Çadyr
Çadyr wagtlaýyn göçme jaý, başpena. Geçmişde ol çarwa türkleriň arasynda giňden ýaýrapdyr. Ownuk görnüşi bar we köplenç inçe uzalyp gidýän galyň matadan tikilýär. Çadyryň howa çalşygy we tüsse çykarmak üçin ýokarsynda deşik ýasalýar. Indi Çadyry esgerler, alpinistler, geologlar we beýlekiler tarapyndan ulanylýar. Arhitekturada çadyr şekilli (konus) gümmez hem Çadyr diýilýär.
Görnüşine görä çadyrlar
[düzet | çeşmäni düzet]Görnüşine görä çadyrlar üç görnüşde toparlanýar. Mundan başga-da, her toparda çadyrdan peýdalanjaklaryň sanyna, çadyryň guruljak sebitiniň howasyna we çäräniň dowamlylygyna görä dürli dizaýn we materiallar bilen öndürilen modeller bar.
Üçburç çadyrlar
[düzet | çeşmäni düzet]Bular ýel geçirmeýän we gurmak kyn çadyrlardyr. Çadyryň durmagy üçin ony 8 nokatda berkitmeli. Adatça ýazda ýa-da tomusda ulanylýar. Windel geçirmeýän hasaplanylsa-da, girelgesi ýokaryk gurulsa, taýaklar dogry sürülse we dartyş ýüpleri ýeterlik uzalsa, gaty güýçli şemallara hem çydap bilerler.
Topraklaryň sürüljek topragynyň gurluşy ýele garşylygynda ilkinji faktor. Dartyş siminiň we çadyryň hasasy näçe toprak bolsa , şonça-da berk bolar. Çygly we boş toprak hasany saklap bilmeýär.
Çadyr taýaklary gaty güýçli material däl, sebäbi alýuminiý we onuň erginlerinden ýeňil bolmagy üçin gaty gaty toprakda çalt egilýär. Grounderiň aşagynda daş ýa-da gaýa bar bolsa, edil şonuň ýaly bolar. Bu ýagdaýda ýere girmek burçuny birneme üýtgetmeli.
Tunel çadyrlary
[düzet | çeşmäni düzet]Olar üçburç çadyrlardan has uly meýdany bolan we şemaldan has çydamly çadyrlardyr, ýöne çadyr gurmazdan ozal ýeliň ugruna üns bermeli. Bu çadyryň durmagy üçin çadyr 4 nokatda berkidilmelidir.
Bu lagerlerde hünärmen alpinistler tarapyndan giňden ulanylýan çadyryň bir görnüşidir, agyr şertlerde birnäçe gün dowam edip biler.
Içki ýyldyrymyň dartyş ýüpleri mümkin boldugyça uzalmalydyr. Elbetde matanyň ýyrtylmagyna ýeterlik däl. Çerkeziň dartyş şnurlary hem saklanýar, ýöne belli bir uzalmagy üpjün etmeli.
Häzirki wagtda üç gatly çadyrlar iki gatly materialdan öndürilýär. Içki material, ýagny ýaşaýyş meýdanyny öz içine alýan material, adatça gaty ýokary howa we çyglylyk geçirijiligi bolan mata bolup, örän täsirli howa çalşygyny üpjün edýär. Üstüne uzalýan ýyldyrym we çyglylygyň we howa akymynyň öňüni alýan material , ikisi hem çadyryň içiniň görünmeginiň öňüni alýar we çyglylyga garşy örtük berýär .
Içki ýyldyrym ýaşaýyş meýdanyny doly gurşap alýar. Pol bölümi galyň, suw geçirmeýän materialdan ýasalýar. Beýleki tarapdan, daşky ýyldyrym daşky örtük bolup, ýerden bir dýuým ýokarda galar ýaly gurnalan. Bu howa akymy we şonuň üçin çyglylyk üçin zerurdyr.
Adatça höwesjeň tebigat türgenleri tarapyndan gündelik ýa-da birnäçe günlük çärelerde ulanylýar.
Gümmez çadyrlary
[düzet | çeşmäni düzet]Görnüşleri sebäpli ýele garşy durmaýarlar we bu olary ýele çydamly edýär. Gar ýygnamazlygy we gurnama aňsatlygy sebäpli olary has gowy görýärler. Içki ýerleri uly we köp nokat talap etmeýär.
Çadyr görnüşleri material görnüşlerine görä
[düzet | çeşmäni düzet]Çadyrlar; Madeasalan material görnüşlerine görä, 3 topara görä pyçak , mata we plastik çadyrlar hökmünde gözden geçirilip bilner.
Mata çadyrlary
[düzet | çeşmäni düzet]Bu çadyrlar dürli häsiýetli matalardan tikilýär. Iň köp ulanylýan çadyr görnüşlerinden biridir.
Plastik çadyrlar
[düzet | çeşmäni düzet]Çadyrlaryň bu görnüşi plastmassa çadyrlarydyr.
Ulanyş maksatlaryna görä çadyr görnüşleri
[düzet | çeşmäni düzet]Häzirki wagtda dürli ulanylyş stillerine we dürli şertlere görä dürli çadyrlar öndürilýär. Belli bir hadysada ulanyljak çadyry saýlanyňyzda, daşky gurşawa, howa şertlerine, çadyryň guruljak ýeriniň mikroklimatyna, peýda görjekleriň sanyny saýlamaly; çadyrdan we ulanylyş möhleti.
Şol sebäpli açyk sport we lager bilen gyzyklanýan adamlaryň birden köp çadyry bar.
Amatly çadyrda gözlemek üçin şertleriň biri materialyň çyglylygydyr. Çadyryň içindäki çyglylygy çykaryp bilmegi, ýöne daşarky çyglylygyň girmeginiň öňüni almak zerurdyr. Munuň üçin köplenç iki gatly çadyrlar ulanylýar. Şeýle-de bolsa, “Gore-Tex” ýa-da şuňa meňzeş dem alýan materialdan ýasalan bir gezeklik çadyrlar hem ulanylýar.
Mümkin bolsa, goş goşlary bolan çadyrlary ileri tutmaly. Magistral çadyryň girelgesiniň daşynda, gapdallaryny we ýokarsyny ýapmak üçin suw geçirmeýän mata uzaldylan göwrümdir. Çadyryň içine almak islemeýän çygly we palçykly materiallar, şeýle hem garly we ýagyşly howada nahar bişirmek üçin ulanylyp bilner. muňa garamazdan, muny diňe çygly howada, gurak howada synap görmeli, çadyryň daşynda ot ýakmaly. Çadyryň içinde çilim goşmak bilen hiç wagt ot ýakylmaly däldir.
Bahar we tomus aýlaryndaky wakalar üçin has uly içerki göwrümli howaly, üçburç çadyrlar has gowy görülýär. Tunel çadyrlary garaşylmadyk howa şertleri üçin has amatly we howpsuz bolar. Gar, tupan we ýagyş ýaly kyn howa şertlerinde gümmez çadyrlary saýlamaly.
Çadyr ömri we hyzmat
[düzet | çeşmäni düzet]Çadyryň ömri näçe gezek gurlandygyna we sökülmegine baglydyr. Umuman aýdanyňda, çadyryň adaty ulanylyş döwri ýüz çukur we sökülýär. Şübhesiz, erbet ulanmak we gowy hyzmat etmek bu döwri gysgaldýar. Installationüz gurnama wagty degişli ulanyş we tehniki hyzmat şertlerinde güýje girýär.
Dynç alyş çärelerinde çadyrlar çalt sökülýär we gaplanýar. Lagerden gaýdyp gelensoň, açylmaly we arassalanmaly, gün şöhlesine duçar bolmadyk howada şemallaşdyrylmaly we soňra dogry gaplanmaly. Ol gaplanan görnüşde, günüň daşynda we çygly gurşawda saklanmalydyr.