Rangi okrętów

Rangi okrętów – podział jednostek pływających marynarki wojennej stosowany w niektórych państwach świata. Jest najszerszym systemem służącym do uporządkowania okrętów w ramach sił morskich. Wśród krajów, które używają rang okrętów, znajdują się Federacja Rosyjska oraz Rzeczpospolita Polska, choć obecnie w Polsce pod względem klasyfikacyjnym najogólniejszym podziałem jest podział na 6 kategorii będący w znacznej mierze implementacją podziału występującego w NATO.

Pod koniec XIX wieku podział na klasy (rangi) miał najszersze znaczenie na świecie przy klasyfikacji krążowników, które mogły znacząco różnić się od siebie pod względem wielkości i w wiodących marynarkach dzielono je na I, II, czasem III i IV klasę. W marynarce Imperium Rosyjskiego okręty I rangi wyróżniały się m.in. tym, że musiały być wyposażone w odpowiednie pomieszczenia dla admirała i jego sztabu dla pełnienia funkcji okrętów flagowych zespołów floty.

W 1950 roku w Marynarce Wojennej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej został wprowadzony podział okrętów na klasy:

Klasa okrętu	Klasy okrętów
I	pancernik, krążownik, lotniskowiec
II	lotniskowiec eskortowy, niszczyciel, okręt podwodny, okręty szkolne o wyporności ponad 2000 t
III	dozorowiec, przybrzeżny okręt podwodny, trałowiec, stawiacz min, okręt pomocniczy lub desantowy o wyporności ponad 500 t, okręt szkolny o wyporności 500-2000 t
IV	ścigacz okrętów podwodnych, kuter trałowy, okręt desantowy lub szkolny lub pomocniczy o wyporności poniżej 500 t

W latach 60. XX wieku klasy zostały zastąpione przez rangi okrętów, które stosuje również Marynarka Wojenna:

Ranga okrętu	Rangi okrętów
I	krążownik, lotniskowiec, okręt podwodny z napędem jądrowym
II	fregata, niszczyciel, okręt hydrograficzny, konwencjonalny okręt podwodny, okręt ratowniczy, okręt szkolny
III	korweta, kuter rakietowy, kuter szkolny, kuter torpedowy, niszczyciel min, okręt desantowy, okręt wsparcia, ścigacz okrętów podwodnych, trałowiec
IV	holownik, kuter desantowy, kuter łącznikowy, kuter ratowniczy, kuter trałowy, kuter zwalczania okrętów podwodnych, motorówka, zbiornikowiec, pływająca stacja demagnetyzacyjna

W związku z wejściem SZ RP do NATO klasyfikacja okrętów została określona Decyzją Ministra Obrony Narodowej w Normach Obronnych jako NO-01-A002:1999 Klasyfikacja okrętów MW. Norma została zastąpiona przez NO-07-A091:2008 Klasyfikacja okrętów, a w jej nowej wersji NO-07-A091:2019 całkowicie wyłączono podział na rangi z podziałów klasyfikacyjnych (podobnie jak podział na grupy funkcjonujący w Regulaminie Służby na Okrętach MW), gdyż nie zachodzi tu zasada grupowania okrętów według cech charakterystycznych dla klasyfikacji, a ustalanie swoistej hierarchii mającej obecnie znaczenie głównie dla określenia stopnia etatowego dowódcy okrętu. Między innymi z tego powodu do II rangi zaliczone są okręty szkolne (nawet ORP „Iskra” o wyporności 380 t), okręty hydrograficzne i ratownicze. Podział ten sam w sobie jest już niepraktyczny, gdyż okrętów I rangi nie było w polskiej flocie wojennej od czasu wprowadzenia tego podziału i nic nie wskazuje na to, by miały się pojawić w przyszłości, a sojusznicy z NATO nie stosują takiego podziału. Od czasu wejścia do NATO podział na rangi jest już przydatny tylko ze wspomnianego względu oraz z uwagi na fakt, że występują ustalone zestawy Jednolitych Indeksów Materiałowych (JIM) w systemie zaopatrzenia materiałowo-technicznego. We wspomnianej normie obronnej zawarto rekomendację, by w dalszej perspektywie czasowej podział na rangi, tam gdzie to zasadne, zastąpić podziałem na kategorie.