Przejdź do zawartości

Wikipedysta:Birke/brudnopis

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

1569-1572

[edytuj | edytuj kod]

2010 - całe

2010 - Metropolitan Area

2020 - całe

2020 - Metropolitan Area

Sejmy za panowania króla Zygmunta Augusta.

rodzaj sejmu data zwołania sejmiki data rozpoczęcia data zakończenia miejsce marszałek uwagi
- 01.11.1568 29.11-12.12.1568 10.01.1569 12.08.1569 Lublin Stanisław Sędziwój Czarnkowski zawarcie Unii Lubelskiej
- 29.04.1570 09.03-03.04.1570 29.04.1570 11.07.1570 Warszawa Stanisław Szafraniec
- 05.08.1571 19.12.1571 12.03.1572 28.05.1572 Warszawa Mikołaj Grzybowski


  • Corneliu Zelea Codreanu: For my legionaries : the Iron Guard. tytuł oryginalny: Pentru legionari, 1936. Madryt: Editura "Libertatea", 1976. LCCN 77565552. OCLC 3539215. (ang.).


Nazwa Powierzchnia
(km2)[1] 		Ludność[1] Kod[a]
jednostki 		Mapa
Polska nazwa Rōmaji Kanji
Akabira Akabira-shi 赤平市 129,88 9 707 01218
Ashibetsu Ashibetsu-shi 芦別市 865,04 12 578 01216
Bibai Bibai-shi 美唄市 277,69 20 430 01215
Fukagawa Fukagawa-shi 深川市 529,42 20 062 01228
Iwamizawa (stolica) Iwamizawa-shi 岩見沢市 481,02 79 424 01210
Mikasa Mikasa-shi 三笠市 302,52 8 038 01222
Sunagawa Sunagawa-shi 砂川市 78,68 16 506 01226
Takikawa Takikawa-shi 滝川市 115,90 39 533 01225
Utashinai Utashinai-shi 歌志内市 55,95 2 989 01227
Yūbari Yubari-shi 夕張市 763,07 7 341 01209
Hokkaido Hokkaido-do kanji 8424 5 205 205 01

1763-1793

[edytuj | edytuj kod]

Sejmy za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i podczas poprzedzającego je bezkrólewia.

rodzaj sejmu data zwołania sejmiki data rozpoczęcia data zakończenia miejsce marszałek uwagi
konwokacyjny 08.11.1763 06.02-16.03.1764 07.05.1764 23.06.1764 Warszawa Adam Kazimierz Czartoryski
elekcyjny 13.07.1764 23.08.1764 27.08.1764 08.09.1764 Warszawa Józef Sylwester Sosnowski
koronacyjny 10.09.1764 29.10.1764 03.12.1764 20.12.1764 Warszawa Jacek Małachowski
zwyczajny 16.06.1766 25.08-08.09.1766 06.10.1766 29.11.1766 Warszawa Celestyn Czaplic
nadzwyczajny skonfederowany 03-11.07.1767 24.08.1767 05.10.1767 05.03.1768 Warszawa Karol Stanisław Radziwiłł
zwyczajny 12.08.1768 26.09.1768 07.11.1768 07.11.1768 Warszawa nie doszedł do skutku
nadzwyczajny skonfederowany 22.02.1773 23.03-05.04.1773 19.04.1773 11.04.1775 Warszawa Adam Poniński i Michał Hieronim Radziwiłł
zwyczajny skonfederowany 15.05.1776 15-29.07.1776 26.08.1776 31.10.1776 Warszawa Andrzej Mokronowski i Andrzej Ignacy Ogiński
zwyczajny 20.06.1778 17.08.1778 05.10.1778 14.11.1778 Warszawa Ludwik Skumin Tyszkiewicz
zwyczajny 22.05.1780 21.08.1780 02.10.1780 11.11.1780 Warszawa Antoni Małachowski
zwyczajny 22.05.1782 19.08.1782 30.09.1782 09.11.1782 Warszawa Kazimierz Krasiński
zwyczajny 20.05.1784 16.08.1784 04.10.1784 13.11.1784 Grodno Franciszek Ksawery Chomiński
zwyczajny 25.05.1786 21.08.1786 02.10.1786 13.11.1786 Warszawa Stanisław Kostka Gadomski
zwyczajny skonfederowany 02.05.1788 18.08.1788 06.10.1788 29.05.1792 Warszawa Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha Sejm Czteroletni, Sejm Wielki
nadzwyczajny 06.05.1793 27.05.1793 21.06.1793 23.11.1793 Grodno Stanisław Kostka Bieliński

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

http//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ming_Dynasty&oldid=426233634 Chang'an left door upr 长安左门 trad 長安左門 pinyin Cháng'ān zuǒ mén Chang'an right door upr 长安右门 trad 長安右門 pinyin Cháng'ān yòu mén Donganmen upr 东安门 trad 東安門 pinyin Dōng'ān mén

3.1.2.1 Yongdingmen 永定门 永定門 Yǒngdìng mén 3.1.2.2 left Tiananmen 左安门 左安門 Zuǒ ān mén 3.1.2.3 You'anmen 右安门 右安門 Yòu ān mén 3.1.2.4 Guangqumen 广渠门 廣渠門 Guǎng qú mén 3.1.2.5 Guang'anmen 广安门 廣安門 Guǎng'ān mén 3.1.2.6 Dongbianmen 东便门 東便門 Dōng biànmén 3.1.2.7 West wicket 西便门 西便門 Xi biànmén Miasto wewnętrzne (inner city) 3.2.2.1 Zhengyangmen 正阳门 正陽門 Zhèng yáng mén 3.2.2.2 Chongwenmen 崇文门 崇文門 Chóngwén mén 3.2.2.3 Xuanwumen 宣武门 宣武門 Xuānwǔ mén 3.2.2.4 Dongzhimen 东直门 東直門 Dōng zhí mén 3.2.2.5 Chaoyangmen 朝阳门 朝陽門 Zhāoyáng mén 3.2.2.6 Xizhimen 西直门 西直門 Xizhímén 3.2.2.7 Fuchengmen 阜成门 阜成門 Fù chéng mén 3.2.2.8 Deshengmen 德胜门 德勝門 Dé shèng mén 3.2.2.9 Andingmen 安定门 安定門 Āndìng mén Miasto cesarskie 1.大明门：大明門：Dàmíng mén: 2.长安左门：長安左門：Cháng'ān zuǒ mén 3.长安右门：長安右門 Cháng'ān yòu mén: 4.承天之门：承天之門：Chéng tiān zhī mén: 5. 端门：端門 Duān mén: 6.东安门：東安門：Dōng'ān mén: 7.西安门：西安門：Xī'ān mén: 8.北安门：北安門：Běi ān mén:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Każda jednostka samorządu terytorialnego w Japonii posiada przypisany unikalny kod używany do przetwarzania statystycznego i używany w statystykach

.

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Za panowania dynastii Ming Chiny były największą gospodarką świata. Szacuje się, że produkt krajowy brutto Chin stanowił 25% światowego produktu brutto w 1500 i 29% w 1600[2]. Za panowania dynastii Ming następował wzrost wpływów politycznych kupców, stopniowe słabnięcie władzy centralnej i postępu technologicznego.

W XVI i XVII wieku występowały różnice w rozwoju gospodarczym poszczególnych regionów Chin. Syczuan, Shaanxi i niektóre inne rejony straciły na znaczeniu w wyniku przesunięcia się centrum życia gospodarczego i zmian szlaków handlowych, w tym w wyniku utraty znaczenia przez jedwabnego szlaku[3].

Natomiast nadmorske prowincje południowo-wschodnich Chin i ziemie położone nad Jangcy i Wielkim Kanałem przeżywały okres wzrostu gospodarczego[3]. Centrum gospodarczym cesarstwa był region Jiangnan[3] (chiń. upr. 江南; chiń. trad. 江南; pinyin Jiāngnán; Wade-Giles Chiang-nan), obejmujący ziemie na południe od dolnego biegu Jangcy wraz z jej deltą, obszar obecnego Szanghaju, południowych części prowincji Anhui i Jiangsu oraz północnych części prowincji Jiangxi i Zhejiang, z centrum w Suzhou.

Wczesny okres

[edytuj | edytuj kod]
Brama YiFeng, część murów miejskich Nankinu. Fortyfikacje Nankinu powstały za panowania cesarza Hongwu. Przy ich budowie zatrudniono przymusowo dziesiątki tysięcy ludzi.

Cesarz Hongwu próbował wprowadzić wyidealizowany model konfucjańskiego społeczeństwa[4]. Zgodnie z nim za podstawowe źródło bogactwa uważano rolnictwo i zakładał on bezpośrednie relacje chłopów z państwem, które było właścicielem ziemi[4][5]. W wyniku długotrwałych walk znacznie zwiększyły się obszary ziemi będącej własnością państwa zwłaszcza na północy kraju, gdzie w rękach państwa znalazła się większość gruntów, podczas gdy na południu przeważała własność prywatna[5].

Hongwu uważał za ideał powstanie niemal samowystarczalnych wiejskich społeczności, których członkowie nie byli zmuszeni ich opuszczać i poza regulowaniem zobowiązań wobec państwa nie byli zmuszeni do kontaktów z władzami. Cesarz dokładał wszelkich starań, aby zapewnić chłopom takie życie (które w czasach jego młodości było nieosiągalnym marzeniem). Starał się zapewnić stabilność społeczną poprzez znaczne ograniczenie mobilności mieszkańców, zarówno w sensie fizycznym – oddalenie się na więcej niż 20 li (12 km) od miejsca zamieszkania uważano za niewłaściwe, a podróże na odległość większą niż 100 li (58 km) były zakazane bez zgody władz[6]; jak i społecznym – porzucenie zawodu rodziców było karane[7].

W celu przywrócenia dobrobytu po latach wojny rząd wspierał na różne sposoby rozwój produkcji rolnej. Państwo inwestowało w infrastrukturę, odbudowywano wały przeciwpowodziowe i kanały, obniżono podatki[4]. Doprowadziło to do powstania ogromnych nadwyżek żywności, które mogły być sprzedawane[8].

Większość gruntów państwowych przekazano chłopom do stałego użytkowania, użytkownicy nie uprawianych dotąd gruntów otrzymywali ulgi podatkowe[5]. Po przeniesieniu stolicy do Pekinu organizowano przymusowe przesiedlenia z przeludnionego południa do spustoszonych prowincji północnych, aby zapewnić rozwój tych terenów[9]. Na północnym pograniczu i w ważnych ze względów strategicznych obszarach powstawały wioski osadników wojskowych, którzy w czasie wojny byli zobowiązani do służby wojskowej[5].

Zostały znacjonalizowane niektóre manufaktury, szczególnie wytwarzające porcelanę[10]. Państwo posiadało monopol na wydobycie soli i rud metali oraz na ich przetwarzanie co powodowało braki w zaopatrzeniu w metale[10].

Dla celów podatkowych władze prowadziły spisy ludności – tzw. Żółte rejestry, grunty były ewidencjonowane w tzw. rejestrach map rybich łusek[5]. Za przeprowadzanie spisów ludności i świadczenia na rzecz państwa odpowiadały lokalne społeczności zorganizowane w system Lǐ jiǎ – dziesięć rodzin (gospodarstw domowych) (chiń. upr. 户; chiń. trad. 戶; pinyin Hù; Wade-Giles Chu) tworzyło Jiǎ (chiń. upr. 甲; chiń. trad. 甲; pinyin Jiǎ; Wade-Giles Chia), a dziesięć Jiǎ i dziesięć najbogatszych rodzin tworzyło Lǐ (chiń. upr. 里; chiń. trad. 裡; pinyin Lǐ; Wade-Giles Li)[11][12]. Chłopi płacili podatek w naturze dwa razy w roku, poza tym musieli świadczyć pracę przy robotach publicznych organizowanych przez państwo[5]. Zobowiązania wobec państwa chłopów uprawiających ziemie państwowe były wyższe niż chłopów uprawiających ziemie prywatne, ale ci drudzy płacili jeszcze czynsz na rzecz właścicieli[13]. Rzemieślnicy również byli obciążeni podatkami i świadczeniami na rzecz państwa; gdy pracowali poza swoim miejscem zamieszkania obciążenia te były bardzo wysokie[13]. Kupcy handlujący na terenie cesarstwa musieli się rejestrować u władz lokalnych[13][14].

Podatki i finanse państwa

[edytuj | edytuj kod]

Podatki były ustalone w wysokości 1/10 zbiorów[11]. Istotne znaczenie miały podatki pośrednie, związane z monopolem państwa na sól i inne podstawowe produkty. Dodatkowo poddani byli zobowiązani do przymusowej pracy na rzecz państwa przez 30 dni w roku, przede wszystkim przy robotach publicznych i przy transporcie[15]. Podatki były pobierane w naturze, tkaninach lub pieniądzu[15]. Ze względu na wahania cen srebra w XV wieku, władze przyjęly jako podstawę do obliczania podatku ryż, a na północy pszenicę; inne produkty ajk jedwab, tkaniny, pieniądze papierowe i z metalu były przeliczane na jednostki ryżu[15]. Już w 1436 podatki od nieruchomości i gruntowe w południowych prowincjach były płacone w srebrze zamiast w ryżu[16]. Udział płatności podatku w gotówce stale rósł i od końca XVI wieku prawie wszystkie dotychczasowe świadczenia i podatki były płacone w srebrze, obowiązek pracy przymusowej był zastąpiony podatkiem pieniężnym[15][17].

Początkowo rząd nie używał pieniędzy papierowych, w obiegu były pieniądze miedziane i srebro, które ważono na jednostki o wadze 1 liǎng (36,9 grama)[18] Jeden liang srebra odpowiadał jednemu tysiącowi monet miedzianych (faktycznie te monety były bite nie z miedzi lecz z brązu)[10]. Później ministerstwo finansów zaczęło emitować pieniądz papierowy[10], władze zaczęły na wielką skalę nagradzać nimi swoich zasłużonych zwolenników, lecz nie zdawały sobie sprawy z inflacyjnych konsekwencji takiej polityki; pod koniec 1425 roku cena wartość pieniądza papierowego wynosiła tylko od 1/40 do 1/70 wartości z XIV wieku[19]. Cesarze Hongwu i Zhengtong (1435–1449) próbowali ograniczyć napływ srebra na rynek, aby promować używanie banknotów, lecz spowodowali jedynie, że wydobycie srebra stało się nielegalnym, lecz wysoce zyskownym przedsięwzięciem, odbywającym się na szeroką skalę[20].

Wartość monet miedzianych spadała wraz z powszechnym fałszowaniem tych monet; od początku XVI wieku wzrost handlu z Europejczykami spowodował ogromny napływ srebra, które stopniowo stało się podstawowym środkiem płatniczym w cesarstwie[21]. Jednak ponieważ za czasów dynastii Ming nie były bite srebrne monety, każda sztabka srebra musiała być ważona i oceniana na zawartość kruszcu, co stwarzała duże pole do manipulacji[22].

Rolnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Dzięki doświadczeniom zgromadzonym przez poprzednie pokolenia chińskie rolnictwo stało na relatywnie wysokim poziomie, chłopi dysponowali szeroką wiedzą[23]. Jednak używane narzędzia rolnicze pozostały proste i prymitywne, tania i łatwo dostępna siła robocza zmniejszała potrzebę postępu technologicznego[23]. Zwiększył się areał pól przeznaczonych pod uprawę roślin przemysłowych, szczególnie bawełny[23].

Po nawiązaniu kontaktów z Europejczykami, do Chin zostały sprowadzone pochodzące z Ameryki rośliny takie jak kukurydza i bataty. Spowodowało to wzrost areału ziemi uprawnej, ponieważ te rośliny mogły być uprawiane na ziemiach, które nie nadawały się pod uprawę tradycyjnych chińskich roślin.

Młoty poruszane za pomocą koła wodnego używane w procesie produkcji mąki. Encyklopedia Tiangong Kaiwu Song Yingxinga, 1637.

Wraz ze wzrostem gospodarczym tworzyła się warstwa bogatych chłopów, którzy aktywnie uczestniczyli w procesie redystrybucji ziemi[24]. Bogaci chłopi, którzy jednocześnie uczestniczyli we władzach samorządowych oraz kredytodawcy nabywali ziemię od zubożałych rolników[24]. Prywatyzacja ziemi najintensywniej postępowała w najbardziej rozwiniętych gospodarczo rejonach kraju – prowincjach Jiangxi, Zhejiang, Guangdong, Hunan i Hubei[24]. Na pograniczu ziemie w osadach wojskowych przeszły w ręce dowódców wojskowych i innych wpływowych osób[24], w wyniku czego dochody skarbu z osiedli wojskowych (pierwotnie stanowiące prawie 2/3 dochodów budżetowych pochodzących z rolnictwa) spadły do 1/10 pierwotnego stanu[15].

Głównymi beneficjentami prywatyzacji ziem państwowych byli wielcy właściciele ziemscy. Książęta, krewni cesarza w żeńskiej linii, eunuchowie przejmowali ziemie zarówno państwowe jak i prywatne[25]. Otrzymywali ziemię wraz z chłopami, którzy do tej pory dzierżawili ją od państwa, a czasem nawet z chłopami posiadającymi ziemię na własność[25]. Również sami cesarze od połowy XV wieku zaczęli z ziem państwowych wydzielać osobne majątki dworskie; pod koniec panowania dynastii Ming ich liczba doszła do trzystu[25]. Majątki te były przeważnie dzierżawione chłopom; wielcy właściciele ziemscy uzyskiwali dochody z czynszów dzierżawnych i tak długo jak je otrzymywali, nie obchodziła ich wydajność pracy czy nieurodzaj. Dlatego wielkie wielkie posiadłości ziemskie były silnie konserwatywnym elementem społeczeństwa[25]. Podporządkowanie nowym wielkim właścicielom ziemskim, jak i wzrost podatków, było niszczył warstwę bogatych chłopów, którzy dotąd kontrolowali te ziemie i wprowadzali na nich nowe bardziej efektywne metody gospodarowania. W ten sposób proces feudalizacji szkodził tendencjom modernizacyjnym na wsi[25]. Pod koniec panowania dynastii Ming praktycznie zanikła warstwa chłopów bezpośrednio podległych państwu i płacących jemu podatki; zastąpili ją dzierżawcy uzależnieni od wielkich włascicieli ziemskich, którym oddawali nawet połowę plonów[15].

Znacznie mniej było właścicieli ziemskich, którzy zatrudniali robotników rolnych, niemniej jednak właśnie takie gospodarstwa były zorientowane na produkcję na potrzeby rynku[25]. Na wielkich plantacjach były uprawiane zwłaszcza herbata, owoce i rośliny przemysłowe (np. sumak lakowy Toxicodendron vernicifluum, bawełna). Tak powstała specjalizacja produkcji rolnej istniała również i za panowania dynastii Qing[26].

Miasta i rzemiosła

[edytuj | edytuj kod]

Miejscy rzemieślnicy pozostawali pod nadzorem państwa; w XV wieku zarejestrowano 300 tysięcy rzemieślników, którzy swoje powinności wobec państwa wypełniali nawet setki kilometrów od domu[27]. Obowiązek pracy przymusowej był stopniowo zastępowany przez świadczenia pieniężne, dzięki którym zatrudniano pracowników najemnych, lecz do końca panowania dynastii obowiązek ten nie został całkowicie zniesiony[27].

>

W XVI wieku w najbardziej rozwiniętych regionach Chin zaczęły powstawać prywatne, kapitalistyczne przedsiębiorstwa i manufaktury, często jako spółki kilku przedsiębiorców[27]. Spółki powstawały w wyniku niedoborów kapitałów będących w dyspozycji poszczególnych przedsiębiorców; często w branżach, gdzie przedsięwzięcia były szczególnie trudne i ryzykowne, np. w górnictwie, hutnictwie i przetwórstwie metali, wydobyciu soli, rafinacji cukru i wyrobie papieru[27]. Prywatne manufaktury i warsztaty powstawały w pobliżu państwowych przedsiębiorstw, korzystając z ich wykwalifikowanej siły roboczej[28]. Ale dalsze istnienie państwowych warsztatów – szczególnie wytwarzających broń, tekstylia, wyroby metalowe oraz stoczni, stanowiło dla przedsiębiorstw prywatnych poważną konkurencję[29].

W XVI wieku niektóre regiony Chin zaczęły się specjalizować w poszczególnych branżach[3]. Guangdong zaopatrywał kraj w wyroby z żelaza, Jiangxi w porcelanę i ceramikę, rejon Szanghaju sepecalizował się w produkcji wyrobów bawełnianych, Wuhu barwników, Tajwan cukru i kamfory[3]. Mieszkańcy Ganzhou wytwarzali indygo[30], w cesarstwie istniały też regiony specjalizujące sie w przerobie trzciny cukrowej i roślin oleistych[3]. Największy postęp nastąpił w zakresie produkcji jedwabiu, bawełny, barwienia tkanin, wytwarzania ceramiki, parcelany i papieru oraz drukarstwa[3]. Zwiększało się wydobycie węgla i rud metali. Do połowy XVI wieku jednak był utrzymywany państwowy monopol na wydobycie i przetwarzanie minerałów[27].

Już w XIV wieku na wsi zwiększała się produkcja rzemieślnicza prowadzona w systemie nakładczym, najbardziej rozpowszechniony był ten system produkcji przy wytwarzaniu tkanin jedwabnych i bawełnianych w prowincjach Jiangsu i Zhejiang[28]. W XVI wieku w niektórych miastach i wsiach w dolnym biegu Jangcy ich mieszkańcy zajmowali się głównie tkaniem i przędzeniem, a dochody z rolnictwa miały tylko marginalne znaczenie[28]. Sposób organizacji produkcji i relacje między drobnymi wytwórcami a kupcami były zróżnicowane – od zwykłych transakcji kupna i sprzedaży, poprzez dostarczanie i najem sprzętu i surowców, aż do organizacji pracy jak w manufakturze, z tym, że produkcja odbywała się w domach pracowników[28].

Dawne centra produkcji jedwabiu w głębi kraju, takie jak Chengdu utraciły w XV wieku swoją pozycję na rzecz Nankinu, Suzhou i Hangzhou[3]. W tych nowych centrach przemysłu jedwabniczego powstawały prywatne zakłady zatrudniajace pracowników najemnych[28]. Część zatrudniała niewielką liczbę pracowników, lecz w niektórych ich załoga liczyła kilkaset osób[28].

Centrami produkcji porcelany były Jingdezhen w prowincji Jiangxi i Dehua w prowincji Fujian[3]. Chińskie produkty były wysoko cenione w Azji Wschodniej, Azji Południowo-Wschodniej i w Europie[3]. Fabryki porcelany z Dehua wyspecjalizowały się w produkcji towarów na rynek europejski, dokąd pod koniec panowania dynastii Ming było kierowane 16% całości eksportu porcelany i dlatego wzory i zdobienia były dostosowane do gustów europejskiego odbiorcy[31].

Od XV wieku nastąpił rozwój budownictwa – wielkie prace budowlane miały miejsce w Pekinie i Nankinie, odbudowano i rozbudowano Wielki Mur Chiński i wiele innych twierdz[32]. Pod koniec XV wieku intensywnie budowano mosty i drogi w południowych Chinach i w prowincjach nad Wielkim Kanałem, a od przełomu XV i XVI wieku również w północnych Chinach[33]. Podczas gdy w początkach panowiania dynastii Ming mosty budowało zarówno państwo jak i osoby prywatne, od połowy panowania dynastii budowa mostów była w większości finansowana przez stowarzyszenia kupców[34].

Handel

[edytuj | edytuj kod]

Pomimo początkowych prób cesarza Hongwu, aby kontrolować ruch kupców i ograniczeń nałożonych na handel zagraniczny (tzw. polityka zakazanego morza)[35], wraz z ożywieniem gospodarki wzrastał poziom wymiany hndlowej. Samo stworzenie sprawnej sieci komunikacyjnej dla wojskowych i rządowych urzędników, umożliwiło i pobudziło wzrost wymiany handlowej[36]. W XV wieku nastąpiło wzmocnienie więzów między regionami i prowincjami Chin i zaczął tworzyć się jednolity rynek wewnętrzny[29]. Głównymi przedmiotami handlu ponad regionalnego były tkaniny jedwabne i bawełniane, jedwab, bawełna, metale i wyroby metalowe, cukier[29]. Najważniejszym towarem jednak pozostał ryż.

Porcelánová váza éry Ťia-ťing (1521–1567)

Uzależnienie władz lokalnych od aktywności gospodarczej kupców stale rosło i w połowie panowania dynastii Ming stała się powszechna. Rząd przyjął stanowisko, że ingerencja państwa w funkcjonowanie rynku, ustalanie cen i jakości towarów nieuchronnie prowadzi do korupcji i może zwiększyć zwiększyć różnice majątkowe między zwykłymi ludźmi a bogaczami[37]. Postrzegała ona wieś jako miejsce produkcji towarów, a handel jako środek wymiany nadwyżek powstałych u wytwórców, państwo miało interweniować tylko w razie kryzysów[38].

Znaczne rozmiary miał chiński handel zagraniczny, kraj był największym eksporterem i importerem na świecie[39]. Za panowania dynastii Ming wzrósł zwłaszcza handel morski realizowany przez kupców chińskich[29]. Chińskie produkty były eksportowane na rynki Azji Południowo-Wschodniej, Japonii, Europy, Dżungarii i Kaszgaru[29]. Eksportowano głównie jedwab, porcelanę, tkaniny bawełniane, wyroby z metalu, ceramikę, wyroby z laki, herbatę i cukier[29]. Import obejmował przede wszystkim surowce – z południa perły, kamienie szlachetne i półszlachetne, kość słoniową, rzadkie gatunki drewna, leki; z północy konie, futra, żeń-szeń[29]. Z Japonii i z należącego do Hiszpanii Peru importowano w znacznych ilościach srebro[40].

Kupcy zaczęli przejmować zwyczaje i zainteresowania kulturalne gentry, zacierając granice pomiędzy kupcami a gentry i torując drogę członkom rodzin kupieckich do stanowisk urzędniczych[41]. Proces ten zaczął się już w czasach dynastii Song[42], jednak stało się to bardziej widoczne za panowania dynastii Ming.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Statistics Bureau of Japan 2021 ↓.
  2. ↑ Madison 2006 ↓, s. 641.
  3. ↑ a b c d e f g h i j Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 142.
  4. ↑ a b c Fairbank i Goldman 2006 ↓, s. 129.
  5. ↑ a b c d e f Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 130.
  6. ↑ Brook 1998 ↓, s. 19.
  7. ↑ Brook 1998 ↓, s. 19-20.
  8. ↑ Brook 1998 ↓, s. 65–66, 112–113.
  9. ↑ Brook 1998 ↓, s. 29.
  10. ↑ a b c d Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 132.
  11. ↑ a b Fairbank i Goldman 2006 ↓, s. 132.
  12. ↑ Brook 1998 ↓, s. 23-27.
  13. ↑ a b c Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 131.
  14. ↑ Brook 1998 ↓, s. 67.
  15. ↑ a b c d e f Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 140.
  16. ↑ Brook 1998 ↓, s. 81, 88.
  17. ↑ Brook 1998 ↓, s. 88-89.
  18. ↑ Brook, str. 368.
  19. ↑ Fairbank i Goldman 2006 ↓, s. 134.
  20. ↑ Brook 1998 ↓, s. 68-69,81-82.
  21. ↑ Fairbank i Goldman 2006 ↓, s. 134–135.
  22. ↑ Fairbank i Goldman 2006 ↓, s. 135.
  23. ↑ a b c Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 137.
  24. ↑ a b c d Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 138.
  25. ↑ a b c d e f Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 139.
  26. ↑ Bo Li, Yin Zheng: 5000 years of Chinese history. Inner Mongolian People's publishing corp (内蒙古人民出版社), 2001, s. 994-997. ISBN 7-204-04420-7.
  27. ↑ a b c d e Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 144.
  28. ↑ a b c d e f Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 145.
  29. ↑ a b c d e f g Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 146.
  30. ↑ Martin Heijdra: The socio-economic development of rural China during the Ming. W: Denis C. Twitchett, Frederick W Mote: The Cambridge History of China Volume 8: The Ming Dynasty, 1368–1644, Part II. Cambridge University Press, 1988, s. 506. ISBN 0-521-24333-5. (ang.).
  31. ↑ Brook 1998 ↓, s. 206.
  32. ↑ Jurjew i Simonowskaja 1974 ↓, s. 143.
  33. ↑ Brook, str. 316.
  34. ↑ Brook 1998 ↓, s. 91.
  35. ↑ V. Между монголами и португальцами (Азия и Северная Африка в XIV-XV вв.). Китай во второй половине XIV-XV в. (Империя Мин). W: Rostislav Borisovič Rybakov: История Востока. В 6 т:. T. 2. Восток в средние века. Институт востоковедения РАН, 1999, s. 528–546. ISBN 5-02-018102-1. (ros.).
  36. ↑ Brook, str. 31, 70–72 a 77–78.
  37. ↑ Brook 1998 ↓, s. 101–102.
  38. ↑ Brook 1998 ↓, s. 103.
  39. ↑ Ulrich Theobald: Chinese History – Ming Dynasty 明朝 (1368-1644) – economy. Tuebingen, 2000. [dostęp 2010-02-17]. (ang.).
  40. ↑ Spence 1999 ↓, s. 19–20.
  41. ↑ Brook, str. 151–152 a 156.
  42. ↑ Gernet 1962 ↓, s. 60–61, 68–69.

Literatura

[edytuj | edytuj kod]
Česky
  • John King Fairbank, Merle Goldman: China: A New History; Second Enlarged Edition. The Belknap Press of Harvard University Press, 2006. ISBN 0-674-01828-1.
  • Timothy Brook: Čtvero ročních období dynastie Ming: Čína v období 1368–1644. tłumaczenie: Vladimír Liščák. Vyšehrad, 2003, s. 368. ISBN 80-7021-583-6.
Anglicky
  • Timothy Brook: The Chinese state in Ming society. RoutledgeCurzon, 2005, s. 248. ISBN 0-415-34507-3.
  • Михаил Филиппович (Michaił Filippowicz) Юрьев (Jurjew), Лариса Васильевна (Łarisa Wasiljewna) Симоновская (Simonowskaja): История Китая с древнейших времен до наших дней (Istorija Kitaja s driewniejszych wriemien do naszych dniej). Наука (Nauka), 1974. (ros.).
  • Angus Maddison: The World Economy. Development Centre of the OECD, 2006. ISBN 92-64-02261-9. (ang.).
Rusky
  • Ростислав Борисович Рыбаков (Rybakow: История Востока. В 6 т:. T. 2. Китай во второй половине XIV – XV в.. Институт востоковедения РАН, 1999. ISBN 5-02-018102-1.

Юрьев Михаил Филиппович

Симоновская Лариса Васильевна

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Anita N. Andrew, John A. Rapp: Autocracy and China's Rebel Founding Emperors: Comparing Chairman Mao and Ming Taizu. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers Inc., 2000. ISBN 0-8476-9580-8.
  • William S. Atwell. Time, Money, and the Weather: Ming China and the "Great Depression" of the Mid-Fifteenth Century. „The Journal of Asian Studies”. Vol. 61, No. 1, s. 83-113, Luty 2002. The Association for Asian Studies. DOI: /10.2307/2700190. 
  • Timothy Brook: The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. Berkeley: University of California Press, 1998. ISBN 0-520-22154-0.
  • Chan Hok-Lam: The Chien-wen, Yung-lo, Hung-shi, and Hsüan-te reigns, 1399-1435. W: Denis Twitchett, John K. Fairbank: The Cambridge History of China: Volume 7, The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1988, s. 182-304. ISBN 0-521-24332-7.
  • Michael G. Chang: A Court on Horseback: Imperial Touring & the Construction of Qing Rule, 1680–1785. Cambridge: Wydawca: Harvard University Asia Center, dystrybucja: Harvard University Press, 2007. ISBN 0-674-02454-0.
  • Che Muqi: The Silk Road, past and present. Foreign Languages Press, 1989. ISBN 0-8351-2100-3.
  • Shih Chih-yu, (pinyin: Shi Zhiyu): Negotiating ethnicity in China: citizenship as a response to the state. Routledge, 2002. ISBN 0-415-28372-8.
  • Sally K. Church: The Colossal Ships of Zheng He — Image or Reality?. W: Claudine Salmon, Roderich Ptak: Zheng He — Images & Perceptions. Wiesbaden: Harrasovitz Verlag, 2005, seria: South China and Maritime Asia: vol. 15. ISBN 3-447-05114-0.
  • Alfred W. jr. Crosby: The Columbian Exchange: Biological and Cultural Consequences of 1492; 30th Anniversary Edition. Westport: Praeger Publishers, 2003. ISBN 0-275-98092-8.
  • Michael Dillon: China's Muslim Hui community: migration, settlement and sects. Richmond: Curzon Press, 1999. ISBN 0-7007-1026-4.
  • Edward L. Dreyer: The Poyang Campaign of 1363: Inland Naval Warfare in the Founding of the Ming Dynasty. W: Frank A. Kierman, John K. Fairbank: Chinese Ways in Warfare. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1974. ISBN 0-783-71711-3.
  • Georges Dreyfus: Cherished memories, cherished communities: proto-nationalism in Tibet,. W: Alex McKay: The History of Tibet: Volume 2, The Medieval Period: c. AD 850–1895, the Development of Buddhist Paramountcy. New York: Routledge, 2003, s. 492–522. ISBN 0-415-30843-7.
  • Mirza Muhammad Haidar Dughlat: A History of the Moghuls of Central Asia: The Tarikh-I-Rashidi. translated by Sir E. Denison Ross. Cosimo, 2008. ISBN 1-60520-150-2.
  • R.E. Dupuy, Trevor N. Dupuy: The Collins Encyclopedia of Military History: From 3500 B.C. to the Present. Glasgow: HarperCollins, 1993. ISBN 0-00-470143-7.
  • Patricia Buckley Ebrey, Anne Walthall, James B. Palais: East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin Company, 2006. ISBN 0-618-13384-4.
  • Patricia Buckley Ebrey: The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press, 1999. ISBN 0-521-66991-X.
  • Peter M. Engelfriet: Euclid in China: The Genesis of the First Translation of Euclid's Elements in 1607 & Its Reception Up to 1723.. Leiden: Koninklijke Brill, 1998. ISBN 90-04-10944-7.
  • John King Fairbank, Merle Goldman: China: A New History; Second Enlarged Edition. Cambridge (MA): The Belknap Press of Harvard University Press, 2006. ISBN 0-674-01828-1.
  • Bamber Gascoigne: The Dynasties of China: A History. New York: Carroll & Graf Publishers, 2003. ISBN 0-7867-1219-8.
  • James Geiss: The Cheng-te reign, 1506–1521,. W: Denis Twitchett, John K. Fairbank: The Cambridge History of China: Volume 7, The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1988, s. 403–439. ISBN 0-521-24332-7.
  • Jacques Gernet: Daily Life in China: On the Eve of the Mongol Invasion, 1250–1276. translated by H. M. Wright. Stanford: Stanford University Press, 1962. ISBN 0-8047-0720-0.
  • William Ewart Gladstone, Arthur (Baron Stanmore) Hamilton-Gordon: = uEMeAQAAIAAJ&q = salar+han+ma+surname&dq = salar+han+ma+surname&hl = en&ei = 0lCtTMzRJ8H6lwfKu8HuCA&sa = X&oi = book_result&ct = result&resnum = 4&ved = 0CD8Q6AEwAw Gladstone-Gordon correspondence, 1851–1896: selections from the private correspondence of a British Prime Minister and a colonial Governor. T. 51. American Philosophical Society, 1961.
  • Melvyn C. Goldstein: The Snow Lion and the Dragon: China, Tibet, and the Dalai Lama. Berkeley: University of California Press, 1997. ISBN 0-520-21951-1.
  • Luther Carrington Goodrich, Fang, Chao-ying: Dictionary of Ming Biography, 1368–1644. The Ming Biographical History Project of the Association for Asian Studies. New York: Columbia University Press, 1976. ISBN 0-231-03833-X.
  • James M. Hargett. Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960–1279). „Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews (CLEAR)”. Vol. 7, No. 1/2, s. 67-93, Lipiec 1985. DOI: /10.2307/495194. 
  • Robert M. Hartwell. Demographic, Political, and Social Transformations of China, 750–1550. „Harvard Journal of Asiatic Studies”. Vol. 42, No. 2, s. 365-442, Grudzień 1982. Harvard-Yenching Institute. DOI: /10.2307/2718941. 
  • Ho Ping-Ti, (pinyin: He Bingdi): Studies on the Population of China: 1368–1953. Harvard University Press, 1959. ISBN 0-674-85245-1.
  • Helmut Hoffman: Early and Medieval Tibet. W: Alex McKay: The History of Tibet: Volume 1, The Early Period to c. AD 850, the Yarlung Dynasty. New York: Routledge, 2003, s. 45–69. ISBN 0-415-30842-9.
  • Charles O. Hucker. Governmental Organization of The Ming Dynasty. „Harvard Journal of Asiatic Studies”. Vol. 21, No. 2, s. 1-66, Grudzień 1958. Harvard-Yenching Institute. DOI: /10.2307/2718619. 
  • Josef Kolmaš: Tibet and imperial China : a survey of Sino-Tibetan relations up to the end of the Manchu Dynasty in 1912. Canberra: Centre of Oriental Studies, Australian National University, 1967.
  • Mieczysław Jerzy Künstler: Dzieje kultury chińskiej. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-01-15565-0.
  • Fritz A. Kuttner. Prince Chu Tsai-Yü's Life and Work: A Re-Evaluation of His Contribution to Equal Temperament Theory. „Ethnomusicology”. Vol. 19, No. 2, s. 163-206, Maj 1975. University of Illinois Press. DOI: /10.2307/850355. 
  • Li Bo, Zheng Ying: 5000 years of Chinese history. Inner Mongolia People's Publishing House, 2001. ISBN 7-204-04420-7.
  • Thomas Laird: The Story of Tibet: Conversations with the Dalai Lama. New York: Grove Press, 2006. ISBN 978-0-8021-1827-1.
  • John D. Langlois Jr.: The Hung-wu reign, 1368–1398. W: Denis Twitchett, John K. Fairbank: The Cambridge History of China: Volume 7, The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1988, s. 107-181. ISBN 0-521-24332-7.
  • Jonathan Lipman: Familiar Strangers: A History of Muslims in Northwest China. Seattle: University of Washington Press, 1997. ISBN 0-295-97644-6.
  • Frederick W. Mote: The Rise of the Ming Dynasty, 1330-1367. W: Denis Twitchett, John K. Fairbank: The Cambridge History of China: Volume 7, The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1988, s. 11-57. ISBN 0-521-24332-7.
  • Susan Naquin: Peking: Temples and City Life, 1400–1900. Berkeley: University of California Press, 2000. ISBN 0-520-21991-0.
  • Joseph Needham: Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Taipei: Caves Books Ltd., 1986.
  • Joseph Needham: Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 2, Mechanical Engineering. Taipei: Caves Books Ltd., 1986.
  • Joseph Needham: Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 3, Civil Engineering and Nautics. Taipei: Caves Books Ltd., 1986.
  • Joseph Needham: Science and Civilization in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 7, Military Technology; the Gunpowder Epic. Taipei: Caves Books Ltd., 1986.
  • Joseph Needham: Science and Civilization in China: Volume 6, Biology and Biological Technology, Part 2: Agriculture. Taipei: Caves Books Ltd., 1986.
  • Dawa Norbu: China's Tibet Policy. Richmond: Curzon, 2001. ISBN 0-7007-0474-4.
  • Charles E. Nowell. The Discovery of the Pacific: A Suggested Change of Approach. „The Pacific Historical Review”. Vol. 16, No. 1, s. 1-10, Luty 1947. University of California Press. DOI: /10.2307/3635253. 
  • Peter C. Perdue: Culture, History, and Imperial Chinese Strategy: Legacies of the Qing Conquests. W: van den Ven: Warfare in Chinese History. Leiden: Koninklijke Brill, 2000, s. 252–287. ISBN 90-04-11774-1.
  • C. Pfoundes. Notes on the History of Eastern Adventure, Exploration, and Discovery, and Foreign Intercourse with Japan. „Transactions of the Royal Historical Society”. Vol. 10, s. 82-92, 1882. Royal Historical Society. DOI: /10.2307/3678019. 
  • Trudy Ring, Robert M. Salkin, Sharon La Boda: International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. Taylor & Francis, 1996. ISBN 1-884964-04-4.
  • David M. Robinson. Banditry and the Subversion of State Authority in China: The Capital Region during the Middle Ming Period (1450-1525). „Journal of Social History”. Vol. 30, No. 3, s. 527-563, wiosna 2000. Oxford University Press. DOI: /10.2307/3789210. 
  • David M. Robinson. Politics, Force and Ethnicity in Ming China: Mongols and the Abortive Coup of 1461. „Harvard Journal of Asiatic Studies”. Vol. 59, No. 1, s. 79-123, czerwiec 1999. Harvard-Yenching Institute. DOI: /10.2307/2652684. 
  • Edward H. Schafer. The Development of Bathing Customs in Ancient and Medieval China and the History of the Floriate Clear Palace. „Journal of the American Oriental Society”. Vol. 76, No. 2, s. 57–82, kwiecień – czerwiec 1956. American Oriental Society. DOI: /10.2307/595074. 
  • Sung Ying-hsing, (pinyin: Song Yingxing): T'ien-Kung K'ai-Wu: Chinese Technology in the Seventeenth Century. Translated with preface by E-Tu Zen Sun and Shiou-Chuan Sun. Wyd. Dover Edition 1997. The Pennsylvania State University Press, 1966. ISBN 0-486-29593-1.
  • Jonathan D. Spence: The Search For Modern China. Wyd. 2. W. W. Norton & Company Incorporated, 1999. ISBN 0-393-97351-4.
  • Jonathan D. Spence, John E. Willis, Jerry B. Dennerline: From Ming to Ch'ing: Conquest, Region, and Continuity in Seventeenth-Century China. Yale University Press, 1979. ISBN 0-300-02672-2.
  • Elliot Sperling: The 5th Karma-pa and some aspects of the relationship between Tibet and the Early Ming. W: Alex McKay: The History of Tibet: Volume 2, The Medieval Period: c. AD 850–1895, the Development of Buddhist Paramountcy. New York: Routledge, 2003, s. 473–482. ISBN 0-415-30843-7.
  • Robert Temple: The Genius of China: 3,000 Years of Science, Discovery, and Invention. New York: Simon and Schuster, 1986. ISBN 0-671-62028-2.
  • Denis C. Twitchett, Herbert Franke: The Cambridge History of China. T. 6: Alien Regimes and Border States, 907 – 1368. Cambridge: Cambridge University Press, 1994. ISBN 0-521-24331-9.
  • Frederick Wakeman. Rebellion and Revolution: The Study of Popular Movements in Chinese History. „The Journal of Asian Studies”. Vol. 36, No. 2, s. 201–237, luty 1977. Association for Asian Studies. DOI: /10.2307/2053720. 
  • Wang Jiawei, Nyima Gyaincain: The Historical Status of China's Tibet. Beijing: China Intercontinental Press, 1997. ISBN 7-80113-304-8.
  • William Charles White: Chinese Jews. Wyd. 2. New York: Paragon Book Reprint Corporation, 1966.
  • John E. Wills: Relations with maritime Europeans, 1514-1662. W: Denis Twitchett, John K. Fairbank: The Cambridge History of China: Volume 8, The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press, 1988, s. 333-375. ISBN 0-521-24333-5.
  • George H. C. Wong. China's Opposition to Western Science during Late Ming and Early Ch'ing. „Isis”. Vol. 54, No. 1, s. 29–49, marzec 1963. The University of Chicago Press. DOI: /10.2307/228727. 
  • Turrell V. Wylie: Lama Tribute in the Ming Dynasty. W: Alex McKay: The History of Tibet: Volume 2, The Medieval Period: c. AD 850–1895, the Development of Buddhist Paramountcy. New York: Routledge, 2003, s. 473–482. ISBN 0-415-30843-7.
  • Xin Yuanou: Guanyu Zheng He baochuan chidu de jishu fenxi (A Technical Analysis of the Size of Zheng He's Ships).. Shanghai: 2002.
  • Zhang Yuxin, Xiang Hongjia: Testimony of History. Information Office of the State Council. People's Republic of China. Beijing: China Intercontinental Press, 2002. ISBN 7-80113-885-6.
  • Yuan Zheng. Local Government Schools in Sung China: A Reassessment. „History of Education Quarterly”. Vol. 34, No. 2, s. 193–213, lato 1994. History of Education Society. DOI: /10.2307/369121. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:Birke/brudnopis&oldid=73947976”