Rok

Rok – wspólna nazwa różnych jednostek miar, zwykle czasu; może oznaczać:

odstęp między dwoma jednakowymi położeniami planety w jej ruchu po orbicie wokół macierzystej gwiazdy. Najczęstszym i domyślnym znaczeniem roku jest ten ziemski, zdefiniowany jej ruchem wokół Słońca^[1]. Analogicznie można mówić o roku marsjańskim lub wenusjańskim;
rok kalendarzowy – przedział 365 lub 366 dób, zależnie od tego, czy rok jest zwykły czy przestępny^[1]. Podział czasu na tak rozumiane lata to podstawowy element kalendarzy;
inne jednostki czasu, niezwiązane wprost z ruchem obiegowym Ziemi ani innej planety, np. rok księżycowy, platoński i galaktyczny;
rok świetlny to jednostka odległości bazująca na roku rozumianym czasowo, na ogół tym ziemskim.

Lata astronomiczne

Astronomia i inne nauki ścisłe używają różnych wariantów roku:

anomalistyczny
Bessela
drakoniczny
gwiazdowy, inaczej syderyczny
juliański (symbol a; z łac. annus) wynoszący 365,25 dni^[2]:

1 a = 1 a_j = 31,5576 Ms (365,25 dni po 86 400 sekund).

zwrotnikowy.

Lata w kosmosie

Na każdej planecie obowiązuje inny czas. Dzieje się tak dlatego, że rok to czas, w którym obiekt w Układzie Słonecznym okrąży Słońce. Każda planeta lub planeta karłowata potrzebuje innego czasu, aby to zrobić więc ich lata mogą być długie lub krótkie^[3].

Rok na poszczególnych planetach Układu Słonecznego w przeliczeniu na dni/lata ziemskie^[3]
Planeta	Dni/lata ziemskie
Merkury	88 dni ziemskich
Wenus	225 dni ziemskich
Ziemia	365 dni
Mars	687 dni ziemskich
Jowisz	12 lat ziemskich
Saturn	29 lat ziemskich
Uran	84 lata ziemskie
Neptun	165 lata ziemskie
Pluton	248 lat ziemskich

Rok kalendarzowy

Rok kalendarzowy w kalendarzu gregoriańskim rozpoczyna się 1 stycznia o 00:00 i kończy wraz z końcem doby przypadającej na 31 grudnia. Na ogół stosowany jest kalendarz słoneczny, w którym wydziela się 4 pory roku: wiosna - lato - jesień - zima.

1 rok kalendarzowy = 4 kwartały = 12 miesięcy ≈ 52 tygodnie = 365 dni (rok przestępny 366 dni) = 8 760 (8 784) godzin = 525 600 (527 040) minut = 31 536 000 (31 622 400) sekund

Powyższe wyliczenie nie uwzględnia dodawanej w niektórych latach sekundy przestępnej (w 1972 roku były 2 sekundy przestępne, możliwe są również ujemne).

Czas, kiedy Ziemia okrąży Słońce wynosi w przybliżeniu 365 dni 5 godzin 48 minut.

Wielokrotności roku to:

rok * 10 = 10 lat = dziesięciolecie (dekada)
rok * 100 = 100 lat = stulecie (wiek)
rok * 1000 = 1000 lat = tysiąclecie (millenium)

Kwartały i miesiące roku: I kwartał (styczeń - luty - marzec) - II kwartał (kwiecień - maj - czerwiec) - III kwartał (lipiec - sierpień - wrzesień) - IV kwartał (październik - listopad - grudzień).

W kalendarzu rzymskim rok rozpoczynał się od równonocy wiosennej miesiącem Martius. W 155 r. p.n.e. przesunięto początek roku urzędowego na 1 stycznia. Termin ten zachowano w kalendarzu juliańskim i gregoriańskim.

Przedrostki

Do symbolu a można stosować przedrostki SI wielokrotności dziesiętnych, na przykład:

ka (kiloannus) = 10³ a (tysiąc lat),
Ma (megaannus) = 10⁶ a (milion lat),
Ga (gigaannus) = 10⁹ a (miliard lat), itd.

W tych wypadkach to od autora i dyscypliny naukowej publikacji zależy, czy za rok przyjmuje:

precyzyjny okres, np. 365,25 dni lub jeszcze dokładniej – często w astronomii;
przybliżoną wartość, np. w geologii i paleontologii.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b rok, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-11] .
↑ Recommendations concerning Units (SI Units). International Astronomical Union, 1989. [dostęp 2011-01-18].
↑ ^a ^b SarahS. Cruddas SarahS., Dowiedz się! Układ Słoneczny, KathleenK. Teece (red.), Wydawnictwo Olesiejuk, 2016, s. 48, 49, ISBN 978-83-274-8164-1 .

[epwn-1] rok, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-11] .

[2] Recommendations concerning Units (SI Units). International Astronomical Union, 1989. [dostęp 2011-01-18].

[:0-3] SarahS. Cruddas SarahS., Dowiedz się! Układ Słoneczny, KathleenK. Teece (red.), Wydawnictwo Olesiejuk, 2016, s. 48, 49, ISBN 978-83-274-8164-1 .

[1]

[2]

[3]