ก็อบลิน
 ภาพประกอบก็อบลินโดย จอห์น ดี. แบทเทน จาก "นิทานพื้นบ้านอังกฤษ" (ศตวรรษที่ 19) | |
| กลุ่ม | วิญญาณจิ๋ว |
|---|---|
| สัตว์คล้ายคลึง | แฟรี่, ปีศาจ, บราวนี่, คนแคระ, ดูเอนเด, โนม, อิมป์, และ โคบอลด์ |
.jpg)
ก็อบลิน (อังกฤษ: goblin) เป็นสัตว์ร้ายขนาดเล็ก รูปร่างน่าประหลาด ปรากฏในนิทานพื้นบ้าน ของวัฒนธรรมยุโรปหลายแห่ง ปรากฏครั้งแรกในเรื่องเล่าจากสมัยกลาง พวกมันได้รับการกล่าวขานถึงความสามารถ อารมณ์ และรูปลักษณ์ที่ขัดแย้งกันไปขึ้นอยู่กับเรื่องราวและประเทศ ตั้งแต่ ภูตผี ผีบ้านผีเรือน ที่ซุกซน ไปจนถึงโจรที่ชั่วร้ายและดุร้าย[1][2] พวกมันมักมีความสามารถเหนือธรรมชาติคล้ายกับ นางฟ้า หรือ ปีศาจ เช่น ความสามารถในการ เปลี่ยนรูปร่าง[2]
สัตว์ร้ายที่คล้ายคลึงกัน ได้แก่ บราวนี่ (นิทานพื้นบ้าน), คนแคระ (คติชนวิทยา), ดูเอนเด, คนแคระ, อิมป์, เล็ปพระคอน และ โคบอลด์ แต่ก็มักใช้เป็นคำเรียกสัตว์ร้ายขนาดเล็ก นางฟ้า ทุกชนิด[2] บางครั้งคำนี้ขยายความหมายรวมถึงสัตว์ร้ายคล้ายก็อบลินจากวัฒนธรรมอื่น ๆ เช่น พุกวุฒิจี้, โดกเกบิ หรือ อิฟริต[2]
ศัพทมูลวิทยา
[แก้]การสะกดแบบอื่น ๆ ได้แก่ gobblin, gobeline, gobling, goblyn, goblino และ gobbelin คำว่า "goblette" ถูกใช้เพื่ออ้างถึงก็อบลินเพศหญิง[3][4]
คำว่า goblin ปรากฏครั้งแรกในศตวรรษที่ 14 และน่าจะมาจากคำว่า *gobelin ในภาษาแองโกล-นอร์มัน ซึ่งไม่ปรากฏหลักฐาน[5] คล้ายกับคำว่า gobelin ในภาษาฝรั่งเศสโบราณ ซึ่งปรากฏหลักฐานอยู่แล้วราวปี ค.ศ. 1195 ใน Guerre sainte ของ อองบรัวส์ แห่งนอร์มังดี อองบรัวส์ และคำว่า gobelinus ในภาษา ละตินยุคกลาง ในงานเขียนของ ออร์เดอริค วิทาลิส ก่อนปี ค.ศ. 1141[6][7] ซึ่งเป็นชื่อของปีศาจหรืออสูรที่สิงสถิตอยู่ในแถบ เอเวรอ, นอร์มังดี
อาจเกี่ยวข้องกับทั้งคำว่า โคบอลด์ ในภาษาเยอรมัน และคำว่า cabalus หรือ *gobalus ในภาษาละตินยุคกลาง ซึ่งมาจากคำว่า κόβαλος (kobalos) ใน ภาษากรีก แปลว่า "คนโกง", "คนชั่ว", "อสูร", "ก็อบลิน"[6] คำว่า Kobold ในภาษาเยอรมันมีรากศัพท์มาจากคำว่า kov- ในภาษาเจอร์มานิก (Kobe ในภาษาเยอรมันกลาง แปลว่า "ที่หลบภัย", "โพรง", "โพรงในหิน", cove ในภาษาถิ่นอังกฤษ แปลว่า "โพรงในหิน", ในภาษาอังกฤษ แปลว่า "ซอกหลืบที่กำบังอยู่บนชายฝั่ง", kofi ในภาษานอร์สโบราณ แปลว่า "กระท่อม", "เพิง") ซึ่งเดิมมีความหมายว่า "โพรงในดิน"[8][9] คำนี้น่าจะเกี่ยวข้องกับคำว่า gobe ในภาษาถิ่นนอร์มัน แปลว่า "โพรงในหน้าผา" ผสมกับปัจจัย -lin หรือปัจจัยซ้อน -el-in (เปรียบเทียบกับนามสกุลนอร์มัน เช่น Beuzelin,[10] Gosselin,[11] Étancelin,[12] เป็นต้น)[13]
อีกทางหนึ่ง อาจเป็นรูปย่อหรือคำที่แผลงมาจาก วิสามานยนาม Gobel ในภาษาฝรั่งเศส ซึ่งมักจะเป็น Gobeau เสียมากกว่า[5][14] รูปย่อ Gobelet, Goblin, Goblot แต่ความหมายของคำเหล่านี้น่าจะเป็น "คนที่ขายแก้วน้ำหรือเหยือกหรือถ้วย"[15] ยิ่งไปกว่านั้น วิสามานยนามเหล่านี้ไม่ได้มาจากนอร์มังดี ซึ่งเป็นที่ที่คำว่า gobelin, gobelinus ปรากฏครั้งแรกในเอกสารเก่า
คำว่า coblyn ใน ภาษาเวลส์ ซึ่งเป็น เคาะเกอร์ (นิทานพื้นบ้าน) ชนิดหนึ่ง มีรากศัพท์มาจากคำว่า gobelin ในภาษาฝรั่งเศสโบราณ ผ่านทางคำว่า goblin ในภาษาอังกฤษ[16]
คติชนวิทยา
[แก้]_(14566641580).jpg)
นิทานพื้นบ้านยุโรป
[แก้]- ก็อบลินเป็นสัตว์ที่พบเห็นได้ทั่วไปในนิทานพื้นบ้านอังกฤษ, สก็อต, เวลส์ และไอริช โดยใช้เป็นคำรวมสำหรับวิญญาณชั่วร้ายและวิญญาณร้ายทุกประเภท
- เรดแคป เป็นก็อบลินประเภทหนึ่งที่ย้อมหมวกด้วยเลือดมนุษย์ตามตำนานพื้นบ้านของชายแดนแองโกล-สก็อต
- ฮอบก็อบลิน เป็นก็อบลินเจ้าเล่ห์ที่เป็นมิตรจากตำนานพื้นบ้านและวรรณกรรมของอังกฤษ สกอตแลนด์ และผู้แสวงบุญ[2]
- เออร์กกิ้ง เป็นก็อบลินชั่วร้ายจากตำนานของเยอรมัน
- ทราสกู เป็นสิ่งมีชีวิตในตำนานของสเปนเหนือและโปรตุเกสเหนือ มีต้นกำเนิดจากเซลติกและโรมัน
สิ่งมีชีวิตที่คล้ายก็อบลินในวัฒนธรรมอื่น
[แก้]- พุกวาดจี้ เป็นก็อบลินชนิดหนึ่งจากนิทานพื้นบ้านของ วัมโปโนอาก
- มูกิ เป็นก็อบลินสีซีดที่อาศัยอยู่ในถ้ำในเทือกเขาแอนดีสในนิทานพื้นบ้านของชาวเกชัว
- ในเกาหลีใต้ ก็อบลินที่รู้จักกันในชื่อ โดกเคบิ (도깨비) เป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญในนิทานพื้นบ้าน โดยพวกมันจะให้รางวัลแก่คนดีและลงโทษคนชั่ว พร้อมทั้งเล่นตลกกับพวกเขา[2]
- ในประเทศบังกลาเทศ ชาวซันตาลเชื่อในกุโดรบองกา ซึ่งมีความคล้ายคลึงกับก็อบลินมาก
- ในอินเดียใต้ กุตติชาธานเป็นปีศาจประเภทหนึ่งที่มีความซุกซนและชั่วร้าย โดยส่วนใหญ่พบในนิทานพื้นบ้านของรัฐเกรละ
- ในตำนานของแอฟริกาใต้ ติโกโลเช่ เป็นสิ่งมีชีวิตคล้ายคนแคระคล้ายกับก็อบลิน
- บางครั้งก็อบลินก็ถูกผสมเข้ากับญิน โดยเฉพาะอิฟริตและกิลันของวัฒนธรรมอิสลาม[17]
ในนิยาย
[แก้]นิทานและนิทานพื้นบ้าน
[แก้]- "ม้าปีศาจ" จากนิทานฝรั่งเศสเรื่อง "หนังสือนิทานนางฟ้าสีเทา"
- "The Benevolent Goblin", จาก ''Gesta Romanorum'' (อังกฤษ)[18]
- "พวกก็อบลินที่โรงอาบน้ำ" (เอสโตเนีย) จากหนังสือเรื่อง "A Book of Ghosts and Goblins" (1969)
- "ปีศาจกลายเป็นหิน" (นิทานพื้นบ้านของเนเธอร์แลนด์)[19]
- กษัตริย์ก็อบ (นิทานพื้นบ้านยิปซีมอลโดวา)แม่แบบ:ต้องการการอ้างอิง
- ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานเดนมาร์กเรื่อง "The Elf Mound", "ก็อบลินและพ่อค้าขายของ" และ "ก็อบลินและผู้หญิง"
- ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานพื้นบ้านนอร์เวย์เรื่อง 'ผู้มาเยือนคริสต์มาสที่ควาเม'
- ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานสวีเดนเรื่อง 'โทรลล์ตัวใหญ่สี่ตัวและปีเตอร์ พาสทูแมน ตัวน้อย' และ 'ดาก ดาก้า และโทรลล์บินแห่งขุนเขาบนฟ้า' ซึ่งพวกมันอาศัยอยู่ท่ามกลางโทรลล์พร้อมกับสไปรต์และคนแคระ
- ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานฝรั่งเศสเรื่อง ''กิ่งทองคำ''
- ''ผีปอบและปีศาจจีน'' (อังกฤษ 1928)
- "ปีศาจแห่งอาดาจิกาฮาระ" (นิทานญี่ปุ่น)[20]
- "เด็กชายผู้วาดแมว" (นิทานญี่ปุ่น)
- "Twenty-Two Goblins" (นิทานอินเดีย)[21]
- เพลงเด็กของเกาหลีชื่อ 'Mountain Goblin(산도깨비)' เล่าถึงการได้พบกับdokkaebi และวิ่งหนีเพื่อมีชีวิตอยู่
นิยายสมัยใหม่
[แก้]ในเรื่อง เดอะฮอบบิท ของ เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน สัตว์ร้ายที่อาศัยอยู่ในเทือกเขามิสตี้เมาน์เทนส์ถูกเรียกว่าก็อบลิน ใน เดอะลอร์ดออฟเดอะริงส์ สัตว์ร้ายชนิดเดียวกันนี้ถูกเรียกว่าออร์คเป็นหลัก
ก็อบลินอยด์เป็น มนุษย์ ประเภท สิ่งมีชีวิตในตำนาน ที่เกี่ยวข้องกับก็อบลิน คำนี้เป็นที่นิยมในเกมเล่นตามบทบาทแฟนตาซี Dungeons & Dragons[22] ซึ่งก็อบลินและสัตว์ร้ายที่เกี่ยวข้องเป็นองค์ประกอบหลักของ การเผชิญหน้าโดยบังเอิญ โดยทั่วไปแล้ว ก็อบลินอยด์จะเป็นศัตรูที่ ป่าเถื่อน ของมนุษย์และ เผ่าพันธุ์ "ครึ่งมนุษย์" ต่าง ๆ แม้ว่าก็อบลินอยด์ในนิยายแฟนตาซีสมัยใหม่จะได้รับแรงบันดาลใจมาจาก ออร์ค (มิดเดิลเอิร์ธ) ของ เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน แต่ก็อบลินอยด์ประเภทหลักใน Dungeons & Dragons ได้แก่ ก็อบลิน (Dungeons & Dragons), บักแบร์ และ โฮบก็อบลิน; สัตว์ร้ายเหล่านี้เป็นบุคคลในตำนานเช่นเดียวกับก็อบลินทั่วไป
ในหนังสือชุด แฮร์รี่ พอตเตอร์ และ จักรวาลร่วม ที่ ภาพยนตร์ที่ดัดแปลง ก็อบลินถูกวาดให้เป็นมนุษย์ประหลาดแต่มีอารยธรรม ซึ่งมักทำหน้าที่เป็นนายธนาคารหรือช่างฝีมือ
ในหนังสือชุด ดิสก์เวิลด์ ของ เทอร์รี่ แพรทเชตต์ ในตอนแรกก็อบลินเป็นเผ่าพันธุ์ใต้ดินที่ถูกดูหมิ่นและหลีกเลี่ยง อย่างไรก็ตาม ในหนังสือเล่มหลัง ๆ ก็อบลินได้รวมเข้ากับเผ่าพันธุ์อื่น ๆ ในที่สุด และความสามารถด้านกลไกและวิศวกรรมของพวกเขาก็กลายเป็นที่ยอมรับ
กรีนก็อบลิน (Green Goblin) เป็น ตัวร้ายที่มีพลังพิเศษ ที่เป็นที่รู้จักกันดี และเป็นหนึ่งในศัตรูตัวฉกาจของ สไปเดอร์-แมน (Spider-Man) เขามีความสามารถหลากหลาย เช่น ความแข็งแกร่ง ความทนทาน ความคล่องตัว ปฏิกิริยาตอบสนอง และพละกำลังเหนือมนุษย์ อันเนื่องมาจากการกินสารที่เรียกว่า "Goblin Formula" เขาปรากฏตัวในสื่อต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับ สไปเดอร์-แมน เช่น หนังสือการ์ตูน ละครโทรทัศน์ วิดีโอเกม และภาพยนตร์ รวมถึง ไอ้แมงมุม (ภาพยนตร์) (Spider-Man, 2002) และ สไปเดอร์แมน: โน เวย์ โฮม (Spider-Man: No Way Home, 2021) โดยรับบทเป็น นอร์แมน ออสบอร์น (Norman Osborn) และ ไอ้แมงมุม 3 (Spider-Man 3, 2007) และ ดิ อะเมซิ่ง สไปเดอร์แมน 2 (The Amazing Spider-Man 2, 2014) โดยรับบทเป็น แฮร์รี่ ออสบอร์น (Harry Osborn)
ในวิดีโอเกมชุด The Elder Scrolls ก็อบลินเป็นเผ่าพันธุ์สัตว์ร้ายที่เป็นศัตรู กล่าวกันว่ามีต้นกำเนิดมาจากเกาะซัมเมอร์เซ็ต มีขนาดตั้งแต่เล็กกว่าวูดเอลฟ์ไปจนถึงใหญ่กว่านอร์ด และชอบอาศัยอยู่ในที่ชื้น ๆ เช่น ถ้ำและท่อระบายน้ำ
ในฉบับแปลภาษาอังกฤษยุคแรก ๆ สเมิร์ฟ (The Smurfs) ถูกเรียกว่าก็อบลิน[23]
ชื่อสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับก็อบลิน
[แก้]- 'ช่องว่างของเกิบลิน' หลุมและอุโมงค์ในมอร์แต็ง ฝรั่งเศส[24]
- Hobroyd (which means 'goblin clearing'), High Peak, Derbyshire, UK.[25]
- ก็อบลิน คอมบ์ ในซอมเมอร์เซ็ทตอนเหนือ สหราชอาณาจักร
- อุทยานแห่งรัฐก็อบลินวัลไล, ยูทาห์ สหรัฐอเมริกา
- ปราสาทแห่งเมื่อวาน (หรือที่เรียกว่า "Goblin Hall") อีสต์โลเธียน สกอตแลนด์
- อ่าวโกบลิน เกาะโบโซเลย ออนแทรีโอ ประเทศแคนาดา
- คาวแคดเดนส์ และ ผ้าคลุมคอ, กลาสโกว์, สกอตแลนด์ 'Cow' เป็นคำภาษาสกอตโบราณสำหรับ Goblin ในขณะที่ 'cad' แปลว่า 'น่ารังเกียจ' 'ถ้ำ' และ 'ถ้ำ' หมายถึงบ้านก็อบลิน
- 541132 เลกูฮอนัว (ขณะนั้นรู้จักกันในชื่อ 2015 TG387) เป็นวัตถุในระบบสุริยะชั้นนอกที่มีชื่อเล่นว่า "ก็อบลิน"
ดูเพิ่ม
[แก้]อ้างอิง
[แก้]- ↑ Edwards, Gillian (1974). Hobgoblin and Sweet Puck: Fairy names and natures (ภาษาอังกฤษ). London: Geoffrey Bles. ISBN 9780713807103.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Shaijan, Annliya (2019-03-27). "Goblin Mythology: A Brief Study of the Archetype, Tracing the Explications in English Literature". Global Journal of Human-Social Science Research (ภาษาอังกฤษ). 19 (4). ISSN 2249-460X. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-04-10. สืบค้นเมื่อ 2022-05-19.
- ↑ Anthony, Piers (1992). The Color of Her Panties.
You can't move me out, you skirted goblette.
- ↑ Porter, Jesse (28 September 2015). "Goblin". The Adventures of Puss in Boots. ตอน 12.
My dear, dear goblette, there is really nothing to it.
- ↑ 5.0 5.1 Hoad 1993, p. 196.
- ↑ 6.0 6.1 CNRTL etymology of gobelin (online French)
- ↑ Du Cange et al, Glossarium mediae et infimae latinitatis ...(online French and Latin) [1]
- ↑ Duden, Herkunftswörterbuch : Etymologie der deutschen Sprache, Band 7, Dudenverlag, p. 359 : Kobel, koben, Kobold.
- ↑ Hoad 1993, p. 101.
- ↑ Géopatronyme : surname Beuzelin in France (online French)[ลิงก์เสีย]
- ↑ Géopatronyme : surname Gosselin in France (online French) Gosselin เก็บถาวร 2022-04-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ↑ "Géopatronyme : surname Étancelin in France (online French)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-04-10. สืบค้นเมื่อ 2024-08-27.
- ↑ κόβαλος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ↑ Harper, Douglas. "Goblin". The Online Etymological Dictionary. สืบค้นเมื่อ 2011-12-20.
- ↑ Albert Dauzat, Noms et prénoms de France, Librairie Larousse 1980, édition revue et commentée par Marie-Thérèse Morlet. p. 295 Gobel.
- ↑ Franklin, Anna (2002). "Goblin", The Illustrated Encyclopedia of Fairies. London: Paper Tiger. ISBN 1-84340-240-8. p. 108
- ↑ Promey, Sally M. (2014) Sensational Religion: Sensory Cultures in Material Practice. Yale University Press. ISBN 9780300187359 pp. 99–100
- ↑ "Apples4theTeacher - short stories". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-08-27. สืบค้นเมื่อ 2007-06-15.
- ↑ Dutch Fairy Tales for Young Folks, 1918, compiled by William Elliot Griffis
- ↑ "Rick Walton - folktale". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-08-25. สืบค้นเมื่อ 2007-06-15.
- ↑ Ryder, Arthur W. (1917) Twenty-two Goblins. Sacred texts
- ↑ Weinstock, Jeffrey (2014). The Ashgate Encyclopedia of Literary and Cinematic Monsters. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 9781409425625.
- ↑ "9780854081530 - Dilly Duckling and the Goblins by Peyo; Matagne". www.biblio.com. สืบค้นเมื่อ 2019-12-22.
- ↑ Tichy, Jaroslav (1990) Ghosts, Goblins, and Haunted Castles, Aventinum Publishers. p. 51
- ↑ Hobroyd, Survey of English Place-Names. University of Nottingham
บรรณานุกรม
[แก้]
- Briggs, K. M. (2003). The Anatomy of Puck. London: Routledge.
- Briggs, K. M. (1967). The Fairies in English Literature and Tradition. Chicago: Chicago University Press.
- Briggs, K. M. (1978). The Vanishing People. London: B.T. Batsford. ISBN 9780394502489.
- Carryl, Charles E. (1884). Davy And The Goblin. Boston: Houghton Mifflin.
- Dubois, Pierre (2005). The Complete Encyclopedia of Elves, Goblins, and Other Little Creatures. New York: Abbeville Press. ISBN 0-789-20878-4.
- Froud, Brian (1996). The Goblin Companion. Atlanta: Turner. ISBN 9781570362842.
- Froud, Brian (1983). Goblins!. New York: Macmillan.
- Hoad, T. F. (1993). English Etymology. Oxford University Press. ISBN 0192830988.
- Page, Michael and Robert Ingpen (1987). British Goblins: Encyclopedia of Things That Never Were. New York: Viking.
- Purkiss, Diane (2001). At the Bottom of the Garden. New York: New York University Press.
- Rose, Carol (1996). Spirits, Fairies, Gnomes and Goblins: an Encyclopedia of the Little People. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. ISBN 9780874368116.
- Sikes, Wirt (1973). British Goblins: Welsh Folk-lore, Fairy Mythology, Legends and Traditions. Wakefield: EP Pub.
- Silver, Carole G. (1999). Strange and Secret Peoples. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-512199-5.
- Zanger, Jules (1997). "Goblins, Morlocks, and Weasels". Children's Literature in Education. Oxford: Oxford University Press. 8: 154–162. doi:10.1007/BF01146190. S2CID 161822697.
| ฐานข้อมูลการควบคุมรายการหลักฐาน: ประจำชาติ |
|---|
