Teoria laryngalna

Ten artykuł lub jego sekcja zawiera znaki symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. Wówczas konieczne może być zainstalowanie dodatkowych czcionek.

Teoria laryngalna – teoria, według której w języku praindoeuropejskim, oprócz zwykłych spółgłosek i samogłosek istniały trzy głoski o artykulacji gardłowej lub krtaniowej, zwane głoskami laryngalnymi lub w skrócie laryngałami (z gr. larynx „krtań”).

Hipotezę co do istnienia laryngałów w prajęzyku zaproponował w 1879 Ferdinand de Saussure, jako wyjaśnienie pewnych irracjonalnych z pozoru zjawisk fonetycznych obserwowanych w językach indoeuropejskich (np. wzdłużeń), zwłaszcza w starożytnej grece w formach i wyrazach odziedziczonych z prajęzyka. Laryngały utrzymały się jedynie w języku hetyckim i we wczesnych pożyczkach indoeuropejskich w językach uralskich.

Laryngały w piśmie oznacza się symbolicznie jako h₁, h₂, h₃, ale ich rzeczywistego brzmienia nie znamy. Wiadomo tylko, że miały one możność wpływu na barwę sąsiadującej samogłoski, a przede wszystkim na barwę samogłoski powstającej na miejscu zanikłego laryngału. I tak, h₁ daje przeważnie samogłoskę [e], h₂ [a], a h₃ [o]. Przypuszcza się, że h₁ brzmiało jak [ʔ] lub [h], h₂ jak [x] lub [ħ] a h₃ jak [xʷ] lub [ɣʷ].

Bibliografia

• D.Q. Adams, J.P. Mallory: The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World. Oxford University Press, 2006. ISBN 0-19-928791-0. (ang.).