Saussurea wielkogłowa

Saussurea wielkogłowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	saussurea
Gatunek	saussurea wielkogłowa
	Nazwa systematyczna
	Saussurea pygmaea Spreng.; Syst. Veg. (ed. 16) [Sprengel] 3: 381. 1826
	Multimedia w Wikimedia Commons

Saussurea wielkogłowa^[4] (Saussurea pygmaea Spreng) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae).

Zasięg występowania

Występuje tylko w Alpach i Karpatach. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i podana została stąd z następujących stanowisk: Błyszcz (ok. 2070 m i 2100 m) i pod Błyszczem (ok. 1970 m), Dolina Pięciu Stawów Polskich, okolice Dziurawej Przełęczy (1860 i 1900 m), Kościelec, Opalony Wierch (2100 m), Pośredni Wołoszyn (2015 m), Smreczyński Wierch (2050 i2068 m), Świnica, Turnia nad Dziadem, Wołowiec (1900 m), Zawrat, nad Zmarzłym Stawem Gąsienicowym^[5].

Morfologia
Kwiatostan
Pokrój

Morfologia

Pokrój: Niska, gęstodarniowa roślina z pojedynczym zazwyczaj pędem kwiatowym i płonnymi różyczkami liściowymi^[5].
Łodyga: Pojedyncza, wzniesiona, gruba, o wysokości 5-15 cm, owłosiona długimi i odstającymi włoskami^[6].
Liście: Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, równowąskie, ostro zakończone, całobrzegie lub drobno ząbkowane, bezogonkowe i nieco owłosione.
Kwiaty: Zebrane w jeden koszyczek o długości do 3 cm. Łuski okrywy szerokie, lancetowate i wykle fioletowo nabiegłe. Wszystkie kwiaty w koszyczku są obupłciowe rurkowate. Mają purpurowofioletowy kolor. Kielich w postaci puchu kielichowego^[6].
Owoc: Niełupki o długości 5-7 mm z dwoma rzędami włosków puchu kielichowego. Włoski zewnętrzne są dwukrotnie krótsze od wewnętrznych^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit, orofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. W Tatrach występuje tylko w piętrze halnym i tylko na podłożu bezwapiennym. Liczba chromosomów 2n = 52^[5].

Zagrożenia

Wg Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001) gatunek krytycznie zagrożony (kategoria CR)^[7]. W wydaniu z 2014 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)^[8]. Umieszczony na polskiej czerwonej liście w tej samej kategorii^[9]. Według klasyfikacji IUCN z 2001 jest gatunkiem zagrożonym wymarciem (kategoria EN). W całych Tatrach występuje zaledwie około 100 okazów tej rośliny, rosnących głównie na obszarach ochrony ścisłej Tatrzańskiego Parku Narodowego. Mimo występowania na obszarze chronionym jest gatunkiem skrajnie zagrożonym z powodu małej liczby stanowisk i nielicznej populacji^[5].

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2013-01-30].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Zarzycki K. (red.) Kaźmierczakowa R.: Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2013-01-30].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[K-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[Szafer-6] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[7] Zarzycki K. (red.) Kaźmierczakowa R.: Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[8] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]