Jump to content

د کویټ تاریخ

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا


کویت په لویدیځې اسیا کې یو خپلواک دولت دی چې د فارس خلیج په سر کې موقعیت لري. د کویټ جغرافیایي سیمه له لرغونو زمانو راهیسې په ځانګړې توګه په بین النهرین کې د خپل ستراتیژیک موقعیت له امله د انسانانو تر ولکې لاندې ده. په اتلسمې او نولسمو پیړیو کې، کویټ یو پرمختللی سمندري بندر ښار و او د شمالي خلیج په سیمه کې ترټولو مهم سوداګریز بندر و. په عصري دورې کې، کویټ د خلیج د جګړې (۱۹۹۰-۱۹۹۱) له امله پیژندل شوی و.[۱][۲][۳][۴]

لرغونوالی

[سمول]

بین النهرین

[سمول]

د فارس خلیج په حوزې کې له یخونو وروسته سیلابونو، د دجلې – فرات سیند کثافاتو د پام وړ ډیلټا رامنځته کړه چې د اوسني کویټ ډیری ځمکې او اوسني سواحل یې رامنځته کړل. د تاریخ له مخې شمالي کویټ د لرغوني بین النهرین یوه برخه وه. په سویلي کویټ کې د انسانانو د استوګنې یو له لومړنیو شواهدو څخه چې تاریخ یې ۸۰۰۰ کاله مخکې له میلاد پورې رسېږي هغه ځای ده چېرته چې په برګان کې د میسولیتیک توکي وموندل شول.[۵][۶][۷]

د کویټ د ډبرو د نوې دورې اوسیدونکي د نړۍ له لومړنیو سمندري سوداګرو څخه وو. د عبید د دورې (۶۵۰۰ مخکې له میلاد) په بهیر کې، کویټ د بین النهرین او د ختیځ عربستان خلکو ترمنځ د اړیکو مرکزي ځای و. [۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

لرغونی فارس

[سمول]

د هخامنشي دورې (شاوخوا له۵۵۰ نه تر ۳۳۰ پورې) په جریان کې، د کویټ خلیج بیا آباد شو. فیلاکا د هخامنشي سترواکۍ تر کنټرول لاندې و. آرامي کتیبې شتون لري چې د هخامشيانو د شتون شاهدي ورکوي. په ۱۲۷ مخکې له میلاد کې، کویټ د اشکاني سترواکۍ برخه وه او د چاراسین سلطنت په اوسني کویټ کې د تیریډون په شاوخوا کې تاسیس شو. [۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]

د چاراسین سکې په اکاز، ام نمل او فیلاکا کې کشف شوې. په کویټ کې د اشکانیانو په دورې کې د چاراسین سوداګریز سټیشن شتون درلود. د کویت تر ټولو لومړنی ذکر چې ثبت شوی په ۱۵۰ وروسته له میلاد کال کې د یوناني عالم بطلیموس د جغرافیه په نوم جغرافیایي مقالې کې شوی دی. بطلیموس د کویټ خلیج د Hieros Kolpos (په لاتیني نسخو کې Sacer Sinus) په نوم یاد کړی.[۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]

د اسلامي دورې له پیل نه تر وروستیو پورې

[سمول]

په ۶۳۶ میلادي کال کې د راشدین د بریا په پایله کې، کویټ خلیج د اسلامي دورې په لومړیو کې د کاظما ښار (د «کاظمه» یا «کاظمه» په نوم هم پیژندل شوی) ټاټوبی و. د منځنۍ دورې عربي سرچینې د اسلامي دورې په لومړیو کې د کویت خلیج ته ډیری حوالې لري. دغه ښار له عراق څخه حجاز ته د حاجیانو لپاره د سوداګریز بندر او استراحت ځای په توګه کار کاوه. دا ښار په عراق کې د الحیره د سلطنت له خوا کنټرول کېده. د اسلامي دورې په لومړیو کې، د کویټ خلیج د ښېرازې سیمې په توګه پیژندل کیده.[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷][۴۸][۴۹][۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴]

د کاظما ښار په کویت کې د هغو کاروانونو لپاره تمځای و چې له فارس او بین النهرین څخه د عربستان ټاپووزمې په لور روان وو. شاعر الفرزدق د کویټ په کاظمه ښار کې زیږیدلی دی، الفرزدق د عربو له سترو کلاسیک شاعرانو څخه شمېرل کیږي.[۵۵][۵۶][۵۷][۵۸][۵۹][۶۰]

د کویت – نجد جګړه (۱۹۱۹-۲۱)

[سمول]

د کویت-نجد جګړه د لومړۍ نړیوالې جګړې په پایله کې پیل شوه، کله چې عثماني سترواکۍ ماتې او انګرېزانو د انګلیس-عثماني تړون لغوه کړ. د واک خلا، د عثمانیانو له سقوط سره رامنځته شوه، چې د کویټ او نجد (اخوان) ترمنځ یې شخړه کړندۍ کړه. دا جګړه د ۱۹۱۹-۲۰ کلونو په اوږدو کې د ځای ځای سرحدي نښتو پایله وه.

عصري دوره

[سمول]

خپلواکي او د دولت جوړېدل (۱۹۴۶-۸۹)

[سمول]

د ۱۹۴۶ او ۱۹۸۲ کلونو ترمنځ، کویټ د سوکالۍ یوه دوره تجربه کړه چې د تیلو او د هغې د لیبرال فضا له خوا پرمخ وړل کیږي. دا دوره د «زرینې دورې» په نوم یادیږي. په ۱۹۵۰ کې، د عامه کار یو لوی پروګرام کویټانو ته اجازه ورکړه چې د ژوند د عصري معیار څخه خوند واخلي. په ۱۹۵۲ کې، هیواد په فارس خلیج کې د تیلو ترټولو لوی صادروونکی شو. دې پراخې ودې ډیری بهرني کارګران جذب کړل، په ځانګړې توګه د فلسطین، مصر او هند څخه.[۶۱][۶۲][۶۳][۶۴]

د ۱۹۶۱ کال د جون په میاشت کې کویټ د بریټانیې د ساتنې په ختمیدو سره خپلواک شو او شیخ عبدالله السلیم الصباح یې امیر شو. د نوي جوړ شوي اساسي قانون له مخې، کویټ په ۱۹۶۳ کال کې خپلې لومړنۍ پارلماني ټاکنې تر سره کړې. کویت په فارس خلیج کې لومړنی عربي دولت و چې اساسي قانون او پارلمان یې جوړ کړ.[۶۵][۶۶][۶۷][۶۸][۶۹][۷۰][۷۱]

د خلیج جګړه (۱۹۹۰-۹۱)

[سمول]

د ۱۹۹۰ په دوبي کې، وروسته له دې چې عراق OPEC ته شکایت وکړ چې کویټ په رومیلا سیمې کې د کیندلو په واسطه د پولې سره نږدې له یوې سیمې څخه تیل غلا کوي تاوتریخوالی نور هم زیات شو. د ۱۹۹۰ کال د جولای په لومړیو کې، عراق د کویټ د چلند په اړه چې د دوی سهمیې ته درناوی نه کوي شکایت وکړ، او په ښکاره ډول یې د نظامي اقدام ګواښ وکړ. په ۲۳ مه نېټه، CIA راپور ورکړ چې عراق د عراق او کویټ پولې ته ۳۰۰۰۰ پوځیان استولي او په فارس خلیج کې د متحده ایالاتو سمندري بیړۍ د تیارسۍ په حال کې دي.[۷۲][۷۳][۷۴][۷۵][۷۶]

صدام په دې باور و چې د عراق پر ضد توطیه په لاره ده – کویت له ایران سره خبرې پیل کړې او د عراق سیال سوریې، مصر ته د سفر زمینه برابره کړې وه. د دفاع د وزیر له کتنې وروسته معلومه شوه چې سوریې په راتلونکو ورځو کې په رښتیا هم پر عراق د برید پلان درلود. صدام سمدلاسه په سوریه کې د مرکزي استخباراتو د یوځای کولو لپاره له بودیجې څخه کار واخیست او په پای کې یې د راتلونکي پېښېدونکي هوایی برید مخه ونیوله.

سرچینې

[سمول]
  1. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  2. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  3. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  4. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  5. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  6. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  7. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  8. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  9. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  10. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  11. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  12. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  13. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  14. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  15. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  16. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  17. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  18. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  19. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  20. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  21. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  22. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  23. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  24. ↑ کينډۍ:Cite document
  25. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  26. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  27. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  28. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  29. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  30. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  31. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  32. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  33. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  34. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  35. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  36. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  37. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  38. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  39. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  40. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  41. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  42. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  43. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  44. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  45. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  46. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  47. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  48. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  49. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  50. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  51. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  52. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  53. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  54. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  55. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  56. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  57. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  58. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  59. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  60. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  61. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  62. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  63. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  64. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  65. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  66. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  67. ↑ Helene von Bismarck, "The Kuwait Crisis of 1961 and its Consequences for Great Britain’s Persian Gulf Policy", in British Scholar, vol. II, no. 1 (September 2009) pp. 75-96
  68. ↑ Helene von Bismarck, "The Kuwait Crisis of 1961 and its Consequences for Great Britain’s Persian Gulf Policy" British Scholar, vol. II, no. 1 (September 2009) pp. 75-96
  69. ↑ "Independence for Kuwait: UK protection withdrawn" The Guardian, June 20, 1961
  70. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  71. ↑ US diplomatic cable mentioning the incident
  72. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  73. ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  74. ↑ Yousseff M. Ibrahim, "Iraq Threatens Emirates And Kuwait on Oil Glut" New York Times, 18 July 1990
  75. ↑ Michael R. Gordon, "U.S. Deploys Air and Sea Forces After Iraq Threatens 2 Neighbors" New York Times, 25 July 1990
  76. ↑ Finlan (2003). pp. 25–26.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_کویټ_تاریخ&oldid=335768" نه اخيستل شوی