Pumunta sa nilalaman

Wikaing Jeju

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Ang Wikaing Jeju (Koreano:제주방언, Hanja:濟州方言) ay ang wikaing ginagamit sa pulo ng Jeju sa Korea. Malaki ang pinag-iba ng naturang wikain mula sa ibang wikain sa mismong lupain ng Korea, at nanatili pa ring nabubuhay sa naturang wikain ang mga sinaunang salita. Marami rin itong mga hiram na salita mula sa ibang wika, kabilang ang mga 240 salita mula sa Mongol, 53 mula Tsino, 50 mula Hapones, at 22 mula Manchu. Marami rin siyang salitang ipinapakita ang pagiging katutubo (maaaring mula sa wikang Tamna).

Ang malaking pinag-iba nito mula sa wikaing Seoul ay ang pormalidad at deperensya sa matatanda. Halimbawa, ang tagapagsalita ng Koreano ay sasabihing "annyeonghaseyo" (Hello) sa matanda, habang ang taga Jeju ay sasabihing "ban-gapsio" (ano nang ginagawa mo?).

May mga siyam na patinig: ㅣ /i/, ㅔ /e/, ㅐ /ɛ/, ㅡ /ɨ/, ㅓ /ʌ/, ㅏ /a/, ㅜ /u/, ㅗ /o/, ㆍ /ɒ

Pagbabagong Ponolohikal

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Gitnang Koreano /kj/ > Jeju /ʨ/ (e.g. Middle Korean /kjər/ > Jeju /ʨər/ "alon")
Gitnang Koreano /əːj/ > Jeju /i/ (e.g. Middle Korean /kəːj/ > Jeju /ki(ŋi)/ "alimango")

Mga Halimbawa:

Tagalog Wikang Jeju
(sa Hangul)
Jeju dialect
(sa Revised romanization ng Koreano [RR])
Koreano
(sa Hangul)
Koreano
(sa RR)
Nota
“Maligayang pagdating!” ᄒᆞᆫ저옵서예 honjeo opseoye! 어서 오세요 eoseo oseyo!
“ama” 아방 abang 아버지 abeoji
“ina” 어멍 eomeong 어머니 eomeoni
“lolo; matandang lalake” 하르방 hareubang 할아버지 harabeoji
“lola; matandang babae” 할망 halmang 할머니 halmeoni
“tiyo; gitnanang lalake” 아즈방 ajeubang 아저씨, 아주버니 ajeossi, ajubeoni
“tiya; gitnanang babae” 아즈망 ajeumang 아주머니, 아줌마 ajumeoni, ajumma
“kuya (ng babae)” 오라방 orabang 오빠, 오라비 oppa, orabi
“anak na babae” ᄄᆞᆯ ttɒl ttal
“ama ng asawang babae; manugang na lalake ng lalake” 가시아방 gasi-abang 장인 jang-in
“lalake” ᄉᆞᆫ아이 sɒnai 남자, 사나이 namja, sanai
“babae” 지지바이 jijibai 여자, 계집애 yeoja, gyējibae
“dalaga” 비바리 bibari 처녀 cheonyeo
“tila hindi ganoon” 가물어 gamureo 설마 seolma
“leeg” 야개기 yagaegi mok
“puno, halaman; kahoy” nang 나무 namu
“puno ng zelkova 굴묵낭 gulmung-nang 느티나무 neuti-namu
“damo” 태역 taeyeok 잔디 jandi
“gulay” 송키 songki 채소 chaeso
“patatas” 지실 jisil 감자 gamja
“tuta” 강생이 gangsaeng-i 강아지 gang-aji
“pusa” 고냉이 gonaeng-i 고양이 goyang-i
usa 노리 nori 노루 noru
“palakol” 도치 dochi 도끼 dōkki
“bundok, burol” 오름 oreum 뫼, 메 moe, me
“tainga ng butil” 고고리 gogori 이삭 isak
“doon” 그디 geudi 거기 geogi
“dito” 이디 idi 여기 yeogi
“alimango” 깅이 ging-i
“ibon” 생이 sæng-i sǣ
“sigarilyas” 놈삐 or 무수 nomppi or musu 무우 muu
“medyas” 대비 daebi 양말 yangmal Wikaing Jeju daebi < Japanese tabi ("tradisyonal na medyas na Hapones")
“baboy” 도새기 dosaegi 돼지 dwǣji
“pork” 돗괴기 dos-goegi 돼지고기 dwǣji-gogi
“itlog ng manok” 독새기 doksaegi 달걀 or 계란 dalgyal or gyeran
“litsugas” 부루 buru 상추 sangchu
“pagbago (sa katapusan ng isang transaksyong pampinansiya)” 주리 juri 거스름돈 geoseureum-don Wikaing Jeju juri < Hapones tsuri (id.)
“alon” jeol 물결 or 파도 mulkkyeol or pado
“lilang eulalia 어욱 eouk 억새 eoksae
“maaga” 인칙 inchik 일찍 iljjik
“pulbo ng giniling na butil” 개역 gaeyeok 미숫가루 misut-garu
buckwheat 모물, 모몰, 모믈 momul, momol, momeul 메밀 memil
“alikabok” 몬독 mondok 먼지 meonji
“sisiw” 빙애기 bing-aegi 병아리 byeong-ari
“payong” 가사 gasa 우산 usan
“naglalakad na patpat, baston” 몽댕이 mongdaeng-i 지팡이 jipang-i

Kawing panlabas

[baguhin | baguhin ang wikitext]

WikaKorea Ang lathalaing ito na tungkol sa Wika at Korea ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.