3 Flotylla Okrętów

3 Flotylla Okrętów
	; Oznaka rozpoznawcza 3 Flotylli Okrętów
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	11 marca 1971
Patron	kmdr Bolesław Romanowski
	Tradycje
Święto	11 marca
	Dowódcy
Pierwszy	kmdr Marian Sucharzewski
Obecny	kontradm. Andrzej Ogrodnik
	Organizacja
Numer	2808
Dyslokacja	Gdynia
Rodzaj wojsk	Marynarka Wojenna
Podległość	Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych
Skład	dywizjon Okrętów Podwodnych, dywizjon Okrętów Bojowych, dywizjon Okrętów Wsparcia, dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego, grupa Okrętów Rozpoznawczych, Komenda Portu Wojennego, Morska Jednostka Rakietowa, Poligon Kontrolno- Pomiarowy MW, Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego, 9 dywizjon przeciwlotniczy, 43 batalion saperów, Okręt - Muzeum ORP Błyskawica, Klub MW Riwiera, Zespół Redakcyjno-Wydawniczy MW

3 Flotylla Okrętów im. kmdr. Bolesława Romanowskiego (3 FO) – polski związek taktyczny okrętów uderzeniowych oraz specjalnych, zawierający także lądowe jednostki przeciwlotnicze, chemiczne i inżynieryjne. Jest największą jednostką organizacyjną spośród wchodzących w skład Marynarki Wojennej. Dowództwo 3 Flotylli Okrętów (JW Nr 2808) oraz jej dywizjony i grupy okrętów stacjonują w porcie wojennym Gdynia-Oksywie, a jednostki lądowe rozlokowane są na terenie Gdyni, Rozewia, Ustki i Siemirowic.

Historia

Powstanie

3 Flotylla Okrętów została utworzona na mocy zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. dyw. Bolesława Chochy nr 09/Org. z 18 lutego 1971, zgodnie z którym Dowódca Marynarki Wojennej wadm. Ludwik Janczyszyn 11 marca 1971, rozkazem nr 08/Org. polecił do 31 maja 1971:

rozformować:
i na ich podstawie sformować:
- 3 Flotyllę Okrętów w składzie:
  - 1 dywizjon Kutrów Rakietowo-Torpedowych
  - 2 dywizjon Kutrów Rakietowo-Torpedowych
  - dywizjon Okrętów Podwodnych
  - samodzielne okręty: ORP „Warszawa”, ORP „Grom”.

Utworzenie 3 Flotylli Okrętów związane było z reorganizacją struktury Marynarki Wojennej, a także z reformą całych sił morskich tzw. Układu Warszawskiego w rejonie Morza Bałtyckiego. W ramach tych przemian PRL, ZSRR i NRD sformowały po trzy związki taktyczne, w których okręty zgrupowano według przeznaczenia. Z dziewięciu flotylli, Polsce przypadły numery: 3 (3 Flotylla Okrętów), 8 (8 Flotylla Obrony Wybrzeża) i 9 (9 Flotylla Obrony Wybrzeża). W 3 Flotylli Okrętów znalazły się wszystkie – nawodne i podwodne – okręty uderzeniowe, natomiast w pozostałych jednostkach zgrupowano siły przeciwminowe, przeciwpodwodne, desantowe oraz obrony wybrzeża.

Rozwój

Początkowo siły związku stanowiły wyłącznie okręty z rozformowanych jednostek. 4 okręty podwodne projektu 613 ustanowiły dywizjon Okrętów Podwodnych, natomiast 2 niszczyciele zostały samodzielnymi jednostkami pływającymi. Kutry rakietowe projektu 205 oraz kutry torpedowe projektów 183 i 664 wcielono do 1. i 2. dywizjonu Kutrów Rakietowo-Torpedowych w następujący sposób:

1 dywizjon Kutrów Rakietowo-Torpedowych:
- 4 kutry rakietowe projektu 205
- 6 kutrów torpedowych projektu 183
2 dywizjon Kutrów Rakietowo-Torpedowych:
- 4 kutry rakietowe projektu 205
- 1 kuter torpedowy projektu 664
- 4 kutry torpedowe projektu 183.

W 1972 ORP „Grom” przeniesiono do rezerwy, a następnie wycofano. Również w 1972 utworzono w ramach 3. Flotylli Okrętów grupę Okrętów Hydrograficznych. Był to de facto zespół rozpoznawczy, a jego nazwę przyjęto w celu zakamuflowania rzeczywistego przeznaczenia. W skład tej grupy wszedł początkowo tylko okręt rozpoznawczy(inne języki) ORP „Bałtyk”, przebudowany z jednostki hydrograficznej. W 1975 i 1976 wcielono kolejno 2 nowe okręty projektu 863, po czym w 1982 wycofano ORP „Bałtyk”. W 1989 grupie podporządkowano Grupy Specjalne Płetwonurków Marynarki Wojennej „Formoza”, przemianowane następnie na Sekcje Działań Specjalnych Marynarki Wojennej „Formoza”. Od 1992 jednostka nosi nazwę: grupa Okrętów Rozpoznawczych.

W latach 1972–1973 wycofano z 1. i 2. dywizjonu Kutrów Rakietowo-Torpedowych wszystkie – z wyjątkiem trzech – kutry torpedowe projektu 183. Pozostające w służbie okręty przebudowano i do lat 1979-1985 służyły jako okręty-cele dla kutrów rakietowych. Od 1971 do 1975 zespoły rakietowo-torpedowe zasiliły poniższe jednostki:

w 1 dywizjonie Kutrów Rakietowo-Torpedowych:
- 2 kutry rakietowe projektu 205
- 4 kutry torpedowe projektu 664
w 2 dywizjonie Kutrów Rakietowo-Torpedowych:
- 3 kutry rakietowe projektu 205
- 4 kutry torpedowe projektu 664.

Lata 80 XX w. to czas wycofywania znacznej liczby okrętów. Do 1986 ostatni raz spuszczono bandery na wszystkich kutrach torpedowych projektu 664 oraz rozpoczęto spisywanie ze stanu kutrów rakietowych projektu 205, które zostało zakończone w 2006. Od 1983 do 1988 wycofano okręty podwodne projektu 613, a w 1986 skreślono z listy floty niszczyciel rakietowy ORP „Warszawa”. W miejsce części powyższych okrętów wcielono nowe. 2 dywizjon Kutrów Rakietowo-Torpedowych otrzymał w latach 1983-1989 4 korwety rakietowe projektu 1241RE, a wszystkie kutry rakietowe projektu 205 przekazano do 1. dywizjonu Kutrów Rakietowo-Torpedowych. Dywizjon Okrętów Podwodnych zasiliły pomiędzy 1986 a 1989 ORP „Orzeł” i 2 jednostki projektu 641. W 1988 pierwszy raz podniesiono banderę na nowym niszczycielu rakietowym i nadano mu nazwę poprzednika – ORP „Warszawa”.

W 1990 3 Flotylli Okrętów podporządkowano Komendę Portu Wojennego Gdynia, będącą wcześniej w składzie 9 Flotylli Obrony Wybrzeża, a dwa lata później w skład gdyńskiego związku włączono Bazę Techniczną Marynarki Wojennej, dotychczas podlegającą Służbom Techniki Zaopatrzenia Marynarki Wojennej. W 1992 zmieniono nazwy dywizjonów Kutrów Rakietowo-Torpedowych na dywizjony Okrętów Rakietowych, gdyż od dłuższego czasu nie posiadały jednostek torpedowych. W latach 1992–1995 wcielono do 1 dywizjonu Okrętów Rakietowych 3 korwety rakietowo-artyleryjskie projektu 660, jednak bez systemów i uzbrojenia rakietowego. Dopiero w 2006 jednostki te zostały zmodernizowane, a w 2007 otrzymują pociski rakietowe klasy woda-woda RBS-15 Mk 3.

Na początku 1995 z połączenia grupy Okrętów Szkolnych Akademii Marynarki Wojennej i Ośrodka Badawczego Marynarki Wojennej powstał dywizjon Okrętów Szkolno-Badawczych, w składzie: grupa okrętów szkolnych (okręty szkolne OORP „Wodnik”, „Iskra” i „Elew”), grupa okrętów badawczych (okręt szkolny ORP „Gryf”, trałowiec ORP „Gopło”) i Zespół Pracowników Naukowo-Badawczych. W 1999 zmieniono nazwę 1 i 2 dywizjonu Okrętów Rakietowych na odpowiednio 31 i 32 dywizjon Okrętów Rakietowych.

W latach 2000–2004 pierwszy raz podniesiono bandery na przekazanych przez Stany Zjednoczone 2 fregatach rakietowych typu Oliver Hazard Perry oraz podarowanych przez Norwegię 4 okrętach podwodnych typu 207. Natomiast w 2003 skreślono niszczyciel rakietowy ORP „Warszawa”, 2 okręty podwodne projektu 641, 2 kutry rakietowe projektu 205 oraz barkę paliwową „B-2” i barki ogrzewcze „B-5” i „B-6”.

W połowie 2004 nastąpiła w Marynarce Wojennej reorganizacja nawodnych sił przeciwokrętowych, w wyniku której z 31 i 32 dywizjonu Okrętów Rakietowych (3 Flotylla Okrętów) oraz 11 dywizjonu Ścigaczy (9 Flotylla Obrony Wybrzeża) w 3 Flotylli Okrętów utworzone zostały:

dywizjon Okrętów Zwalczania Okrętów Podwodnych, w składzie:
- 2 fregaty rakietowe typu Oliver Hazard Perry
- korweta dozorowa ORP „Kaszub”
dywizjon Okrętów Rakietowych, w składzie:
- 4 korwety rakietowe projektu 1241RE
- 3 korwety rakietowo-artyleryjskie projektu 660
- 2 kutry rakietowe projektu 205.

W latach 2005–2006 skreślono ze spisu floty 10 jednostek pływających:

2 korwety rakietowe projektu 1241RE
2 kutry rakietowe projektu 205
okręt szkolny ORP „Gryf”
kuter szkolny ORP „Elew”
zbiornikowiec ORP „Ślimak”
poławiacz torped K-11
motorówkę reprezentacyjną M-3
motorówkę cumowniczą M-5.

1 stycznia 2011 r. został sformowany dywizjon Okrętów Bojowych z połączenia dOZOP i dOR.

W związku z rozformowaniem 9 Flotylli Obrony Wybrzeża, jej jednostki: 43 batalion saperów, 9 dywizjon przeciwlotniczy, 55 kompania chemiczna i Komenda Portu Wojennego Hel (następnie przeformowana w Punkt Bazowania Okrętów) weszły – w 2006 – w skład 3. Flotylli Okrętów, co poszerzyło jej zadania o lądowe operacje przeciwlotnicze, przeciwchemiczne i inżynieryjne. Poza tym inna helska jednostka – 13 dywizjon Trałowców została przebazowana do Portu Wojennego w Gdyni, co stworzyło specyficzną sytuację, gdyż stacjonując na terenie 3 Flotylli Okrętów podlega 8 Flotylli Obrony Wybrzeża z dowództwem w Świnoujściu. Również w 2006 sformowano dywizjon Okrętów Wsparcia, który powstał na bazie dywizjonu Okrętów Szkolno-Badawczych, grupy okrętów ratowniczych dywizjonu pomocniczych jednostek pływających Gdynia oraz grupy ratownictwa morskiego Kołobrzeg. W jego skład weszły: okręt szkolny – baza ORP Wodnik, okręty ratownicze OORP „Piast”, „Lech”, „Zbyszko” i „Maćko” oraz Brzegowa Grupa Ratownicza. Tym samym rozwiązano dywizjon Okrętów Szkolno-Badawczych, a barkentynę ORP „Iskra” przekazano do dywizjonu Zabezpieczenia Hydrograficznego. W 2007 Sekcje Działań Specjalnych Marynarki Wojennej „Formoza” weszły w skład Wojsk Specjalnych.

Czasem mylnie podaje się, że dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego wchodzi w skład 3 Flotylli Okrętów. Wprawdzie ta jednostka stacjonuje na terenie gdyńskiego Portu Wojennego, ale podporządkowana jest Centrum Operacji Morskich i jako jedyny oddział okrętów nie wchodzi w skład żadnego związku taktycznego. Także Oddział Żandarmerii Wojskowej w Gdyni ma swoją siedzibę w Porcie Wojennym.

Działalność

Po osiągnięciu gotowości bojowej 3 Flotylla Okrętów rozpoczęła działalność szkoleniową, mającą na celu utrzymanie wysokiego poziomu zdolności operacyjnej. Okręty, zespoły okrętów oraz jednostki lądowe biorą udział w samodzielnych ćwiczeniach, współdziałają z innymi oddziałami i związkami taktycznymi oraz uczestniczą w manewrach organizowanych w ramach całej Marynarki Wojennej. Najważniejsze ćwiczenia, w jakich bierze udział 3 Flotylla Okrętów to wprowadzone w latach 90 XX wieku przeciwokrętowe strzelania rakietowe na poligonie w Wicku Morskim, które poszerzone są o operacje przeciwlotnicze, przeciwpodwodne, przeciwminowe i desantowe. Organizowane są przy współpracy z Siłami Powietrznymi pod rotacyjnymi kryptonimami „Murena”, „Pirania” i „Rekin”.

W czasach Układu Warszawskiego jednostka współpracowała z siłami uderzeniowymi marynarek wojennych NRD i ZSRR. Manewry międzynarodowe polegały na koordynowaniu działań zespołów okrętów, a polski związek taktyczny przeznaczony był głównie do wykonywania ataków torpedowych, a w późniejszym czasie rakietowych na zespoły okrętów przeciwnika. Ćwiczenia odbywały się na obszarze całego Morza Bałtyckiego, ale strzelania torpedowe i rakietowe przeprowadzano na poligonie morskim radzieckiej Floty Bałtyckiej w Bałtijsku.

W związku z przystąpieniem Polski w 1994 do programu „Partnerstwo dla Pokoju” oraz jej wejściem w 1999 do NATO, Marynarka Wojenna rozpoczęła kooperację z siłami morskimi państw Europy i Ameryki Północnej. W ramach tej działalności jednostki pływające 3. Flotylli Okrętów systematycznie biorą udział w następujących ćwiczeniach:

„Baltic Swift”
„Baltops”
„Brilliant Mariner”

„Crown Eagle”
„Open Spirit”
„Passex”

„Sarex”
„Squadex”
„Strong Resolve”.

W 1990 nastąpiło podpisanie przez Polskę porozumienia o współpracy obronnej z Niemcami, a rok później z Danią. Na mocy tych dokumentów, w 1997 doszło do zawiązania trójstronnego związku partnerskiego pomiędzy polską 3 Flotyllą Okrętów w Gdyni, duńską 4 Eskadrą Okrętów w Korsør (obecnie 2 Eskadra Okrętów) oraz niemiecką 7 Eskadrą Kutrów Rakietowych w Warnemünde. Jednostki przeprowadzają co najmniej 1 ćwiczenie trójstronne „Trilatex” w cyklu dwuletnim oraz coroczne ćwiczenia dwustronne „Bilatex”, z każdym z partnerów.

W 2005 okręt podwodny ORP „Bielik” wziął udział w operacji antyterrorystycznej NATO pk. „Active Endeavour” („Aktywny Wysiłek”) na Morzu Śródziemnym. Natomiast fregaty rakietowe, Okręty RP „Gen. K. Pułaski” i „Gen. T. Kościuszko” zdały – kolejno w 2004 i 2005 – egzaminy we Flag Officer Sea Training (ośrodku szkoleniowym Royal Navy) w Plymouth i rozpoczęły w 2006 naprzemienny udział w składzie Standing NATO Response Force Maritime Group 1 (1 Grupy Stałych Morskich Sił Odpowiedzi NATO).

Za całokształt działalności 3 Flotylla Okrętów nagrodzona została m.in.:

rozkazem Ministra Obrony Narodowej za osiągnięcia w służbie – 1973, 1977, 1979, 1982, 1985, 1986 i 1987
Orderem Sztandaru Pracy II klasy – 1979
Znakiem Honorowym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – 1993, 1995, 1996 i 1997.

W 1985 3 Flotyllę Okrętów wyróżniono imieniem kmdra Bolesława Romanowskiego, podczas II wojny światowej Dowódcy Okrętów Podwodnych RP „Jastrząb” i „Dzik” oraz grupy okrętów podwodnych, który po wojnie służył m.in. jako dowódca dywizjonu okrętów podwodnych i zastępca komendanta Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej.

Zadania

niszczenie wrogich okrętów nawodnych i transportowców oraz ich zespołów w ramach walki o utrzymanie przewagi na morzu
zwalczanie okrętów podwodnych przeciwnika
niszczenie środków bojowych i transportowych przeciwnika w operacjach przeciwdesantowych
osłona przeciwokrętowa i przeciwlotnicza zespołów floty
obrona przeciwlotnicza wschodniej części polskiego wybrzeża przy współpracy z Siłami Powietrznymi
obrona przeciwchemiczna i zabezpieczenie inżynieryjne sił Marynarki Wojennej stacjonujących na wschodnim Wybrzeżu
odtwarzanie zdolności bojowej okrętów w portach wojennych i punktach bazowania
demonstrowanie obecności polskiej bandery wojennej na wodach terytorialnych
utrzymanie wysokiej gotowości bojowej
pełnienie służby bojowej
udział w ratowaniu życia na morzu

Struktura

Obecna struktura 3 Flotylli Okrętów obowiązuje od 2013 roku. 1 stycznia 2014 roku 3 Flotylla Okrętów została podporządkowana bezpośrednio Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych.

Dowództwo 3 Flotylli Okrętów w Gdyni^[1]
- Dywizjon Okrętów Bojowych w Gdyni
- Dywizjon Okrętów Podwodnych w Gdyni
- Dywizjon Okrętów Wsparcia w Gdyni
- Dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego
- Grupa okrętów Rozpoznawczych w Gdyni
- Dywizjon Pomocniczych Jednostek Pływających w Gdyni
- Komenda Portu Wojennego w Gdyni - Komenda Portu Wojennego Gdynia jest największym oddziałem gospodarczym Marynarki Wojennej. Jako jednostka wojskowa o profilu logistycznym zabezpiecza i zaopatruje okręty stacjonujące w Porcie Wojennym Gdynia oraz jednostki wojskowe bazujące w garnizonach Gdynia i Gdańsk.
- Poligon Kontrolno-Pomiarowy Marynarki Wojennej - Poligon Kontrolno-Pomiarowy Marynarki Wojennej jest jednostką wsparcia bojowego, przeznaczoną do planowania i realizowania działalności związanej z pomiarami i minimalizacją pól fizycznych oraz demagnetyzacją okrętów.
- 43 Batalion Saperów w Rozewiu
- 9 Dywizjon Przeciwlotniczy w Ustce
- Morska Jednostka Rakietowa
- Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej
- Okręt muzeum ORP Błyskawica w Gdyni
- Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej
- Klub Marynarki Wojennej "Riwiera" w Gdyni

Dowódcy