भगवान् बुद्धः
गौतमबुद्धः (५६३-४८३ पूर्वशकः) बोधकः धार्मिकनायकश्च आसीत् । 'बुद्धः' इत्यस्य अर्थः बोधं प्राप्तवान्, साक्षात्कारं प्राप्तवान् इत्यर्थः, इदं नाम न, बिरुदमात्रम् । अस्य मूलनाम सिद्धार्थगौतमः इति । अयं बौद्धधर्मस्य संस्थापकः ।
अमृतवचनानि
[सम्पाद्यताम्]
- सार्थकं जीवनं येन यापितं तेन मरणादपि भेतव्यं नास्ति ।
- उद्धृतम् - Wisdom for the Soul: Five Millennia of Prescriptions for Spiritual Healing (2006) edited by Larry Chang, p. 193
- Full text online, as translated from the Pali by Thanissaro Bhikkhu
- इन्द्रियभोगः भवतः प्रथमः शत्रुः ।
- द्वितीयम् - अतृप्तिः
- तृतीयम् - बुभुक्षा पिपासा च
- चतुर्थम् - अत्याशा
- पञ्चमम् - निद्रा तन्द्रा च
- षष्टम् - भीतिः
- सप्तमम् - अनिश्चयः
- अष्टमम् - दम्भाचारः दुरवग्रहश्च
- अपमार्गेण अर्जितः लाभः, उपायनानि, प्रसिद्धिः
- आत्मश्लाघनम्
- परदूषणम्
- भीरुः एतत्सर्वं जेतुं नार्हति । किन्तु यः जयति सः परमानन्दं प्राप्स्यसि ।
साक्षात्कारोत्तरम्
[सम्पाद्यताम्]- अमृतत्त्वस्य द्वाराणि उद्घाटितानि भवन्ति
कर्णसहितानां कृते
ते स्वस्य दृढसङ्कल्पं प्रदर्शयन्तु ।
- अयाचनसुत्त
- जगति अन्धे सति,
अहम् अमृतत्वस्य आनकं वादयामि ।
- विजेतारः मादृशाः भवन्ति
ये अशान्तेः अन्त्यं प्राप्तवन्तः ।
अहं सर्वान् दुष्टगुणान् जितवान् अस्मि,
अतः अहमस्मि विजेता ।- अरियपरियेसनसुत्त
- कोऽपि अस्मान् न उद्धरति, केनापि न शक्यं, न कुर्यात् । अस्माभिः एव मार्गः क्रान्तव्यः किन्तु बुद्धाः स्पष्टतया मार्गं दर्शयन्ति ।
- अध्यायः १६५
- दुष्टतनं प्रत्यस्तं स्यात् । उत्तमं कर्तव्यम् । मनसः पावित्र्यं रक्षणीयम् इत्येतदेव बुद्धस्य बोधनम् ।
- अध्यायः १८३
- जगत् सर्वदा उद्विग्नं यदि भवेत् तर्हि विनोदानन्दाः किं भवेयुः ? अन्धकारे आवृतेन भवता प्रकाशः अन्वेष्टव्यः खलु ?
- वयं यत् चिन्तयामः तदेव वयम् ।
अस्माकं चिन्तनादेव वयं यथा स्मः तथा स्मः ।
अस्माकं चिन्तनादेव जगतः निर्माणं कुर्मः ।- अनुवादः - T. Byrom (1993), Shambhala Publications.