Njemački idealizam
 | Ovaj članak zahtijeva sređivanje kako bi ispunio Wikipedijine standarde kvaliteta. Pomozite u njegovom poboljšanju tako što ćete ga urediti. |
Njemačkim idealizmom se označava period njemačke filozofije od Kanta do Hegela, te kasnijih djela Šelinga. (Schelling) Tačnije, period od pojavljivanja Kantove Kritike čistog razuma (1781) do Hegelove smrti (1831). Njemački idealizam se često naziva vrhuncem njemačke filozofije, te se, u pogledu njegovog filozofsko-istorijskog značenja, poredi sa klasičnom grčkom filozofijom .Poznat je i pod nazivom Klasična njemačka filozofija.[1]
Njemački idealizam je u smjeni 18-og i 19-og vijeka bio u Njemačkoj preovlađujuća filozofska struja, koja je sebi postavila zadatak, da kroz jedan filozofski sistem koji bi obuhvatao različite filozofske discipline (teorija spoznaje,logika, filozofija prirode, etika, nauka o državi i metafizika) spozna, naučno iscrpi i predstavi cjelinu (das Ganze) svijeta.
U suočavanju sa problemom kojeg je Kant iznio u Kritici čistog razuma, nastalo je bogatstvo naizmjeničnih nacrta sistema, pri čemu centralnu ulogu igraju djela Fihtea, Hegela i Šelinga. Njemački idealizam je bio u međusobnom djelovanju sa poezijom vajmarske klasike i romantizmom.
Predstavnici njemačkog idealizma ne upotrebljavaju termin njemački idealizam. Njega uvode njegovi materijalistički protivnici, 1840-ih. (2) U neutralnom značenju ovaj pojam se javlja tek 1860-ih. [2]
Pojam je i danas sporan, jer on stavlja u pozadinu jedinstvenost i sukcesivnost unutar ovog misaonog pokreta, a pritom konflikte između njenih protivnika gura naprijed. Štaviše, izbor riječi njemački u pojmu "njemački idealizam" je ponešto obmanjujuć, jer to nije bila čisto njemačka pojava, već je na najrazličitije načine interagovala sa filozofima drugih nacija.
Sporan je i položaj Kanta i Šelinga unutar ove epohe. Klasično je shvatanje Riharda Kronera, koji stavlja Kanta na početak, a Hegela na kraj vrhunca ovog pokreta. Za Nikolaja Hartmana je njemački idealizam jedan "poslijekantovski" pokret, koji se postavlja nasuprot Kantu i njegovom kritičkom pristupu. Valter Šulc i Harald Holc posmatraju Hegela kao "sljedbenika" neoplatonizma, te Šelinga kao kraj njemačkog idealizma.[3] .[4]
Ponekad se ove varijante razlikuju kao kritički i spekulativni idealizam. U prvu varijantu ubraja se Kantova filozofija, rani Fihte, te rani Šeling, u drugu pak kasna filozofija Fihtea i Šelinga i čitava Hegelova filozofija.
Glavne karakteristike njemačkog idealizma su teze o egzistenciji duhovnih entiteta (bića), zatim po predstavi mislećeg subjekta zavisno egzisitirajući spoljašnji svijet te uvjerenje o izvođenju ljudskih radnji iz principa razuma. Karakteristična tekstualna forma njemačke idealističke filozofije jeste velika, sistemski izrađena prezentacija, čiji se sadržaj razvija deduktivno. Ove prezentacije se razlikuju po visokoj gustini i tačnosti. One se ne ubrajaju samo u najsadržajnije i najuticajnije spise u istoriji filozofije, nego takođe i u najneprohodnije. Mnoge od njih su ostale do danas neobrađene.