Opowieść wigilijna
 Strona tytułowa pierwszego wydania z 1843 | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Data wydania |
19 grudnia 1843 |
Opowieść wigilijna (tyt. oryg. A Christmas Carol, dosł. Kolęda bożonarodzeniowa) – opowiadanie Charlesa Dickensa nawiązujące do Wigilii Bożego Narodzenia. Książka ukazała się po raz pierwszy 19 grudnia 1843 roku z ilustracjami Johna Leecha[1]. Tłumaczona wielokrotnie i wydawana jako Opowieść wigilijna (częściej) lub zgodnie z oryginalnym tytułem jako Kolęda prozą.
Opowiadanie Charlesa Dickensa jest napisane w stylu wiktoriańskim. Pokazuje głębokie doświadczenie i przemianę skąpca Ebenezera Scrooge’a, zachodzącą w czasie nocy wigilijnej. Jest on samotnikiem, nielubiącym ludzi, a dbającym jedynie o pomnażanie swojego majątku. W noc wigilijną ukazuje mu się duch Jakuba Marleya – jego zmarłego partnera w interesach, cierpiącego pod ciężarem łańcucha win, który wykuł sobie za życia. Ta wizyta ma uchronić Scrooge’a przed podobnym losem. Początkowo nieufny, Ebenezer zmienia zdanie pod wpływem wizyt kolejnych duchów: Ducha Dawnych Świąt Bożego Narodzenia, Ducha Obecnych Świąt i Ducha Świąt przyszłych. Pokazują one bohaterowi sceny z jego życia przeszłego, teraźniejszego i przyszłego. Przerażony wizją samotnej śmierci, Scrooge pojmuje beznadziejność takiego trybu życia i nastawienia do innych ludzi, staje się z powrotem szczodrym, serdecznym człowiekiem, jakim był za młodu, przed śmiercią siostry, jedynej jak się zdawało osoby, która kiedykolwiek troszczyła się o niego.
Opowieść wigilijna była niespodziewanym sukcesem Charlesa Dickensa. Pierwszy nakład wyniósł 6 tysięcy egzemplarzy i został wyprzedany w ciągu zaledwie trzech dni[2]. Dickens napisał książkę przede wszystkim z zamiarem spłacenia swoich długów karcianych.
W Polsce
[edytuj | edytuj kod]Utwór jest lekturą szkolną w Polsce. Stał się lekturą obowiązkową dla klasy VII szkoły podstawowej w 2017[3][4] roku i był nią nadal w 2024 roku[5]. Jest to jedna z nielicznych w tej liście lektur pozycji literatury zagranicznej[6].
Ekranizacje
[edytuj | edytuj kod]- Opowieść wigilijna (2009) w reżyserii Roberta Zemeckisa
- Opowieść wigilijna (1999) w reżyserii Davida Hugh Jonesa
- Opowieść wigilijna (1997) w reżyserii Stana Philipsa
- Opowieść wigilijna (1970) w reżyserii Ronalda Neame
Odniesienia w kulturze
[edytuj | edytuj kod]- 3 odcinek 6 sezonu serialu Przystanek Alaska zawiera żydowską wersję tej historii, w której Boże Narodzenie zastąpiono świętem Jom Kippur.
- Do Opowieści wigilijnej nawiązuje 13 odcinek amerykańskiego serialu telewizyjnego Autostrada do nieba – Pieśń wigilijna (Another Song for Christmas).
- Do opowiadania nawiązuje odcinek specjalny brytyjskiego serialu science-fiction pt. Doktor Who z 2010 roku pt. Opowieść wigilijna (ang. A Christmas Carol). Nawiązania do tego opowiadania pojawiają się także w odcinku Niespokojni nieboszczycy z 2005 roku.
- Filmy animowane Opowieść wigilijna Flintstonów czy Opowieść wigilijna Myszki Miki
- Czwarty film pełnometrażowy muppetów – Opowieść wigilijna muppetów
- Postać Sknerusa McKwacza
- Do Opowieści wigilijnej nawiązuje komiks Judge Dredd: A Christmas Carol opublikowany w Judge Dredd Megazine 26.12.1992 r. – polskie wydanie w albumie Sędzia Dredd: Kompletne Akta 18.
- Film Świąteczny Duch (Spirited) z 2022 jest spinoffem Opowieści wigilinej[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ „Opowieść wigilijna” miała wydobyć Dickensa z karcianych długów [online], Newsweek.pl [dostęp 2018-12-20].
- ↑ 11 interesujących faktów na temat „Opowieści wigilijnej” Charlesa Dickensa | Booklips.pl [online], booklips.pl [dostęp 2018-12-20].
- ↑ Dz.U. z 2017 r. poz. 356
- ↑ Stała lista lektur wraca do podstawówek [online], Prawo.pl, 1 grudnia 2016 [dostęp 2024-08-15] (pol.).
- ↑ Nowa lista lektur dla klas 7 i 8 (dla klas VII-VIII) szkoły podstawowej – 2024/2025 – Lista lektur szkolnych 2024/2025 [online] [dostęp 2024-08-15] (pol.).
- ↑ Paweł Sporek, „Swój” i „obcy”, Polak i nie-Polak w wybranych tekstach obowiązkowych i uzupełniających podstawy programowej dla szkoły podstawowej (klasy VII–VIII), „Annales UMCS Sectio N Educatio Nova”, 8 (1), 2023, s. 49–62, ISSN 2451-0491 [dostęp 2024-08-15] (pol.).
- ↑ Świąteczny duch | Film | 2022. 2022-11-19. [dostęp 2023-07-27].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Oryginalny tekst Opowieści wigilijnej na stronie Project Gutenberg (ang.)
- Wersja audio Opowieści wigilijnej na LibriVox (ang.)
- Wersja audio Opowieści wigilijnej na LibriVox (pol.)
- ''A Christmas Carol'' – oryginalny tekst w wersji HTML [online], ebooks.adelaide.edu.au [zarchiwizowane z adresu 2013-05-08] (ang.).
- ''A Christmas Carol'' z ilustracjami na stronie University of Glasgow [online], special.lib.gla.ac.uk [zarchiwizowane z adresu 2012-03-08] (ang.).
- Pierwsza zwrotka, przedmowa, osoby i obszerne fragmenty przekładu z 2004 r. [online], koledaproza.pl [zarchiwizowane z adresu 2014-05-17].
- Polskie wydania powieści w bibliotece Polona
- Opowieść wigilijna w serwisie Wolne Lektury