and Neck Cancer". Auris, Nasus, Larynx. 44 (4): 375-380. doi:10.1016/j.anl.2017.02.004. PMID 28325607. 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  16. ^ a b Grégoire V, Lefebvre JL, Licitra L, Felip E (May 2010). "Squamous cell carcinoma of the head and neck: EHNS-ESMO-ESTRO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up". Annals of Oncology. 21 (Suppl 5): v184-86. doi:10.1093/annonc/mdq185. PMID 20555077. 5 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  17. ^ Beenken SW. "Laryngeal Cancer (Cancer of the larynx)". Armenian Health Network, Health.am. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2007. 
  18. ^ Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A (November 2018). "Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries". CA: A Cancer Journal for Clinicians. Wiley. 68 (6): 394-424. doi:10.3322/caac.21492. PMID 30207593. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  19. ^ a b "Cancer Stat Facts: Larynx Cancer". 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2019. 
  20. ^ "Throat Cancer Statistics | Cases of Throat Cancer Per Year". www.cancer.org. 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  21. ^ "Annual Report on the Rare Diseases and Conditions Research". National Institutes of Health. 3 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2007. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gırtlak_kanseri&oldid=32823967" sayfasından alınmıştır