Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku

Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku

Państwo	Socjalistyczna Republika Chorwacji
Rodzaj	referendum
Data przeprowadzenia	19 maja 1991
Data zarządzenia	2 maja 1991 przez: Prezydenta Republiki Chorwacji Franjo Tuđmana
Podstawa prawna	art. 98 i 87 Konstytucji Republiki Chorwacji oraz art. 3 ustawy o referendum
Głosowanie
Wyniki za niepodległością i suwerennością Chorwacji: Za 93,24% Przeciw 4,15%
Wyniki za pozostaniem w Jugosławii w ramach federacji: Za 5,38% Przeciw 92,18%
Frekwencja: 83,56%

Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku – referendum przeprowadzone 19 maja 1991 w następstwie wyborów parlamentarnych w Chorwacji w 1990 roku i wzrostów napięć na tle etnicznym. 93% głosujących opowiedziało się za niepodległością przy 83% frekwencji. Niepodległość oraz rozwiązanie stowarzyszenia z Jugosławią ogłoszono 25 czerwca 1991.

Tło

Po II wojnie światowej i upadku Niezależnego Państwa Chorwackiego, Chorwacja jako Socjalistyczna Republika Chorwacji została włączona do Jugosławii z niewielką autonomią w ramach federacji. W 1967 roku grupa pisarzy oraz lingwistów opublikowała deklarację w sprawie statusu i nazwy chorwackiego języka literackiego, domagając się jednocześnie większej autonomii dla języka chorwackiego, co zapoczątkowało narodziny ruchu narodowego dążącego do zwiększenia praw obywatelskich i decentralizacji jugosłowiańskiej gospodarki. Punktem kulminacyjnym działalności ruchu narodowego w Chorwacji była tzw. Chorwacka Wiosna w 1971 roku stłumiona przez władze centralne Jugosławii. Uchwalona w 1974 roku nowa konstytucja Jugosławii dawała poszczególnym jednostkom federacji większą autonomię, zapewniając podstawę prawną dla niezależności jednostek.

Po śmierci Josipa Broz Tity, odradzające się napięcia i konflikty narodowościowe pogorszyły sytuację polityczną w Jugosławii. W styczniu 1990 roku partia komunistyczna została podzielona według granic narodowych, a frakcja chorwacka zażądała luźniejszej federacji. W tym samym roku w Chorwacji oraz pozostałych republikach federacyjnych odbyły się pierwsze wielopartyjne wybory. Wybór Franjo Tuđmana na prezydenta doprowadził do dalszej eskalacji napięć nacjonalistycznych. Na zamieszkałych przez Serbów terenach dochodziło do demonstracji i blokad dróg, nawoływano do uznania ich za autonomiczne obwody, które wkrótce zjednoczyły się, tworząc nieuznawaną na arenie międzynarodowej Republikę Serbskiej Krajiny dążącą do uniezależnienia się od Chorwacji.

Wyniki

Chorwacki parlament 25 kwietnia 1991 przegłosował organizację referendum w sprawie niepodległości, wyznaczając jego datę na 19 maja 1991. Decyzja została ogłoszona i opublikowana w dzienniku urzędowym Republiki Chorwacji 2 maja 1991. Władze serbskie wezwały do bojkotu referendum. W referendum głosujący otrzymali dwie karty niebieską – w której zawarto pytania o niezależność Chorwacji oraz czerwoną, w której zawarto pytania o pozostanie Chorwacji w Jugosławii jako państwo federalne. Ordynacja wyborcza pozwalała użyć obu bądź tylko jednej karty do głosowania. Większość głosujących opowiedziała się za uznaniem Chorwacji za niepodległe i suwerenne państwo i odrzuciła propozycję pozostania w federacji Jugosławii.

Wyniki
Za niepodległością i suwerennością Chorwacji
Wybór	Liczba głosów	%
Tak	2 845 521	93,24
Nie	126 630	4,15
Za pozostaniem w Jugosławii w ramach federacji
Wybór	Liczba głosów	%
Tak	164 267	5,38
Nie	2 813 085	92,18
Zarejestrowani wyborcy/frekwencja	3 652 225	83,56
Źródło: Państwowy Komitet Wyborczy Chorwacji

Zobacz też

• rozpad Jugosławii
• wojna w Chorwacji

Bibliografia

• Bugajski J., Ethnic politics in Eastern Europe. A guide to nationality policies, organizations and parties. The Center for Strategic and International Studies, 1995, Nowy Jork.

Linki zewnętrzne

• https://hrcak.srce.hr/file/76413
• https://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/1991_05_21_646.html
• https://www.nytimes.com/1990/10/02/world/croatia-s-serbs-declare-their-autonomy.html