Przejdź do zawartości

Tapir

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tapir
Tapirus
Brisson, 1762[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – tapir amerykański (Tapirus terrestris)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

nieparzystokopytne

Podrząd

gruboskórce

Rodzina

tapirowate

Rodzaj

tapir

Typ nomenklatoryczny

Hippopotamus terrestris Linnaeus, 1758

Podrodzaje i gatunki

3 podrodzaje i 4 współcześnie żyjące gatunki + 27 gatunków wymarłych – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Tapir[19] (Tapirus) – rodzaj ssaków z rodziny tapirowatych (Tapiridae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na terenach Ameryki Środkowej, Południowej i południowo-wschodniej Azji[20][21][22].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 180–300 cm, ogona około 10 cm; wysokość w kłębie 80–130 cm; masa ciała 150–400 kg (samice są zazwyczaj większe i cięższe od samców)[21][23].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1762 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w publikacji własnego autorstwa poświęconemu systematyce zwierząt[i][1]. Brisson w oryginalnym opisie nie wymienił żadnego gatunku; w ramach późniejszego oznaczenia w 1998 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej na typ nomenklatoryczny wyznaczyła tapira amerykańskiego (T. terrestris)[24].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Tapirus (Tapir, Tapyra): tupijska nazwa tapyra na określenie tapira, być może od tapy ‘gruba skóra’[25].
  • Hydrochoerus: gr. ὑδρο- hudro- ‘wodny-’, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos ‘woda’; χοιρος khoiros ‘świnia’[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hydrochoerus sumatrensis J.E. Gray, 1821 (= Tapirus indicus Desmarest, 1819).
  • Tapirussa: zlatynizowana forma od Tapir[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hippopotamus terrestris Linnaeus, 1758.
  • Syspotamus: gr. σύς sus ‘świnia’; ποταμος potamos ‘rzeka’[28].
  • Rhinochoerus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; χοιρος khoiros ‘wieprz’[29].
  • Elasmognathus: gr. ελασμος elasmos ‘płyta’; γναθος gnathos ‘żuchwa’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Elasmognathus bairdii Gill, 1865.
  • Cinchacus (Chinchecus, Pinchacus): prawdopodobnie błąd drukarski nazwy Pinchacus (fr. pinchaque), rodzimej nazwy oznaczającej fantom, ducha lub jakiegokolwiek nadprzyrodzonego albo budzącego strach i podziw widma[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Tapirus leucogenys J.E. Gray, 1872 (= Tapir pinchaque Roulin, 1829).
  • Tapirella: rodzaj Tapirus Brisson, 1762 (tapir); łac. przyrostek zdrabniający -ella[32].
  • Acrocodia: gr. ακρος akros ‘najwyższy’, od ακη akē ‘punkt’; κωδεια kōdeia ‘głowa’[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Tapirus indicus Desmarest, 1819.
  • Megatapirus: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’[34]; rodzaj Tapirus Brisson, 1762 (tapir). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Tapirus (Megatapirus) augustus Matthew & Granger, 1923.
  • Tapiralum: rodzaj Tapirus Brisson, 1762; łac. przyrostek zdrabniający -ellum[35]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Tapirus (Tapiralum) greslebini Rusconi, 1934.
  • Meyeriscus: Christian Erich Hermann von Meyer (1801–1869), niemiecki geolog i paleontolog; łac. przyrostek zdrabniający -iscus[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Tapirus hungaricus H. Meyer, 1867.
  • Helicotapirus: gr. ἑλιξ helix, ἑλικος helikos ‘spirala, muszla ślimaka’; rodzaj Tapirus Brisson, 1762 (tapir)[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Tapirus veroensis Sellards, 1918.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące żyjące współcześnie gatunki zgrupowane w trzech podrodzajch (niektóre ujęcia systematyczne traktują podrodzaje jako odrębne rodzaje[21][20])[36][23]:

Podrodzaj Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[19] Podgatunki[21][20][23] Rozmieszczenie geograficzne[21][20][23] Podstawowe wymiary[21][23][j] Status
IUCN[37]
Acrocodia
Tapirus indicus Desmarest, 1819 tapir czaprakowy gatunek monotypowy tropikalne wilgotne lasy nizinne w kontynentalnej południowo-wschodniej Azji (południowa Mjanma, południowa Tajlandia i Półwysep Malajski) oraz środkowa i południowa Sumatra (Indonezja) DC: 250–300 cm
DO: do 10 cm
MC: 280–400 kg 		 EN 
Tapirella
Tapirus bairdii (Gill, 1865) tapir panamski gatunek monotypowy południowo-wschodni Meksyk do północno-zachodniej Kolumbii; dawniej zachodni Ekwador (na południe do Zatoki Guayaquil), ale jego status jest niepewny DC: 200–230 cm
DO: do 10 cm
MC: 250–350 kg 		 EN 
Tapirus
Tapirus terrestris (Linnaeus, 1758) tapir amerykański 4 podgatunki niziny Ameryki Południowej od Kolumbii, Wenezueli i regionu Gujana przez Nizinę Amazonki po Boliwię, Paragwaj, północną Argentynę i południowo-wschodnią Brazylię DC: 191–242 cm
DO: do 10 cm
MC: 180–300 kg 		 VU 
Tapirus
Tapirus pinchaque (Roulin, 1829) tapir górski gatunek monotypowy andyjskie obszary w Kolumbii, Ekwadorze i Peru; historycznie w zachodniej Wenezueli, ale obecnie został wytępiony DC: 180–200 cm
DO: do 10 cm
MC: 150–200 kg 		 EN 

Kategorie IUCN:  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony.

Opisano również gatunki wymarłe:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der vierfüssigen Thiere, in Tabellen została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego[2].
  2. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Tapirus Brisson, 1762.
  3. ↑ Nomen nudum; młodszy homonim Hydrochoerus Brisson, 1762 (Caviidae).
  4. ↑ a b Nazwa zastępcza dla Tapir J.F. Gmelin, 1788.
  5. ↑ Młodszy homonim Elasmognathus Fieber, 1844 (Hemiptera).
  6. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Cinchacus J.E. Gray, 1873.
  7. ↑ Nowa nazwa dla Elasmognathus Gill, 1865.
  8. ↑ a b c Takson opisany jako podrodzaj w obrębie Tapirus.
  9. ↑ Publikacja Brissona Regnum animale in classes IX została uznana za nieważną ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, jednak nazwa Tapir została zachowana aby uniknąć zamieszania nomenklatorycznego[24].
  10. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b M.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. Wyd. Editio altera auctior. Lugduni Batavorum: Apud Theodorum Haak, 1762, s. 12, 81. (łac.).
  2. ↑ ICZN. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.). 
  3. ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüssigen Thiere, in Tabellen: darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden Benennungen, sondern beygesetzten unterscheidenden Kennzeichen angezeigt werden, zum Nutzen der erwachsenen Schuljugend. Glogau: Günther, 1775, s. 4. (niem.).
  4. ↑ J.F. Blumenbach: Handbuch der Naturgeschichte. T. 1. Göttingen: bey Johann Christian Dieterich, 1799, s. 129. (niem.).
  5. ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 306, 1821. (ang.). 
  6. ↑ G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 1: Mammalia. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1827, s. conspectus A. (łac.).
  7. ↑ J.J. Wagler: Natürliches System der Amphibien: mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel: ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München: In der J.G. Cotta'scchen Buchhandlung, 1830, s. 17. (niem.).
  8. ↑ T.N. Gill. [New generic type of the family Tapiridae]. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 17 (4), s. 183, 1865. (ang.). 
  9. ↑ E. Liais: Climats, géologie, faune et géographie botanique du Brésil. Paris: Garnier Frères, 1872, s. 397. (fr.).
  10. ↑ J.E. Gray: Hand-list of the edentate, thick-skinned and ruminant mammals in the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1873, s. 34. (ang.).
  11. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 769. (łac.).
  12. ↑ T.S. Palmer. Some new Generic names of Mammals. „Science”. New Series. 17, s. 873, 1903. (ang.). 
  13. ↑ Goldman 1913 ↓, s. 65.
  14. ↑ a b W.D. Matthew & W.W. Granger. New fossil mammals from the Pliocene of Sze-chuan, China. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 48 (17), s. 588, 1923. (ang.). 
  15. ↑ a b C. Rusconi. Sexta noticia sobre los vertebrados fósiles del puelchense de Villa Ballester. „Anales de la Sociedad Científica Argentina”. 117, s. 182, 1934. (hiszp.). 
  16. ↑ P. Hershkovitz. Mammals of northern Colombia. Preliminary Report No. 7: tapirs (genus Tapirus), with a systematic review of American species. „Proceedings of the United States National Museum”. 103, s. 469, 1954. (ang.). 
  17. ↑ a b Spassov i Ginsburg 1999 ↓, s. 273.
  18. ↑ a b Hulbert 2010 ↓, s. 78.
  19. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 166. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  20. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 388. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  21. ↑ a b c d e f E.P. Medici: Family Tapiridae (Tapirs). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 199–203. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  22. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Tapirus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
  23. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 636. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  24. ↑ a b ICZN. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.). 
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 663.
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 334.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 952.
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 658.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 605.
  30. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 254.
  31. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 190.
  32. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 662.
  33. ↑ Goldman 1913 ↓, s. 66.
  34. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 151.
  35. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 90.
  36. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-10]. (ang.).
  37. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-13]. (ang.).
  38. ↑ J.J. Kaup: Description d’ossements fossiles de mammifères inconnos jusqu'à présent, qui se trouvent au Muséum grand-ducal de Darmstadt. Darmstadt: J. G. Heyer, 1833, s. 4. (fr.).
  39. ↑ J.-B. Croizet & A.C.G. Jobert: Recherches sur les ossemens fossiles du departement du Puy-de-Dôme. Paris: chez les principaux libraires, 1828, s. 167. (fr.).
  40. ↑ Spassov i Ginsburg 1999 ↓, s. 266.
  41. ↑ J.C. Merriam. Tapir remains from late Cenozoic beds of the Pacific coast region. „University of California Publications in Geology”. 7 (9), s. 169, 1913. (ang.). 
  42. ↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende hovdyr (Ungulata) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over hovdyrenes indbyrdes slægtskab. Kjøbenhavn: H. Hagerup, 1906, s. 43, seria: E Museo Lundii. Triede Bind. Første halvbind. (duń.).
  43. ↑ G.G. Simpson. Notes on Pleistocene and Recent tapirs. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 86 (2), s. 70, 1945. (ang.). 
  44. ↑ J.M. Leidy: Descriptions of vertebrate fossils. W: F.S. Holmes (red.): Post-Pleiocene Fossils of South Carolina. Charleston: Russell and Jones, 1860, s. 106. (ang.).
  45. ↑ 邓涛, 何文 & 陈善勤 / T. Deng, W. He & S. Chen. 甘肃临夏盆地晚中新世貘类化石(奇蹄目、鎮科)—新种 / A new species of the Late Miocene tapirs (Perissodactyla, Tapiridae) from the Linxia Basin in Gansu, China. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 46 (3), s. 191, 2008. (chiń. • ang.). 
  46. ↑ Ch.E.H. von Meyer. Die fossilen Reste des Genus Tapirus. „Paläontographica”. 15 (1), s. 185, 1867. (niem.). 
  47. ↑ O. Boeuf. Tapirus jeanpiveteaui nov. sp., nouvelle espèce de Tapiridae (Perissodactyla) du Pliocène de Charente (France). „Palaeontographica”. Abteilung A. 217 (4–6), s. 177–194, 1991. (fr.). 
  48. ↑ Schultz, Martin i Corner 1975 ↓, s. 9.
  49. ↑ Hulbert 2010 ↓, s. 80.
  50. ↑ Ch. Frick. Extinct vertebrate faunas of the badlands of Bautista Creek and San Timoteo Cañon, southern California. „University of California Publications in Geology”. 12 (5), s. 311, 1921. (ang.). 
  51. ↑ B.S. Ferrero & J.I. Noriega. A new Upper Pleistocene tapir from Argentina: remarks on the phylogenetics and diversification of Neotropical Tapiridae. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 27 (2), s. 505, 2007. DOI: 10.1671/0272-4634(2007)27[504:ANUPTF]2.0.CO;2. (ang.). 
  52. ↑ M. Ubilla. Sobre la presencia de tapires fosiles en el Uruguay (Mammalia, Perissodactyla, Tapiridae). „Revista de la Facultad de Humanidades y Ciencias”. Serie ciencias de la tierra. 1 (3), s. 85–104, 1983. (hiszp.). 
  53. ↑ S.J. Olsen. Age and faunal relationship of Tapiravus remains from Florida. „Journal of Paleontology”. 34 (1), s. 164, 1960. DOI: 10.2307/1300997. (ang.). 
  54. ↑ N. Cattoi. Una especie extinguida de Tapirus Brisson (T. rioplantensis nov. sp.). „Ameghiniana”. 1, s. 15–21, 1957. (hiszp.). 
  55. ↑ E.C. Holanda, J. Ferigolo & A.M. Ribeiro. New Tapirus species (Mammalia: Perissodactyla: Tapiridae) from the upper Pleistocene of Amazonia, Brazil. „Journal of Mammalogy”. 92 (1), s. 111-120, 2011. DOI: 10.1644/10-MAMM-A-144.1. (ang.). 
  56. ↑ Schultz, Martin i Corner 1975 ↓, s. 11.
  57. ↑ R. Owen. On Fossil Remains of Mammals found in China. „The Quarterly journal of the Geological Society of London”. 26, s. 426, 1870. (ang.). 
  58. ↑ W.-B. Huang: [Wushan Hominid Site]. Pekin: China Ocean Press, 1991, s. 1–205. (chiń.).
  59. ↑ F. Ameghino. Notas sobre algunos mamíferos fósiles nuevos o poco conocidos del valle de Tarija. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 1 (2), s. 247, 1902. (hiszp.). 
  60. ↑ E.H. Sellards. The skull of a Pleistocene tapir including description of a new species and a note on the associated fauna and flora. „Annual Report of the Florida State Geological Survey”. 10, s. 57–70, 1918. (ang.). 
  61. ↑ R.C. Hulbert Jr. Late Miocene tapirs (Mammalia, Perissodactyla) from Florida, with description of a new species, Tapirus webbi. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. 45 (4), s. 468, 2005. (ang.). 
  62. ↑ M.Z. Shi, J. Guan, R.Q. Pan & Y.J. Tang. Pliocene mammals collected from lignite in Zhaotung, Yunnan. „Memoirs of the Beijing Natural History Museum”. 11, s. 7, 13, 1981. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tapir&oldid=74264898”