Tridekan

Tridekan
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
PIN	tridekan
	Inne nazwy i oznaczenia
	n-tridekan
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C13H28
Masa molowa	184,36 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	629-50-5
PubChem	12388
InChI
	InChI=1S/C13H28/c1-3-5-7-9-11-13-12-10-8-6-4-2/h3-13H2,1-2H3
	InChIKey
	IIYFAKIEWZDVMP-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,7564 g/cm³ (20 °C); ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,33 μg/kg (25 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w tetrachlorometanie, dobrze w etanolu i eterze dietylowym
Temperatura topnienia	−5,35 °C
Temperatura wrzenia	235,4 °C; 110–112 °C (16 hPa)
Współczynnik załamania	1,4256 (589 nm, 20 °C)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2025-01-28]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H304, H413, EUH066
Zwroty P	P273, P301+P310, P331, P405, P501
Temperatura zapłonu	79 °C (zamknięty tygiel)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tridekan – organiczny związek chemiczny z grupy wyższych alkanów. Występuje m.in. w wydzielinie obronnej pluskwiaków Cosmopepla bimaculata^[4].

W kombinacji z undekanem i innymi ciekłymi alkanami pochodzącymi z ekstraktów roślinnych jest stosowany jako emolient zastępujący syntetyczne oleje silikonowe w kremach i innych środkach kosmetycznych^[5].

Przypisy

↑ P-12.1 Preferowane nazwy IUPAC, [w:] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 5, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2023], s. 6 .
↑ ^a ^b ^c ^d Tridecane [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 21 czerwca 2024, numer katalogowy: T57401 [dostęp 2025-01-28] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3–524, 5–165, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
↑ Bryan S.B.S. Krall Bryan S.B.S. i inni, Chemical Defense in the Stink Bug Cosmopepla bimaculata, „Journal of Chemical Ecology”, 25 (11), 1999, s. 2477–2494, DOI: 10.1023/A:1020822107806 (ang.).
↑ ValentinV. Goussard ValentinV., Jean-MarieJ.M. Aubry Jean-MarieJ.M., VéroniqueV. Nardello-Rataj VéroniqueV., Bio-based alternatives to volatile silicones: Relationships between chemical structure, physicochemical properties and functional performances, „Advances in Colloid and Interface Science”, 304, 2022, s. 102679, DOI: 10.1016/j.cis.2022.102679 (ang.).

[BlueBook-1] P-12.1 Preferowane nazwy IUPAC, [w:] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 5, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2023], s. 6 .

[SA-2] Tridecane [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 21 czerwca 2024, numer katalogowy: T57401 [dostęp 2025-01-28] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CRC-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3–524, 5–165, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[Krall1999-4] Bryan S.B.S. Krall Bryan S.B.S. i inni, Chemical Defense in the Stink Bug Cosmopepla bimaculata, „Journal of Chemical Ecology”, 25 (11), 1999, s. 2477–2494, DOI: 10.1023/A:1020822107806 (ang.).

[5] ValentinV. Goussard ValentinV., Jean-MarieJ.M. Aubry Jean-MarieJ.M., VéroniqueV. Nardello-Rataj VéroniqueV., Bio-based alternatives to volatile silicones: Relationships between chemical structure, physicochemical properties and functional performances, „Advances in Colloid and Interface Science”, 304, 2022, s. 102679, DOI: 10.1016/j.cis.2022.102679 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Niższe alkany (C1–C10)	metan (CH 4) etan (C 2H 6) propan (C 3H 8) butan (C 4H 10) pentan (C 5H 12) heksan (C 6H 14) heptan (C 7H 16) oktan (C 8H 18) nonan (C 9H 20) dekan (C 10H 22)
Wyższe alkany (>C10)	undekan (C 11H 24) dodekan (C 12H 26) tridekan (C 13H 28) heksadekan (C 16H 34) ikozan (C 20H 42) tetrakozan (C 24H 50) nonakozan (C 29H 60) hentriakontan (C 31H 64)