Podział administracyjny Czech
Aktualny podział administracyjny Czech obejmuje 13 krajów samorządowych + miasto wydzielone Praga (czes. Samosprávné kraje), które są jednostkami samorządu terytorialnego[1]. Na podstawie ustawy nr 51/2020 z 29 stycznia 2020 w sprawie terytorialnego podziału administracyjnego państwa, 1 stycznia 2021 powstały okręgi administracyjne krajów pokrywające się terytorialnie z jednostkami samorządowymi[2]. Czeskie kraje (czes. kraj) są często błędnie[3] tłumaczone na język polski jako województwa[4], okręgi[5] lub regiony.
Obecny podział na kraje obowiązuje od 2000 roku. Wcześniej kraje były podzielone na mniejsze jednostki – powiaty (cz. okres[6]). Od 1 stycznia 2003 powiaty nie są już jednostką samorządu terytorialnego Czech, a ich dotychczasowe uprawnienia przeniesiono częściowo na szczebel wyższy – krajowy i niższy, gdzie powołano nowe jednostki administracyjne w postaci gmin z rozszerzonymi uprawnieniami (czes. obce s rozšířenou působností) oraz gmin z gminnym urzędem nadzoru (cz. obce s pověřeným obecním úřadem). Podział na powiaty zachowały jednak sądy, státní zastupitelství (odpowiednik prokuratur), policja i niektóre inne urzędy państwowe. Został również zachowany dla celów statystycznych.
24 czeskie miasta: Brno, Cieplice, Chomutov, Frydek-Mistek, Czeskie Budziejowice, Děčín, Hawierzów, Hradec Králové, Igława, Karlowe Wary, Karwina, Kladno, Liberec, Mladá Boleslav, Most, Ołomuniec, Opawa, Ostrawa, Pardubice, Pilzno, Praga (de facto), Przerów, Uście nad Łabą i Zlin to miasta statutarne, których administracja zorganizowana jest według lokalnego prawa zawartego w statucie miejskim.
Kraje samorządowe
[edytuj | edytuj kod]
| Kraj | Nazwa oryginalna | Stolica | Populacja (2018)[7] |
Powierzchnia (km²)[8] |
Gęstość zaludnienia (os./km²)[8] |
PKB (w mln CZK, 2016)[9] |
PKB (na mieszkańca, 2016)[10] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Praga
|
Hlavní město Praha | Praga | 1 294 513 | 496 | 2 581 | 1 193 240 | 937 542 |
 środkowoczeski
|
Středočeský | Praga | 1 352 795 | 10 929 | 123 | 552 470 | 414 379 |
 południowoczeski
|
Jihočeský | Czeskie Budziejowice | 640 196 | 10 058 | 64 | 238 620 | 373 833 |
 pilzneński
|
Plzeňský | Pilzno | 580 816 | 7 649 | 76 | 243 908 | 422 251 |
 karlowarski
|
Karlovarský | Karlowe Wary | 295 686 | 3 310 | 90 | 89 461 | 300 894 |
 ustecki
|
Ústecký | Uście nad Łabą | 821 080 | 5 339 | 154 | 274 254 | 333 521 |
 liberecki
|
Liberecký | Liberec | 441 300 | 3 163 | 139 | 155 081 | 352 313 |
 hradecki
|
Královéhradecký | Hradec Králové | 551 089 | 4 759 | 116 | 221 053 | 401 056 |
 pardubicki
|
Pardubický | Pardubice | 518 337 | 4 519 | 114 | 186 151 | 360 372 |
 Wysoczyna
|
Vysočina | Igława | 508 916 | 6 796 | 75 | 190 141 | 373 421 |
 południowomorawski
|
Jihomoravský | Brno | 1 183 207 | 7 188 | 164 | 513 666 | 436 430 |
 ołomuniecki
|
Olomoucký | Ołomuniec | 633 178 | 5 271 | 120 | 219 892 | 346 789 |
 zliński
|
Zlínský | Zlin | 583 056 | 3 963 | 147 | 228 601 | 391 336 |
 morawsko-śląski
|
Moravskoslezský | Ostrawa | 1 205 886 | 5 430 | 223 | 466 702 | 385 247 |
 Czechy
|
Česká republika | Praga | 10 610 055 | 78 870 | 134 | b.d. | b.d. |
Powiaty
[edytuj | edytuj kod]Okręgi terytorialne 1960-2020
[edytuj | edytuj kod]- Miasto stołeczne Praga (Hlavní město Praha)
- Kraj południowoczeski (Jihočeský kraj), stolica: Czeskie Budziejowice
- Kraj południowomorawski (Jihomoravský kraj), stolica: Brno
- Kraj północnoczeski (Severočeský kraj), stolica: Uście nad Łabą
- Kraj północnomorawski (Severomoravský kraj), stolica: Ostrawa
- Kraj środkowoczeski (Středočeský kraj), stolica: Praga
- Kraj wschodnioczeski (Východočeský kraj), stolica: Hradec Králové
- Kraj zachodnioczeski (Západočeský kraj), stolica: Pilzno
Gminy z rozszerzonymi uprawnieniami
[edytuj | edytuj kod]
Gminy z rozszerzonymi uprawnieniami to gminy o rozszerzonym zakresie kompetencji (czasem nazywane gminami III stopnia). Urzędy takich gmin pośredniczą między urzędami krajowymi (cz. Krajský úřad) a urzędami gmin zwykłych (nazywanymi gminami I stopnia). Urzędy gminne w gminach o rozszerzonym zakresie kompetencji funkcjonują zwykle nie tylko dla własnej gminy, ale i dla okolicznych, tworząc jej obwód.
Gminy z gminnym urzędem nadzoru
[edytuj | edytuj kod]Gminy z gminnym urzędem nadzoru (cz. obce s pověřeným obecním úřadem) to gminy, w których funkcjonują urzędy gminne, podejmujące decyzje w pierwszej instancji prawa administracyjnego przewidzianych dla osób fizycznych i prawnych, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z reguły urzędy te pełnią tę rolę nie tylko dla gminy, w której się znajdują (nazywanymi gminami II stopnia), ale i dla okolicznych, tworząc jej obwód, częstokroć pokrywający się z obwodami gmin z rozszerzonymi uprawnieniami.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ústavní zákon č. 347/1997 Sb. o vytvoření vyšších územních samosprávných celků.
- ↑ 51 ZÁKON ze dne 29. ledna 2020 o územně správním členění státu [online], zakonyprolidi.cz [dostęp 2023-07-05] (cz.).
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii wymienia jedynie formę kraj: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, s. 116; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-12].
- ↑ Województwo pardubickie. [dostęp 2016-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-25)].
- ↑ Mapa letnia Okręg Morawsko-Śląski. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-01)].
- ↑ Iwona Imioło: Kieszonkowy słownik czesko-polski, polsko czeski. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 165. ISBN 978-83-7435-949-8.
- ↑ Počet obyvatel v regionech soudržnosti, krajích a okresech České republiky k 1. 1. 2018. czso.cz. [dostęp 2018-09-20]. (cz. • ang.).
- ↑ a b Dane na rok 2017: Tab. 1 Vybrané ukazatele v okresech, v krajích. czso.cz. [dostęp 2018-09-20]. (cz. • ang.).
- ↑ Hrubý domácí produkt v regionech soudržnosti a krajích. vdb.czso.cz. [dostęp 2018-09-22]. (cz.).
- ↑ Hrubý domácí produkt v regionech soudržnosti a krajích. vdb.czso.cz. [dostęp 2018-09-22]. (cz.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]