Arkeen
| Arkeen | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
4000 - 2500 myö | ||||||
 Bir sanatçının Arkeen izlenimi. | ||||||
| Kronoloji | ||||||
| ||||||
| Etimoloji | ||||||
| Diğer telaffuz(lar) | Arkean, Arkeyan | |||||
| Eş anlamlı(lar) | Eozoyik J.W. Dawson, 1865 | |||||
| Kullanım bilgisi | ||||||
| Gök cismi | Dünya | |||||
| Bölgesel kullanım | Küresel (ICS) | |||||
| Kullanılan zaman çizelgesi | ICS Zaman Cetveli | |||||
| Tanım | ||||||
| Kronolojik birim | Üst zaman | |||||
| Stratigrafik birim | Eonotem | |||||
| Zaman aralığının resmîyeti | Resmî | |||||
| Alt sınırını belirleyen | Kronometrik olarak belirlenmiştir | |||||
| Alt sınır KSKN | Yok | |||||
| KSKN onayı | Yok | |||||
| Üst sınırını belirleyen | Kronometrik olarak belirlenmiştir | |||||
| Üst sınır KSKN | Yok | |||||
| KSKN onayı | 1991[1] | |||||
| Atmosfer ve iklim verileri | ||||||
Bazen eski kaynaklarda Arkeozoyik olarak da adlandırılan Arkeen (Arkean olarak da adlandırılır), yerküre tarihinin dört jeolojik üst zamanından ikincisidir ve tanımı gereği günümüzden 4.000 milyon yıl öncesinden 2.500 milyon yıl öncesine kadarlık süreyi temsil eder. Arkeen'den önce Hadeen Üst Zaman ve Arkeen'in ardından Proterozoyik Üst Zaman gelir.
Arkeen boyunca Dünya'nın çoğunluğu suyla kaplıydı. Kıtasal bir kabuk vardı ancak kıtasal kabuğun çoğu günümüz okyanuslarından daha derin bir okyanusun altında bulunuyordu. Bazı iz mineraller dışında günümüzde en eski kıtasal kabuk, Arkeen'den kalmadır. Arkeen'in jeolojik detaylarının çoğu, Arkeen'den sonra gerçekleşen olaylarda yok oldu. Bilinen en eski yaşam, Arkeen'de başladı. Çoğunlukla stromatolit adı verilen sığ su mikrobiyal matlarıyla özdeşleşmiş Arkeen Üst Zamanı boyunca yaşam basitti ve atmosferde serbest oksijen yoktu.
Kelime kökeni ve sınıflandırmadaki değişiklikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Arkeen sözcüğü, "başlangıç, köken" anlamına gelen Grekçe arkhē (αρχή) sözcüğünden gelir.[2] Arkeen, Hadeen Üst Zaman tanımlanmadan önce yerküre tarihinin Dünya'nın günümüzden yaklaşık 4.540 milyon yıl önce oluşumundan, 2.500 milyon yıl öncesine kadarki bölümünü kapsıyordu.
Arkeen Üst Zaman'ın başlangıcı ve bitişi stratigrafik olarak tanımlanmak yerine kronometrik olarak tanımlanır. Arkeen'in 4 milyar yıl önceki alt sınırı veya diğer bir deyişle başlangıcı, Uluslararası Stratigrafi Komisyonu tarafından resmen tanınmaktadır.[3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abiyogenez - Yaşamın cansız maddelerden ortaya çıktığı doğal süreç
- Jeolojik zaman cetveli - Jeolojik katmanları zamanla ilişkilendiren sistem
- Kozmik Takvim - Evrenin kronolojisini görselleştirmeye yarayan bir yöntem
- Prekambriyen - Yerküre tarihinin 4600-539 milyon yıl önce aralığındaki bölümü
- Yerküre tarihi - Dünya gezegeninin oluşumundan günümüze gelişimi
- Yeryüzündeki ilk yaşam - Hidrotermal bacaların yakınlarında bulunan varsayımsal mikroorganizma fosilleri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Plumb, K. A. (1 Haziran 1991). "New Precambrian time scale". Episodes. 14 (2): 139-140. doi:10.18814/epiiugs/1991/v14i2/005.
- ^ Harper, Douglas. "Archaean". Online Etymology Dictionary.
- ^ "International Chronostratigraphic Chart v.2013/01" (PDF). Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. January 2013. 20 April 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 April 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Archean". stratigraphy.org. 22 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2010.
- "When did plate tectonics begin?". utdallas.edu. University of Texas – Dallas. 21 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Archean (chronostratigraphy scale)". ghkclass.com. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Jeolojik Devirler: Hadeyan/Arkeyan/Proterozoik". web.archive.org. 2006-04-03. Erişim tarihi: 2023-08-13.
