Oklahoma
Oklahoma
Oklahumma (Çoktauisht) | |
|---|---|
| Shteti i Oklahomës | |
Nofka(t):
| |
| Parimet: | |
| Himni: "Oklahoma" and "Oklahoma Hills" | |
 Harta e Shteteve të Bashkuara me Oklahoma të theksuar | |
| Vendi | Shtetet e Bashkuara |
| Para shtetësisë |
|
| U pranua në Bashkim | November 16, 1907 (46th) |
| Kryeqyteti (dhe qyteti mě i madh) | Oklahoma City |
| Metroja më e madhe dhe zonat urbane | Greater Oklahoma City |
| Qeveria | |
| • Guvernatori | Kevin Stitt (R) |
| • Guvernatori toger | Matt Pinnell (R) |
| Legjislatura | Legjislatura e Oklahomës |
| • Dhoma e sipërme | Senati i Oklahomës |
| • Dhoma e ulët | Dhoma e Përfaqësuesve |
| Gjyqësori | Gjykata e Lartë e Oklahomës |
| Senatorët amerikan |
|
| Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA | 5 Republicans (lista) |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 69.898 sq mi (181.038 km2) |
| • Sipërfaqe tokësore | 68.595 sq mi (177.660 km2) |
| • Sipërfaqe ujore | 1.304 sq mi (3.377 km2) 1.9% |
| Sipërfaqja vendi | 20th |
| Dimensionet | |
| • Gjatësia | 465 mi (749 km) |
| • Gjerësia | 230 mi (370 km) |
| Lartësia mbidetare | 1.300 ft (400 m) |
| Lartësia më e lartë | 4.975 ft (1.516 m) |
| Lartësia më e ulët | 289 ft (88 m) |
| Popullsia (2020) | |
| • Gjithsej | 3.963.516[2] |
| • Vendi | 28th |
| • Dendësia | 55,20/sq mi (21,30/km2) |
| • Dendësia vendi | 35th |
| • Të ardhurat mesatare shtëpiake | $50.051[3] |
| • Të ardhurat vendi | 43-të |
| Emri i banorëve | Oklahoman; Okie (bisedor); Sooner (historikisht) |
| Gjuha | |
| • Gjuha zyrtare | Anglisht, Çoktauisht, Çerokisht[a][4][5][6] |
| Zona kohore | |
| i gjithë shteti (ligjshëm) | UTC−06:00 (Qendrore) |
| • Verës (DST) | UTC−05:00 (CDT) |
| UTC−07:00 (Mountain) | |
| • Verës (DST) | UTC−06:00 (MDT) |
| Shkurtesa USPS | OK |
| Kodi ISO 3166 | US-OK |
| Shkurtesa tradicionale | Okla. |
| Gjerësia gjeografike | 33°37' N to 37° N |
| Gjatësia gjeografike | 94° 26' W to 103° W |
| Faqja zyrtare | www |
Oklahoma (Çoktauisht: Oklahumma) është një shtet në rajonin Qendror Jugore në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.[7] Kufizohet me Teksasin në jug dhe perëndim, Kansas në veri, Arkansas në lindje, Nju Meksiko në perëndim dhe Kolorado në veriperëndim. Është i 20-ti më i gjerë dhe i 28-ti më i populluari nga 50 Shtetet e Bashkuara. Kryeqyteti dhe qyteti më i madh i saj është Oklahoma City.
Fjala Oklahoma vjen prej gjuhës indiane çokatu: "okla", njeriu dhe "humma", që përktheheti kuq.[8][9] Oklahoma njihet gjithashtu jozyrtarisht me pseudonimin e saj, "The Sooner State", duke iu referuar kolonëve që vendosën pretendimet e tyre në tokë përpara datës zyrtare të hapjes së tokave në Territorin perëndimor të Oklahomas ose përpara Aktit të Përvetësimeve Indiane të vitit 1889, i cili rriti vendbanimin evropian-amerikan në Territorin Lindor Indian. Territori i Oklahomas dhe Territori Indian u shkrinë në Shtetin e Oklahomas kur u bë shteti i 46-të që hyri në bashkim më 16 nëntor 1907.
Me vargmalet e lashta malore, preriet, mesat dhe pyjet lindore, pjesa më e madhe e Oklahomas shtrihet në Rrafshnaltat e Mëdha, Cross Timbers dhe [Malësitë e brendshme të SHBA-së]], të gjitha rajone të prirura për mot të ashpër. Oklahoma është në një bashkim të tre rajoneve kryesore kulturore amerikane. Historikisht ai shërbeu si një territor i sanksionuar nga qeveria për amerikanët vendas të larguar nga lindja e lumit të Misisipit, një rrugë për lëvizjet e bagëtive nga Teksasi dhe rajonet e lidhura me to, dhe një destinacion për kolonët emigrantë jugorë. Aktualisht, në Oklahoma fliten ende njëzet e pesë gjuhë amtare amerikane.[10]
Një prodhues i madh i gazit natyror, naftës dhe produkteve bujqësore, Oklahoma mbështetet në një bazë ekonomike të aviacionit, energjisë, telekomunikacionit dhe bioteknologjisë. Oklahoma City dhe Tulsa shërbejnë si ankorat kryesore ekonomike të Oklahomas, me gati dy të tretat e banorëve të Oklahomas që jetojnë brenda zonave të tyre statistikore metropolitane.[11]
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Emri Oklahoma vjen nga fjala e gjuhës çoktau, okla, që do të thotë njerëz dhe humma që do të thotë "e kuqe". Kryetari i Kombit Çoktau, Allen Wright, e këshilloi emrin në 1866 përgjatë bisedimeve me qeverinë federale mbi përdorimin e Territorit Indian. Ai përfytyronte një shtet të bashkuar për të gjitha kombet indiane të Amerikës, i kontrolluar nga Mbikqyrësi i Çështjeve Indiane të SHBA-ve. Më pas, Oklahoma u bë emri de facto për Territorin e Oklahomës dhe u miratua zyrtarisht më 1890, dy vite pasi ky territor u hap për të ardhurit e bardhë.
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Demografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ekonomia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ekonomia e Oklahomas bazohet kryesisht në sektorët e aviacionit, të energjisë, pajisjeve të transportit, përpunimiit të ushqimit, elektronik dhe të telekomunikacionit. Oklahoma është një prodhues i rëndësishëm të gazit natyror, aeroplanëve, dhe ushqimeve. Shteti renditet i dyti në vend për prodhimin e gazit natyror, dhe është shteti i 27-të në SHBA për prodhimet bujqësore. Oklahoma renditet i 5-ti në prodhimin e grurit në SHBA.
Kultura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shënime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Çoktauishtja është gjuha zyrtare brenda Kombit Çoktau, ndërsa çerokishtja është zyrtare brenda Kombit Çeroke dhe UKB
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2011. Marrë më 24 tetor 2011.
- ^ Bureau, US Census (26 prill 2021). "2020 Census Apportionment Results". The United States Census Bureau (në anglisht). Marrë më 27 prill 2021.
- ^ "Median Annual Household Income". The Henry J. Kaiser Family Foundation (në anglisht). Marrë më 9 dhjetor 2016.
- ^ "Keetoowah Cherokee is the Official Language of the UKB" (PDF) (në anglisht). Keetoowah Cherokee News: Official Publication of the United Keetoowah Band of Cherokee Indians in Oklahoma. prill 2009. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 15 korrik 2014. Marrë më 1 qershor 2014.
- ^ "UKB Constitution and By-Laws in the Keetoowah Cherokee Language" (PDF) (në anglisht). United Keetoowah Band of Cherokee Indians in Oklahoma. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 1 shkurt 2016. Marrë më 6 korrik 2017.
- ^ "The Cherokee Nation & its Language" (PDF). University of Minnesota: Center for Advanced Research on Language Acquisition (në anglisht). 2008. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 14 korrik 2014. Marrë më 22 maj 2014.
- ^ "Census Regions and Divisions of the United States" (PDF) (në anglisht). U.S. Census Bureau. Marrë më 2 korrik 2016.
- ^ "Choctaw place names in "Oklahumma"". Chahta Anumpa Aiikhvna School of Choctaw Language (në anglisht). Choctaw Nation of Oklahoma. Marrë më 22 shtator 2021.
- ^ "Choctaw Dictionary » Search Results » humma" (në anglisht). Marrë më 2021-10-12.
- ^ Greymorning, Stephen. "Profiles of Native American Education Programs" (në anglisht). Southwest Educational Development Laboratory. Arkivuar nga origjinali më 10 shtator 2007. Marrë më 4 gusht 2007.
- ^ "Annual Estimates of the Population of Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas: April 1, 2000 to July 1, 2006". U.S. Census Bureau (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (csv) më 14 shtator 2007. Marrë më 15 shtator 2007.
Ellëbema • Ëllaska • Ërizouna • Arkënsoë • Kollëradou • Kënetikët • Dellëueë • Florida • Xhorxhia • Havai • Aidaho • Illinois • Indiana • Ajoua • Kalifornia • Kanzas • Kentaki • Luiziana • Mein • Merilënd • Masaçusec • Miçigen • Minesota • Misisipi • Mizuri • Montena • Nebraska • Nevada • Nju Hëmpshër • Nju Xhersi • Nju Meksiko • Nju Jork • Karolina e Veriut • Dakota e Veriut • Ohaio • Oklahoma • Oregon • Pensilvania • Rod Ajlënd • Karolina e Veriut • Karolina e Jugut • Tenesi • Teksas • Jutah • Vermont • Virxhinia • Uashington • Virxhinia Perëndimore • Uiskonsin • Uajoming. |  | |
|
|
Ky artikull nga Shtetet e Bashkuara është një faqe cung. Mund të ndihmoni Wikipedian duke e përmirësuar. |