Francuska karykatura polityczna z 1898 r., przedstawiająca brytyjską królową Wiktorię, niemieckiego cesarza Wilhelma II, cara Rosji Mikołaja II, francuską Mariannę i japońskiego samuraja, dzielących Chiny między siebie; stereotypowy mandaryn reaguje z przerażeniem w tlePodpisanie traktatu nankińskiego (1842)Pierwsza strona traktatu z Kanagawy (1854)Podpisanie konwencji pekińskej (1860)Mapa handlowa Chin (1899)Podpisanie traktatu tienciński (1858)Odtworzona scena podpisania traktatu aiguńskiego (1858)
Traktaty nierównoprawne (chin. trad. 不平等條約, chin. upr. 不平等条约, pinyinbùpíngděng tiáoyuē; jap.fu-byōdō-jōyaku, kanji 不平等条約) – traktaty (znane również pod terminami „niesprawiedliwe”, „przymusowe”) odnoszące się zasadniczo, ale nie wyłącznie, do historycznej kategorii traktatów dwustronnych zawartych pod koniec XIX i na początku XX wieku między państwami europejskimi, Stanami Zjednoczonymi i krajami Ameryki Łacińskiej a państwami Azji i Afryki[1].
Większość tych traktatów została podpisana po klęsce militarnej lub w konsekwencji zagrożenia. Ustanawiały one system korzyści dla mocarstw „cywilizowanych”, ograniczając jednocześnie suwerenność „niecywilizowanych” i im podporządkowanych. Ze względu na swoją przewagę ekonomiczną i militarną mocarstwa narzucały surowe ograniczenia i niesprawiedliwe warunki oraz wymuszały specjalne przywileje poprzez ustępstwa w prawach terytorialnych i suwerennych, podział stref wpływów, otwieranie portów, egzekwowanie jurysdykcji eksterytorialnej, nabywanie kolei, górnictwo itp.[1].
Traktat pomiędzy Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii a Chinami, na mocy którego Chiny musiały m.in. otworzyć pięć dużych portów dla europejskich statków i zlikwidować gildię kohong; Hongkong został odstąpiony Wielkiej Brytanii po wsze czasy, przyznane zostały prawa eksterytorialne dla Brytyjczyków (tym samym Chiny pozwoliły na obcą jurysdykcję na swoim terytorium)
Traktat oparty w dużej mierze na traktacie nankińskim, zawierał jednak szereg dodatkowych punktów, jak np.: przyznanie Amerykanom prawa do nabywania ziemi w pięciu traktatowych portach pod budowę kościołów, szpitali i cmentarzy (interesy misjonarzy), zniesienie zakazu nauki języka chińskiego przez cudzoziemców, zwolnienie obywateli amerykańskich spod chińskiej jurysdykcji. Zakazał handlu opium
Francja uzyskała takie same przywileje jak Wielka Brytania w traktacie nankińskim i późniejszych: otwarcie pięciu portów, eksterytorialność dla obywateli francuskich, stałe cła na handel chińsko-francuski oraz prawo do stacjonowania konsulów
Zasada nieagresji, możliwość handlu w miastach portowych Shimoda i Hakodate, zakup broni amerykańskiej, ochrona rozbitków
Angielsko-japoński traktat o przyjaźni
1854
Wielka Brytania
Zasada nieagresji, możliwość handlu, zaopatrzenia i napraw statków angielskich w Nagasaki i Hakodate, zrównanie praw kupców angielskich z holenderskimi i chińskimi, Anglia nie może próbować zmian traktatu
Traktaty ery Ansei
1858
Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Rosja, Holandia, Francja
Przywileje dla Amerykanów, Anglików, Rosjan, Holendrów i Francuzów
Traktat Harrisa
1858
Stany Zjednoczone
Wymiana dyplomatów, możliwość prowadzenia handlu w Kanagawie, Niigacie, Hyōgo i Nagasaki, prawo do zakupu działek, wznoszenia budynków w ww. portach przez obywateli USA, wprowadzenie niskich ceł, możliwość sądzenia obywateli USA przez amerykańskiego konsula, wolność wyznania
