Bayrampaşa
| Bayrampaşa | |
|---|---|
 Bayrampaşa'nın İstanbul'daki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İstanbul |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Abdullah Çiftçi |
| • Belediye başkanı | Hasan Mutlu (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 9,54 km² |
| Rakım | 60 m |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | 269.950 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 212 |
| İl plaka kodu | 34 |
Resmî site bayrampasa.bel.tr | |
Bayrampaşa, (1978'e kadar Sağmalcılar[3]) İstanbul ilinin bir ilçesidir. Kuzeyde Gaziosmanpaşa, doğuda Eyüpsultan, güneyde Zeytinburnu, batıda Esenler ile çevrilidir. 1970 yılında İstanbul nüfusunun %4,11'ini oluşturan Bayrampaşa, 2000 yılında %2,44'lük bir paya sahiptir. Bayrampaşa ilçesi, nüfus yoğunluğu açısından, yıllara göre artan değerlere sahiptir. İstanbul ilinin en yüksek yoğunluk değerine sahip ilçelerinden birisidir. 1970 yılında yoğunluğu 130 ki/ha iken 2000 yılında 259 ki/ha yoğunluk değerine ulaşmıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1927'de Bulgaristan'ın Filibe şehrinden göç eden ve yöreye ilk yerleşen göçmen grubuna tarım için ayrılan bölgede bağcılık yapılmış, sağmal inekler yetiştirilmek üzere Velibey (Demirkapı), Ferhatpaşa ve Cicoz adlı çiftlikler kurulmuştur.
İstanbul halkının 1950'lere kadar mesire yeri olan ve gelenlerin istedikleri kadar üzüm yedikleri, ancak dışarıya çıkartamadıkları meşhur Numunebağları, Abdi İpekçi Caddesi ile O-1 Karayolu arasındaydı. (Anılan bağlardan geriye "Numunebağ Caddesi" adı kalmıştır.) Bugünkü Bayrampaşa'nın ilk çekirdeğini oluşturan ve 1954'te köy statüsüne getirilen Sağmalcılar, Rami Bucağı sınırları içindeydi ve Maltepe Askeri Kışlası nedeniyle "Kışla Arkası" olarak da anılıyordu.
1927'den itibaren gruplar halinde Bulgaristan ve Yugoslavya'dan gelen göçmenlere ilaveten 1955'te İstanbul'un iki büyük caddesi olan Vatan ve Millet Caddeleri yapılırken evleri istimlake uğrayan vatandaşların çoğunun Sağmalcılar Köyü'ne yerleşmesi, nüfusun artışına neden oldu. Ayrıca, 1950'den itibaren bölgede yapılan fabrikalar, ilçeyi sanayi bölgesi haline getirdi. Bu yüzden göçmen semti olarak bilinir.
Sağmalcılar Köyü, 3 Nisan 1962'de belde belediyesine dönüştürüldü.[4] Mimar Sinan tarafından İstanbul'un su ihtiyacını karşılamak amacıyla döşenen ve o sırada hâlâ faal durumda bulunan su kanallarına, inşa edilen binaların atık su ve tuvalet tesisatlarının yanlış bağlanması ve bu su kanallarına bağlı çeşme sularının bölge halkı tarafından kullanılması sonucunda semtte kolera salgını çıktı. Salgın çok kişinin hayatına mal oldu. Sağmalcılar adını zihinlere kolera sözcüğüyle birlikte yerleştiği düşünülerek ve IV. Murad'ın sadrazamlarından Bayram Paşa'nın burada bir çiftlik sahibi olmasından esinlenilerek Sağmalcılar adı Bayrampaşa olarak değiştirildi.
Eyüp ilçesinin bir semti olarak gelişmesini sürdüren Bayrampaşa Mayıs 1990 tarihinde ilçe statüsüne yükseltildi. Böylece Eyüp Belediyesi'nden ayrılarak müstakil belediye teşkilatına kavuşturuldu. Bayrampaşa, cadde ve sokakları ile oldukça planlı bir şehir görünümündedir. Semt merkezi Orta, Vatan ve Yenidoğan Mahallelerini içine almaktadır. Diğer mahalleleri: Altıntepsi, Cevatpaşa, İsmetpaşa, Kartaltepe, Kocatepe, Terazidere, Yıldırım ve Muratpaşa'dır.
Büyük İstanbul Otogarı, sebze hali, metro merkezi, otobüs terminali, PTT santrali, Bayrampaşa Devlet Hastanesi, Sağlık Ocağı ve Dispanseri başlıca kamu kuruluşlarıdır. Kızılay, Türk Hava Kurumu, Bayrampaşa Vakfı, Sosyal Doku Vakfı, Anadolu Gençlik Derneği, Göz Nuru Vakfı ilçedeki sosyal yardım kuruluşlarıdır. İlçede 2 adet anaokulu, 15 adet ilkokul, 14 adet ortaokul, 13 adet lise dengi okul, çok sayıda özel öğretim kurumu ve çeşitli üniversitelerin fakülteleri bulunmaktadır. Cami sayısı 30'u aşmıştır. Bunlardan Bayrampaşa Merkez Camii, belediye başkanlığı binası karşısındadır. Osmanlı klasik mimarisinin izlerini taşımaktadır. Kubbe ve şerefeleri Edirne Selimiye Camii'nin tarzını andırır. Caminin alanı 860 m²'yi bulmaktadır. 2 stadyum ve 4 kapalı spor salonu ve içinde 2 adet yüzme havuzu bulunan Hidayet Türkoğlu spor merkezi Bayrampaşa'nın önemli spor tesisleridir. Semt folkloru çeşitlilikler göstermektedir. Türkiye'nin her yöresinden ve yurt dışından gelen insanlar, geldikleri bölgenin ve ilin farklı oyun, türkü ve geleneklerini getirmişlerdir. Bulgaristan'dan gelen göçmenlerin kurdukları Balkan Oyunları, Folklor Derneği ilçe folkloruna canlılık kazandırmaktadır.
Tarihî eserler bakımından önemli bir yeri olan Maltepe Askeri Hastanesi, 1827'de yaptırılmıştır. Bina dört cephelidir. Orta yerinde büyük bir avlusu vardır. Ön cephesi tek, öteki yönleri ikişer katlıdır. Tavanları yüksek, odaları ve koğuşları geniştir. Giriş kapısı Türk-rokoko tarzında mermerden inşa edilmiştir. Nizamiye Kapısının üzerinde Haşim imzalı "Tuğra-i Hümayun" ve çok uzaktan okunabilen besmele ile "Fih-i Şifa-ün'lin nas" ayetini içeren altın suyu ile celi yazı, altında ve kapının iki tarafında Yesarizade Mustafa İzzet Efendi'nin yeşile boyanmış ta'lik yazısı ile "Çaresaz-ı derdimendan Hazret-i Mahmüd Han" (Dertlerin dermanı olan sultan II. Mahmud) dizesi ile başlayan ve "Cism-i Han Mahmud ola asattan daim masun" (Tanrı Sultan Mahmud'u daima kötülüklerden korusun) dizesi ile sona eren 32 beyitlik bir kitabe bulunmaktadır. 1922'de lağvedilen hastane bir müddet askeri okul ve daha sonra kışla haline getirilerek 66. Tümen'in karargahı olarak kullanılmıştır. Bugün Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü'ne hizmet binası olarak ayrılmıştır. I. Süleyman'ın (Kanuni) emriyle Koca Sinan tarafından yapılan su terazilerinden ve su maslaklarından pek az iz kalmıştır. Belediye Parkı'ndaki Atatürk Anıtı ilçede yeni anıtlardır. Bayrampaşa'da bulunan kapalı ceza ve tevkifevinin yapımına 1955'te başlanmış, 1968'de tamamlanarak hizmete sokulmuştur. Sultanahmet Ceza ve Tevkifevi buraya taşınmıştır. 120.000m²’lik bir alanı kaplamaktadır. 30.000 m²'lik bölümü hücre kısmına ayrılmıştır. Kadın ve çocuk koğuşları ayrıdır. Bünyesinde 100 yataklı bir hastane vardır. Bayrampaşa Cezaevi 2009 yılında Silivri'ye taşınmış ve cezaevi kapatılmıştır.
Belediye başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı | |
|---|---|---|---|---|
| 1990[5] | Necdet Özkan | Demokratik Sol Parti | %41,82 | |
| 1994 | Hüseyin Bürge | Refah Partisi | %30,27 | |
| 1999 | Fazilet Partisi | %35,36 | ||
| 2004 | Adalet ve Kalkınma Partisi | %51,91 | ||
| 2009[6] | %43,22 | |||
| 2014 | Atila Aydıner | %50,30 | ||
| 2019 | %49,29 | |||
| 2024 | Hasan Mutlu | Cumhuriyet Halk Partisi | %46,67 | |
| Kaynak:[7] | ||||
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
1970 öncesi tarıma dayanan bir ekonomisi olan Bayrampaşa, 1970 sonrası hızlı kentleşme ve yoğun göç sonucunda ekonomisi sanayi ve ticaret ağırlıklı bir ilçe oldu. İlçede yaşayanların bir kısmı ilçe dışında çalışırken, bir kısmı da esnaflık yapmakta ve sanayi kuruluşlarında çalışmaktadır. Ağır bir sanayisi olmayan Bayrampaşa'da, sanayi, yedek parça, otomobil tamiri, kalıpçılık, elektrik elektronik parça üretimi, hırdavat alet üretimi, plastik döküm, soğuk demir işlemesi, talaşlı üretim, tekstil gibi alanlara yönelmiştir. Tarımsal alan yoktur.
İlçe eski hantal görüntüsünden modern bir görüntüye geçiş aşamasındadır. Otogar'ın arkasına açılmış olan Carrefoursa ve Bauhaus, merkezde belediyenin yanında açılan Turkuazoo ilçenin ticari hayatını canlandırmıştır. Demirkapı Caddesi, Bayrampaşa'nın ticaret merkezi sayılabilir. Ayrıca yeni açılan IKEA semtin tanınmasına sebep olmuştur. 2009 yılının sonlarına doğru yapımı tamamlanan Forum İstanbul AVM hizmete açılmıştır.
Ayrıca İstanbul'un en büyük ulaşım noktası olan Büyük İstanbul Otogarı bu ilçededir.
Mahalleler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bayrampaşa ilçesi 11 mahalleden oluşmaktadır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam |
|---|---|
| 1965[8] | 69.064 |
| 1970[9] | 124.085 |
| 1975[10] | 157.367 |
| 1980[11] | 165.723 |
| 1990[12] | 212.570 |
| 2000[13] | 246.006 |
| 2007[14] | 272.196 |
| 2008[15] | 268.276 |
| 2009[16] | 269.425 |
| 2010[17] | 269.481 |
| 2011[18] | 269.709 |
| 2012[19] | 269.774 |
| 2013[20] | 269.677 |
| 2014[21] | 269.809 |
| 2015[22] | 272.374 |
| 2016[22] | 273.148 |
| 2017[22] | 274.197 |
| 2018[22] | 271.073 |
| 2019[22] | 274.735 |
| 2020[22] | 269.950 |
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İstanbul Sağlık - İstanbul İlçeleri Yüzölçümü Değerleri" (PDF). İstanbul'un Yüzölçümü Grafiği. istanbulsaglik.gov.tr. 1 Ocak 2014. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "Tarihçe". Bayrampasa.gov.tr. T.C. Bayrampaşa Kaymakamlığı. 19 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021.
- ^ Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 030.11.1, Yer No: 290.9.19.
- ^ 1990 yılında Bayrampaşa'nın Eyüp'ten ayrılmasıyla Necdet Özkan ara seçimlerde belediye başkanı seçilmiştir.
- ^ Hüseyin Bürge, 2011 Genel seçimlerinde milletvekili olmak için istifa etmiş ve görevini Atila Aydıner'e devretmiştir.
- ^ "yerelnet.org.tr, Bayrampaşa Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2014.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Bayrampaşa Nüfusu - İstanbul". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "İstanbul Bayrampaşa Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bayrampaşa Belediyesi29 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bayrampaşa Kaymakamlığı30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bayrampaşa 360 sanal tur Panorama
- T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / Bayrampaşa İlçesi Tanıtımı