Тӯс (дарахт)

Тӯс
Табақабандии илмӣ
ХАТО: Параметрҳои parent ва rangро бояд пур кунед. ???: Тӯс
Номи байнулмилалии илмӣ
Betula L., 1753
Ареал
Сомонашиносӣ дар Викигуна Тасвирот дар Викианбор ITIS   19478 NCBI   3504 EOL   44475 GRIN   t:1437 IPNI   13475-1 FW   55294

Тӯс, ғон (лот. Bétula) — як ҷинси бутта ва дарахтони хазонрез.

Тавсифоти гиёҳшинохтӣ

Пӯстлохаш сафед, зард, гулобӣ ва сиёҳтоб. Дар Тоҷикистон 14 намуди тӯс мерӯяд: B. tianschanica, B. korscinskyi, B. Saposhnikovii, B. murgabica ва ғайра. Хусусан дар қаторкӯҳҳои Зарафшон, Ҳисор, Қаротегин, Дарвоз, Пётри Якум, Ванҷ, Язгулом, Рушон ва Шуғнон (1100 – 3500 м аз с. б.) бисёр астӯс тӯс рустании рӯшноидӯст ва сармобардор астӯс Онро аз тухм ва қаламча зиёд мекунанд. Зиёда аз 100 – 150 сол умр мебинад.

Аҳамият ва корбурдҳо

Тӯс барои мустаҳкам намудани соҳилҳои дарё, канал аҳамияти калон дорад. Солҳои охир дар натиҷаи муносибати беандешонаи аҳолӣ тӯсзорҳои як замонҳо ободу хуррами ҷумҳурӣ сирак ва кам шудаанд. Дар Тоҷикистон буридану дар хоҷагиҳо истифода бурдани тӯс қатъиян манъ астӯс

Корбурди пизишкӣ

Муғҷа ва барги тӯс хусусияти табобатӣ доранд. Дар таркиби муғҷаи он 3,5 – 6% равғани эфир ҳаст, ки чун доруи пешоброн ва буғумдард истифода мешавад.

Хосиятҳои шифоӣ

Тӯс хосияти давоӣ дорад. Нақеъи барг ва муғҷаҳои тӯсро чун воситаи пешоброн, маҳви бактерияҳо ва баҳаморандаи захм, равғани муғҷаҳои онро бошад, барои табобати бемориҳои пӯст кор мефармоянд. Дар Русия аз шохчаҳои нозуки тӯс ҷорӯб баста, онро дар ҳаммом бо мақсади пешгирии бемориҳо ва муолиҷаи амрози банду буғум истифода мекунанд. Бино ба ақидаи табибони халқӣ бӯи тӯс бемории молихулиёро шифо мебахшад; (шира)-и дарахти тӯс, ки моҳҳои март ва апрел гирифта шудааст, хунро тоза мекунад.

Сарчашма

• Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.