Perejasław

Perejasław
Переяслав
	; Cerkiew Woznieseńska
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	kijowski
Rejon	boryspolski
Populacja (2021); • liczba ludności	; 26 576
Nr kierunkowy	+380 4467
Kod pocztowy	od 08400 do 08409
Tablice rejestracyjne	AI
	Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego Perejasław
	Położenie na mapie Ukrainy Perejasław
	50°04′12″N 31°27′27″E/50,070000 31,457500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Perejasław (ukr. Переяслав, w l. 1943–2019 Perejasław Chmielnicki – ukr. Переяслав-Хмельницький) – miasto w obwodzie kijowskim, w rejonie boryspolskim na Ukrainie, niedaleko Kijowa, nad rzeką Trubiż (dopływem Dniepru), ok. 27 tys. mieszkańców, liczne zabytki cerkiewne i cytadela. Do 2020 roku stolica rejonu perejesławskiego.

Historia

Początki grodu datowane są na X wiek – wspomniany jest w 911 roku w latopisie „Powieść minionych lat”. Włodzimierz Wielki zbudował w nim drewniano-ziemną fortyfikację dla ochrony południowych granic Rusi przed najazdami Połowców. W latach 991–1035 mieściła się tam prawosławna metropolia kościelna, przeniesiona następnie do Kijowa. Perejasław był siedzibą metropolity również w latach 1054–1279, 1698–1803 i od 1923 r. W czasie rozbicia dzielnicowego od połowy XI w. był stolicą ruskiego księstwa perejasławskiego. W 1239 r. został zniszczony przez Tatarów^[2].

W XIV w. miasto zostało przyłączone do Wielkiego Księstwa Litewskiego, a po 1569 r. do Korony^[2]. W 1585 roku król Polski nadał Perejesławowi prawa miejskie magdeburskie. Wiosną 1592 roku spalone przez Kozaków podczas Powstania Kosińskiego. W 1630 r. wojska hetmana polnego koronnego Stanisława Koniecpolskiego oblegały zbuntowanych Kozaków pod dowództwem Tarasa Fedorowicza. Nieudane oblężenie zakończyło się podpisaniem tzw. ugody perejasławskiej, która podnosiła rejestr Kozaków do 8 tysięcy i zabraniała im wypraw na ziemie tureckie. W 1635 roku starosta Łukasz Żółkiewski umieścił w Pejeresławiu jezuitów. W lutym 1649 w Perejasławiu toczyły się rokowania pokojowe między Bohdanem Chmielnickim a wojewodą Adamem Kisielem, które nie przyniosły porozumienia między Kozakami a Rzecząpospolitą^[3]. W styczniu 1654 do Perejasławia przybył wysłannik cara Rosji Aleksego, Wasyl Buturlin, z którym Chmielnicki zawarł ugodę perejasławską. Na jej mocy hetman kozacki złożył przysięgę uległości, włączając Ukrainę do Rosji.

Był miastem królewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[4]. Perejasław położony był w pierwszej połowie XVII wieku w starostwie perejasławskim w województwie kijowskim^[5].

W latach 1943–2019 miasto nosiło nazwę Perejasław Chmielnicki.

Do znanych postaci urodzonych w mieście należy Szolem Alejchem, pisarz żydowski.

Zabytki

muzeum (skansen) architektury ludowej i życia Środkowego Naddnieprza m.in. z pięcioma drewnianymi cerkwiami, wiatrakami, domami
monaster Wniebowstąpienia Pańskiego (Woznieseński) z 1696 roku
- kolegium z 1757 roku
- dzwonnica barokowa z lat 1770–1776
monaster Michajłowski
- cerkiew św. Michała z XVIII w.
Sobór Uspieński z 1898 r., ceglany
zamek
Cerkiew śś. Borysa i Gleba z 1839 roku, klasycystyczna
cerkiew św. Trójcy

Muzea

skansen – muzeum architektury ludowej
Muzeum archeologiczne
Muzeum architektury Rusi Kijowskiej
Muzeum Skoworody
Muzeum Kultury Trypolskiej
Muzeum roślin leczniczych
Muzeum pisarza Szolem-Alejchema
Muzeum poczty
Muzeum historii filozofii
Muzeum Nikołaja Benardosa

Urodzeni

Szolem Alejchem – pisarz żydowski, jeden z klasyków literatury jidysz

Galeria

Cerkiew Woznieseńska
Cerkiew św. Michała
Kolegium z XVIII wieku
Zabytkowa poczta
Rekonstrukcja stanicy kozackiej
Cerkiew
Herb Perejasławia (1620)
Cerkiew Pokrowska w skansenie
Cerkiew św. Grzegorza w Skansenie
Cerkiew w skansenie
Cerkiew w Skansenie

Miasta partnerskie

Koczani, Macedonia Północna

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online] [dostęp 2021-07-14] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] (ukr.).
↑ ^a ^b Perejasław Chmielnicki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-16] .
↑ Dyariusz podróży do Perejasławia i traktowania tamtejszego z Chmielnickim Panów Komissarzów Polskich przez Wojciecha Miaskowskiego podkomorzego lwowskiego Komissarza spisany od 1 stycznia do 7 marca 1649 w: Księga pamiętnicza Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego a późniéj kasztelana bieckiego, wyd. Antoni Zygmunt Helcel, Kraków 1864, Dok nr 103, s. 369–385.
↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów – Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 226.
↑ Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 106.

Linki zewnętrzne

Perejasław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 955 .

[1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online] [dostęp 2021-07-14] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] (ukr.).

[EPWN-2] Perejasław Chmielnicki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-16] .

[3] Dyariusz podróży do Perejasławia i traktowania tamtejszego z Chmielnickim Panów Komissarzów Polskich przez Wojciecha Miaskowskiego podkomorzego lwowskiego Komissarza spisany od 1 stycznia do 7 marca 1649 w: Księga pamiętnicza Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego a późniéj kasztelana bieckiego, wyd. Antoni Zygmunt Helcel, Kraków 1864, Dok nr 103, s. 369–385.

[4] Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów – Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 226.

[5] Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 106.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]