İçeriğe atla

Auto-da-fé

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Aziz Dominik anakronistik olarak bir auto-da-fé'ye başkanlık ediyor, Pedro Berruguete (yaklaşık 1495)[1]

auto-da-fé (Portekizce: auto da fé [ˈaw.tu dɐ ˈfɛ], 'inanç eylemi' anlamına gelir), 15. ve 19. yüzyılları arasında İspanyol, Portekiz ve Meksika Engizisyonu tarafından dinden dönenleri ve sapkın olarak görülenleri cezalandırmak için uygulanan cezalardır. Cezalar arasındaki en aşırı uygulama yakarak öldürmedir.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

8. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar İspanya'nın çoğu, yasalarına göre Yahudilere ve Hristiyanlara zimmi statüsü verilen Müslümanlar tarafından kontrol edildi. Bu, İslami hukuk metinlerinin belirttiği gibi, teslimiyetlerini hatırlatmak amacıyla "koruma" için özel bir vergi olan cizye ödemeleri gerektiği anlamına geliyordu. Cizye olarak bilinen bu tür vergiler Yahudilerin ve Hristiyanların " Kitap ehli " olarak adlandırılıp, asli müslüman vatandaşlarla olan ayrımını belirtmek için dayatılırdı.[2][3]

Yahudiler bazen siyasi yapıda önemli pozisyonlara yükselebiliyorlardı; Yahudi karşıtı şiddet olayları da sık sık patlak verebiliyordu. Söz gelimi, 1066 Gırnata Katliamı'nda Granada'nın Yahudi nüfusunun çoğu Müslüman çeteler tarafından katledildi.[4][5][6]

Dini azınlıkların muamelesi çağa göre değişiyordu. Örneğin, Muvahhidler yükseliş dönemlerinde halife unvanını üstlendiler, bir dizi şiddetli dini önlem getirdiler ve Yahudileri ve Hristiyanları ya İslam'a dönmeye ya da sınır dışı edilmeye zorladılar; bu şekilde devletlerindeki dini birliği sağlamlaştırarak devletlerini güçlendirmeye çalıştılar.[7] 11. yüzyılda Yahudilere karşı artan şüpheler, Hristiyanları, Müslümanlara ve Yahudilere karşı birleşmeye sevk etti. Bu noktadan sonra İspanya, her biri Yahudilerin ve Müslümanların statüsüne ilişkin kendi politikalarına sahip farklı güç ve bölgelerden oluşan politik bir kargaşa devleti haline geldi. 13. yüzyıla gelindiğinde, modern İspanya'nın neredeyse tamamı Hristiyan yönetimi altındaydı. Kastilyalı Ferdinand III, üç dinin kralı olmakla övünüyordu.[8] Ancak bu hoşgörü uzun sürmedi.

14. yüzyılda, Dominik ve Fransisken rahipleri, Hristiyanları Yahudileri İspanya'dan kovmaya çağırdılar, Yahudileri sosyal sorunlardan sorumlu tuttular ve Hristiyan çoğunluğu sinagogları yok etmeye, Yahudileri diri diri yakmaya ve zorla din değiştirmelerini sağlamaya başladılar. Yahudiler hristiyan seromonilerine katılmaya zorlandılar ve hristiyan vaizleri tarafından kendi dinlerindeki hataları dinlemeye zorlandılar.[9]

Yeni yasalar Yahudi nüfusunu ayırdı ve nihai hedef olan din değiştirme hedefiyle hâlâ kendilerine açık olan meslekleri sınırladı. 100.000'den fazla Yahudi dinini değiştirdi. Bu Yeni Hristiyanlar, bir kez dönüştürüldüğünde, toplumdaki tam bir Hristiyanın yasal ve sosyal ayrıcalıklarına sahip olan "conversos" sınıfına katıldılar. Birçok Yeni Hristiyan, statülerindeki yükselmeden yararlandı ve Hristiyan ayrıcalıklarını benimsedi. Birkaç nesil sonra, dinini değiştirmiş Yahudiler "sıradan" Hristiyanlar olarak tanımlandılar ve İspanya neredeyse tek tip bir Hristiyan devleti olma amacına doğru yol almaya başladı.[10]

Bu birliktelik beraberinde yeni kaygı kaynaklarını da getirdi. "Yahudinin bir yabancı olarak güvensizliği, vatanın içinde olaran converso'ya karşı daha da endişe verici bir korkuya yol açtı".[11] Dini sınıflar arasındaki farklar eskiden çok açıktı. Yasalar ve gelenekler, İspanya'daki Hristiyan egemenliğini göre kodlanmıştı. Bununla birlikte, Yahudiler din değiştirdikten sonra, pek çok Hristiyan İspanyol artık kime güvenebileceklerini ve kimlerin özünde hain bir kafir olabileceğini bilemedikleri konusunda yakınmaya başladılar.[12]

Bu korkuları yatıştırmak amacıyla, Yahudi atalarına sahip olup olmadıklarını görmek için Yeni ve Eski Hristiyanların soy çizgisini izleyen Limpieza de sangre (Kan Saflığı) yasaları yürürlüğe kondu. Bunu yaparken İspanya, Hristiyan sınıfını etnik ve dini çizgilere göre böldü ve din değiştirme döneminden önceki dönemlerde olduğu gibi Yahudi kanına sahip olanları "ötekileştirdi". Toplumda sözü geçen Hristiyanlar, kişinin özünde ve ruhunda din değiştirmeyle iyileştirilemeyecek farklı bir şey olduğuna inanıyorlardı. Bu yasalarla birlikte kan iftirası yeniden toplum bazında dillendirilmeye başlandı.[13]

1 Kasım 1478'de, Aragon Kralı II. Ferdinand ve Kastilya Kralı I. Isabella, Katolikliği tek gerçek Hristiyan inancı olarak korumak için, Papa Sixtus IV'ten kendi bölgelerinde engizisyon görevlilerini konumlandırmak için izni aldı. Kararname ilk olarak Isabella'nın bölgesi olan Kastilya Tacı için geçerliydi, ancak 1483'te Ferdinand Aragon Tacı olarak bilinen kendi topraklarına kadar genişletti. Autos-da-fé, İspanyol krallığında oldukça popüler hale geldi, hatta öyle ki halkın ve kraliyet ailesinin ilgisini ve katılımını kazanmak için boğa güreşleriyle bile rekabet eder hale geldi.[14] Ferdinand'ın eylemi zaman zaman direnişle karşılaşmış ve engizisyoncu Pedro de Arbués'in 1485'te din değiştiren Yahudiler tarafından öldürülmesiyle sonuçlanmış olsa da, 1487 ile 1505 arasında Barselona engisizyon idaresi tarafından 1000'den fazla hereticin yargılandığı ve aralarında sadece 25 kişinin suçlamalardan berat edildiği kaydedildi.

Sevilla'da bir auto-da-fé, 1870'ten bir çizim

Papa'dan soruşturma yürütmek için izin alındıktan sonra, hükümdarlar imparatorluklarındaki şehirlerin ve toplulukların çoğunda soruşturma yürütmek için kalıcı mahkemeler kurmaya ve bürokrasiler geliştirmeye başladılar. İlk İber oto-da-fé 1481'de Sevilla'da gerçekleşti: altı sanık suçlu bulundu ve idam edildi.[15] Daha sonra Fransisken misyonerler Engizisyonu Yeni Dünya'ya, yani Amerika kıtasına getirdiler.

Engizisyon tarafından idam edilen kişilerin kesin sayısı bilinmiyor. Kutsal Ofis'in eski sekreteri Juan Antonio Llorente, Amerikan kolonileri, Sicilya ve Sardunya hariç Engizisyon için şu rakamları verdi: 31.912 kişli yanarak infaz edildi, 17.696 temsili kukla yakıldı ve 291.450 kişi de zorla yasalarla uzlaştırıldı (yani, bir kefaret eyleminin ardından).[14] :123Daha sonra on dokuzuncu yüzyılda, José Amador de los Ríos daha da yüksek rakamlar verdi ve sadece 1484 ile 1525 yılları arasında 28.540'ın şahsen yakıldığını, 16.520'nin kukla olarak yakıldığını ve 303.847'nin cezalandırıldığını belirtti.[14] Bununla birlikte, arşiv kayıtlarının kapsamlı bir incelemesinden sonra, modern bilim adamları daha düşük tahminler sunarak İspanyol Engizisyonunun tüm tarihi boyunca 10.000'den daha azının,[16] muhtemelen yaklaşık 3.000 civarında kişinin infaz edildiğini belirtiyor.[17]

Portekiz Engizisyonu 1536'da kuruldu ve resmi olarak 1821'e kadar sürdü. Etkisi, 18. yüzyılın sonlarında Marquês de Pombal hükûmeti altında çok zayıfladı.

Autos-da-fé ayrıca Goa, Yeni İspanya, Brezilya Eyaleti ve Peru Valiliği'nde de gerçekleşti .[18][19] Bernal Díaz del Castillo gibi Conquistadorsların çağdaş tarihçileri bu tür olayları kaydetmiştir. Kayıtlar eksik olmasına rağmen, bir tarihçi Meksika Engizisyonu tarafından yaklaşık 50 kişinin idam edildiğini öne sürmüştür.[20]

Uygulanış Süreci

[değiştir | kaynağı değiştir]
Francisco Rizi'nin 1680'de Madrid, Plaza Mayor'da düzenlenen bir auto-da-fé uygulamasını tasvir eden 1683 tablosu.

Auto-da-fé mahkemelerin önemli bir yönüydü[21] ve Engizisyon sürecindeki son adımdı. Bir Katolik Ayini, dua, suçlu bulunanların halka açık bir alayı ve cezalarının okunmasını içeriyordu.[22]

Bir Engizisyon genellikle suçun suçlu tarafından kabul edilme sürecini içeren 40 günlük bir bağışlanma süreciyle başlardı. Suçlu olan veya suçlu olduğunu bilen herkesin itiraf etmesi beklenirdi. Sanıklar bir suçla suçlandığında suçlu olarak kabul edilirlerdi.[23] Yetkililer, yargılama sırasında işkence uygulayabilirdi.[24] Müfettişlerin tüm tanıklığı duyması ve kaydetmesi gerekiyordu.[25] Duruşmalar gizli tutulurdu ve tanıkların kimliği sanıklar tarafından bilinmezdi.

Yetkililer, duruşmadan sonra mahkûmun cezasını ilan eder ve bir auto-da-fé uygulardı. Auto-da-fé düzensizce yapılan bir olmak şöyle dursun, her detayı incelikle hazırlanmış bir ceza uygulamasıydı. Hazırlıklar bir ay önceden başlardı ve ancak engizisyon yetkilileri belirli bir toplulukta veya şehirde yeterli mahkûm olduğuna inandığında bu uygulamayı gerçekleştirirdi. Ritüel halka açık meydanlarda veya meydanlarda gerçekleştirilirdi. Din adamları ve sivil halkın yetkililerin katılımıyla birkaç saat sürerdi.[26]

Şehrin plazasında veya yakınında tüm gece boyunca nöbet tutulur, dualarla, gün ağarırken Ayinle sona erer ve katılan herkes için hazırlanan bir kahvaltı ziyafeti verilirdi.[27]

Kamuya açık tövbe töreni daha sonra giysileri ve vücutları üzerinde ayrıntılı görsel semboller taşıyan mahkûmların alayı ile başlardı. Bu sembollere sanbenito ismi verilirdi ve sarı çuldan yapılırdı. Kimlikleri son ana kadar gizli tutulan sanıkların belirli bir sapkın eylem içinde oldukları suçlaması vardı. Fakat, mahkûmların genellikle yargılamalarının sonucunun veya cezalarının ne olduğu hakkında hiçbir fikirleri yoktu.[28]

Mahkumlar şehir surlarının dışında quemadero veya yanan yer olarak adlandırılan bir yere götürülürdü. Orada sözler okunurdu. Beraat eden veya cezası ertelenen mahpuslar şükranla diz çökerdi,[29] ancak hüküm giyenler cezalandırılırdı. Auto-da-fé uygulaması genellikle çarmıhta diri diri yakarak öldürme, kamçılama, işkence gibi fiziksel cezalar ve infaz yöntemleriyle uygulanırdı.

Auto-da-fé aynı zamanda halka açık izleyiciler için bir tövbe biçimiydi, günahkar olanlar tövbelerini eder ve kilise tarafından günahlarıyla yüzleşmeleri ve akabinde affedilme şansı tanınırdı.[30]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Saint Dominic presiding over an Auto-da-fe 2 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Prado Museum
  2. ^ Fernandez-Morera, Dario (2017), "Life as a dhimmi in medieval Islamic Spain", WNG, 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Mayıs 2022 .
  3. ^ F. Glick, Thomas, Islamic and Christian Spain in the early Middle Ages, Chapter 5: Ethnic relations, 3 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Mayıs 2022 
  4. ^ Granada 24 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Richard Gottheil, Meyer Kayserling, Jewish Encyclopedia. 1906 ed.
  5. ^ 1971 Jewish Encyclopedia
  6. ^ Solomon ibn Verga, Shevet Yehudah, ed. A. Shochat (1947), p. 22.
  7. ^ "Spain - The Almoravids". Encyclopedia Britannica. 6 Haziran 2021. 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021. 
  8. ^ Lerner, Saul (2013). "A Convenient Hatred: The History of Antisemitism by Phyllis Goldstein". Shofar: An Interdisciplinary Journal of Jewish Studies. 31 (4): 152-155. doi:10.1353/sho.2013.0080. ISSN 1534-5165. 
  9. ^ GUERSON, ALEXANDRA (2010). "Seeking remission: Jewish conversion in the Crown of Aragon, c.1378–1391". Jewish History. 24 (1): 33-52. doi:10.1007/s10835-009-9103-1. ISSN 0334-701X. JSTOR 25653811. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  10. ^ Ray, Jonathan (28 Nisan 2011). "Whose Golden Age? Some Thoughts on Jewish-Christian Relations in Medieval Iberia". Studies in Christian-Jewish Relations (İngilizce). 6 (1). doi:10.6017/scjr.v6i1.1585. ISSN 1930-3777. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  11. ^ Wheatcroft, Andrew (15 Haziran 2004). Infidels: A History of the Conflict Between Christendom and Islam (İngilizce). Random House Publishing Group. ISBN 978-1-58836-390-9. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  12. ^ Veldt, S. (1 Ağustos 2007). "Christian Attitudes toward the Jews in the Earliest Centuries A.D." Dissertations. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  13. ^ Biale, David (23 Ekim 2007). Blood and Belief: The Circulation of a Symbol between Jews and Christians (İngilizce). University of California Press. ISBN 978-0-520-93423-8. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  14. ^ a b c Cecil Roth (1964). The Spanish Inquisition. Norton. ISBN 978-0-393-00255-3. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 0-393-00255-1
  15. ^ Cullen Murphy, God's Jury: The Inquisition and the Making of the Modern World, Houghton Mifflin Harcourt, 2012, pp. 65-69; 978-0-618-09156-0
  16. ^ Dedieu, p. 85; Perez, pp. 170–173.
  17. ^ Monter, p. 53.
  18. ^ Wojciehowski, Hannah Chapelle (2011). Group Identity in the Renaissance World. New York: Cambridge University Press. ss. 215-216 with footnotes 98-100. ISBN 978-1-107-00360-6. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  19. ^ Marcus, Jacob Rader (1999). "36". The Jew in the Medieval World: A Source Book, 315–1791. Detroit, MI: Wayne State University Press. ss. 202-203. ISBN 0-87820-217-X. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  20. ^ Jose Rogelio Alvarez, ed. "Inquisicion" (in Spanish). Enciclopedia de Mexico. VII (2000 ed.). Mexico City: Sabeca International Investment Corp.. 1-56409-034-5
  21. ^ Perry, Mary Elizabeth; Cruz, Anne J., (Ed.) (1991). Cultural Encounters: The Impact of the Inquisition in Spain and the New World. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-07098-1. 
  22. ^ Peters, Edward. Inquisition. New York: The Free Press, 1988.
  23. ^ Edwards, John (1997). Netanyahu, B.; Roth, Norman (Ed.). "Was the Spanish Inquisition Truthful?". The Jewish Quarterly Review. 87 (3/4): 351-366. doi:10.2307/1455191. ISSN 0021-6682. JSTOR 1455191. 10 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  24. ^ Hassner, Ron E. (26 Mayıs 2020). "The Cost of Torture: Evidence from the Spanish Inquisition". Security Studies. 29 (3): 457-492. doi:10.1080/09636412.2020.1761441. ISSN 0963-6412. 
  25. ^ "Inquisition and Society in the Kingdom of Valencia, 1478-1834". publishing.cdlib.org. 14 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022. 
  26. ^ Many of the public autos-da-fé were described in contemporary published works listing the dignitaries in attendance, the condemned and their sentences. See, for example, Matias de Bocanegra, Auto general de la fé ..., Mexico: 1649
  27. ^ Potter, Robert. The Auto de Fé as Medieval Drama. University of California, Santa Barbara. ss. 110-115. 
  28. ^ IV, John F. Chuchiak (21 Mayıs 2012). The Inquisition in New Spain, 1536–1820: A Documentary History (İngilizce). JHU Press. ISBN 978-1-4214-0449-3. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022. 
  29. ^ Potter, Robert. The Auto de Fé as Medieval Drama. University of Santa Barbara. ss. 115-119. 
  30. ^ Parker, Charles H.; Starr-LeBeau, Gretchen, (Ed.) (2017), "Ecclesiastical Discipline's Expanding Reach and Decline", Judging Faith, Punishing Sin: Inquisitions and Consistories in the Early Modern World, Cambridge: Cambridge University Press, ss. 251-340, ISBN 978-1-107-14024-0, 26 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Ocak 2022 
Bibliografya
  • Arouet, François-Marie (Voltaire) (1758). candide
  • Dedieu, Jean-Pierre (1987) L'Inquisition . Les Editions Fides
  • Goldstein, Phyllis. Uygun Bir Nefret: Antisemitizmin Tarihi. (Brookline: Tarihle Yüzleşmek ve Kendimiz Ulusal Vakfı, 2012)
  • Kamen, Henry. (1997) İspanyol Engizisyonu : Tarihsel Bir Revizyon . Londra: Weidenfeld & Nicolson.
  • Lea, Henry Charles (1906-1907). İspanya Engizisyonu Tarihi (4 cilt) - cilt 1, cilt 2, cilt 3, cilt 4 . New York ve Londra.
  • Monter, William (1990). Heresy'nin Sınırları. Bask Topraklarından Sicilya'ya İspanyol Engizisyonu . Cambridge Üniversitesi Yayınları
  • Perez, Joseph (2006) İspanyol Engizisyonu: Bir Tarih, Yale University Press.0-300-11982-8ISBN'si 0-300-11982-8,978-0-300-11982-4
  • Peter, Edward. (1988) Engizisyon . New York: Özgür Basın.
  • Rawlings, Helen. İspanyol Engizisyonu: Engizisyonun Tarih Yazımı. (Malden: Blackwell Publishers, 2006).
  • Roth, Cecil. İspanyol Engizisyonu. (WW Norton & Company, New York Press, 1964)
  • Stavans, Ilan. (2005) Modern Sefarad Edebiyatının Schocken Kitabı . Rastgele Ev, Inc. New York
  • Whitechapel, Simon (2003). Et Cehennemi: Torquemada'nın Vahşeti ve İspanyol Engizisyonu . Yaratılış Kitapları.1-84068-105-5ISBN'si 1-84068-105-5
  • Yerushalmi, Yosef Hayim. Asimilasyon ve Irk Antisemitizmi: İber ve Alman Modelleri. (Leo Baeck Enstitüsü, New York Press, 1982).
  • Miscelanea de Zapata, Mem. Tarihçe español: colección de documentos, opúsculos ve antigüedades que publica la Real Academia de la Historia (İspanyolca, 1851) vol. XI, s.202

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Auto-da-fé&oldid=33999500" sayfasından alınmıştır