Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1824 roku

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1824 roku
Państwo	Stany Zjednoczone
Rodzaj	wybory prezydenckie
Data przeprowadzenia	29 października – 11 listopada 1824 (głosowanie powszechne); 9 lutego 1825 (Izba Reprezentantów)
Podstawa prawna	Konstytucja Stanów Zjednoczonych
	Głosowanie
Wyniki wyborów prezydenckich (% głosów elektorskich):
	Adams 32% Jackson 37% Crawford 15% Clay 11%
Wyniki wyborów wiceprezydenckich (% głosów elektorskich):
	Calhoun 69,7% Sanford 11,5% Macon 9,2% Jackson 5% Van Buren 3,5% Clay 0,8%
Frekwencja:
	26,9%
poprzednie:; 1820	następne:; 1828

Mapa wyborcza Stanów Zjednoczonych w 1824 roku. Liczba na mapie określa liczbę przedstawicieli stanu w Kolegium Elektorów

Wybory prezydenckie w USA w 1824 roku – dziesiąte wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. Na urząd prezydenta wybrano Johna Quincy’ego Adamsa, a wiceprezydentem został John C. Calhoun.

Kampania wyborcza

Do wyborów w 1824 roku przystąpiła tylko jedna formacja polityczna – Partia Demokratyczno-Republikańska^[1]. Była ona jednak mocno podzielona i nie mogła ustalić jednego kandydata na urząd prezydenta^[2]. Na pierwszej konwencji 1/3 kongresmanów nominowała Williama Crawforda, protegowanego odchodzącego prezydenta Jamesa Monroego^[2]. Kontrkandydatury zgłosiły legislatury stanowe: konwencja Nowej Anglii, odbywająca się w Bostonie wybrała swoim kandydatem dotychczasowego sekretarza stanu, Johna Quincy’ego Adamsa^[1]. Legislatura Kentucky wyznaczyła spikera Izby Reprezentantów Henry’ego Claya, natomiast Tennessee – generała Andrew Jacksona^[1]. Początkowo legislatura Karoliny Południowej wystawiła także kandydaturę Johna Calhouna, jednakże ten postanowił ubiegać się o urząd wiceprezydenta, widząc że stracił swój elektorat na rzecz Jacksona^[1].

Kandydaci

John Quincy Adams
Henry Clay
Andrew Jackson
William Crawford
Daniel Tompkins
Nathaniel Macon
Nathan Sanford

Wyniki głosowania

Głosowanie powszechne odbyło się pomiędzy 29 października a 11 listopada 1824 i wzięło w nim udział 365 tys. osób^[3]. Frekwencja wyniosła 26,9%^[4]. Najwięcej głosów uzyskał Andrew Jackson – 150 tys. (41,3%), drugie miejsce zajął John Quincy Adams, który uzyskał 116 tys. (32%) głosów^[3]. Dalsze miejsca zajęli Henry Clay 47,5 tys. (13%) i William Crafword 41 tys. (11%)^[3]. Ponadto oddano ok. 9000 głosów na innych kandydatów^[3]. Stało się jasne, że przy takim podziale i rozkładzie głosów, żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości^[1]. W głosowaniu Kolegium Elektorów Jackson uzyskał 99 głosów, przy wymaganej większości 131^[5]. Drugie miejsce zajął John Quincy Adams z 84 głosami^[5]. William Crawford otrzymał 41, a Henry Clay 31 głosów^[5]. Ponieważ żaden z kandydatów nie otrzymał wymaganej większości głosów, zgodnie z 12. poprawką do Konstytucji, decyzja wyboru przeszła na Izbę Reprezentantów, która 9 lutego 1825^[6] wybierała spośród trzech kandydatur z najwyższym wynikiem (głosując stanami)^[2]. Crawford doznał udaru, co spowodowało, że stracił szanse na prezydenturę, dlatego też dwaj główni pretendenci zaczęli zabiegać o głosy Henry’ego Claya^[2]. Clay postanowił „oddać” swoje głosy na rzecz Adamsa, który po wygranych wyborach mianował go sekretarzem stanu (było to podstawą to wielu oskarżeń o korupcję polityczną pod adresem Adamsa)^[2]. Adams otrzymał głosy 13 stanów, natomiast Jackson 7^[7]. Cztery stany zagłosowały na Crawforda^[7]. Zwycięzcą wyborów wiceprezydenckich został John Calhoun, który w Kolegium Elektorskim uzyskał 182 głosy^[5]. Dalsze miejsca zajęli Nathan Sanford (30 głosów), Nathaniel Macon (24 głosy), Andrew Jackson (13 głosów), Martin Van Buren (9 głosów) i Henry Clay (2 głosy)^[5].

Konsekwencją takich wyborów był rozpad Partii Demokratyczno-Republikańskiej na stronnictwo Adamsa-Claya (Narodowa Partia Republikańska) i stronnictwo Jacksona-Calhouna-Van Burena (Demokratyczna Partia Republikańska)^[8]. Ukształtowało to stały element dwupartyjności amerykańskiej polityki^[8].

Kandydat na prezydenta	Partia	Głosowanie powszechne		Kolegium Elektorów	Izba Reprezentantów
Kandydat na prezydenta	Partia	Głosy	Procent	Kolegium Elektorów	Izba Reprezentantów
John Quincy Adams	Partia Demokratyczno-Republikańska	116 296	32,0%	84	13
Andrew Jackson	Partia Demokratyczno-Republikańska	150 385	41,3%	99	7
Henry Clay	Partia Demokratyczno-Republikańska	47 532	13,0%	37	0
William H. Crawford	Partia Demokratyczno-Republikańska	40 900	11,2%	41	4
Łącznie				261	24

Kandydat na wiceprezydenta	Partia	Kolegium Elektorów
John C. Calhoun	Partia Demokratyczno-Republikańska	182
Nathan Sanford	Partia Demokratyczno-Republikańska	30
Nathaniel Macon	Partia Demokratyczno-Republikańska	24
Andrew Jackson	Partia Demokratyczno-Republikańska	13
Martin Van Buren	Partia Demokratyczno-Republikańska	9
Henry Clay	Partia Demokratyczno-Republikańska	2
Łącznie		261

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bartnicki 1995 ↓, s. 155.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jones 2016 ↓, s. 161.
↑ ^a ^b ^c ^d US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-12]. (ang.).
↑ Election of 1824. CountingTheVotes. [dostęp 2017-05-19]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Electoral College Box – 1824. NARA. [dostęp 2017-05-12]. (ang.).
↑ Presidential Election of 1824. Biblioteka Kongresu. [dostęp 2017-05-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Pastusiak 1999 ↓, s. 163.
↑ ^a ^b Bartnicki 1995 ↓, s. 156.

Bibliografia

Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.).
Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.).
Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).

[CITEREFBartnicki1995155-1] Bartnicki 1995 ↓, s. 155.

[CITEREFJones2016161-2] Jones 2016 ↓, s. 161.

[OC-3] US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-12]. (ang.).

[CTV-4] Election of 1824. CountingTheVotes. [dostęp 2017-05-19]. (ang.).

[NARA-5] Electoral College Box – 1824. NARA. [dostęp 2017-05-12]. (ang.).

[biblioteka-6] Presidential Election of 1824. Biblioteka Kongresu. [dostęp 2017-05-12]. (ang.).

[CITEREFPastusiak1999163-7] Pastusiak 1999 ↓, s. 163.

[CITEREFBartnicki1995156-8] Bartnicki 1995 ↓, s. 156.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Wybory według lat	1788/1789 1792 1796 1800 1804 1808 1812 1816 1820 1824 1828 1832 1836 1840 1844 1848 1852 1856 1860 1864 1868 1872 1876 1880 1884 1888 1892 1896 1900 1904 1908 1912 1916 1920 1924 1928 1932 1936 1940 1944 1948 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2016 2020 2024
Kandydaci	Demokraci Republikanie Libertarianie Zieloni
Zasady	12. poprawka do Konstytucji Kolegium Elektorów Stanów Zjednoczonych Wiarołomny elektor
Prawybory	Iowa caucus Superwtorek Superdelegat Ustawiana konwencja