Marian Krzaklewski
Data i miejsce urodzenia |
23 sierpnia 1950 |
---|---|
Przewodniczący NSZZ „Solidarność” | |
Okres |
od 23 lutego 1991 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Przewodniczący Ruchu Społecznego AWS | |
Okres |
od 8 grudnia 1997 |
Przynależność polityczna | |
Następca | |
Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność | |
Okres |
od 20 października 1997 |
Przynależność polityczna | |
Odznaczenia | |
Marian Krzaklewski (ur. 23 sierpnia 1950 w Kolbuszowej) – polski polityk, inżynier metalurg, działacz związkowy, w latach 1991–2002 przewodniczący NSZZ „Solidarność”, założyciel i lider AWS, poseł na Sejm III kadencji. Kandydat na urząd prezydenta RP w wyborach w 2000.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wykształcenie i działalność zawodowa
[edytuj | edytuj kod]Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Janka Bytnara w Kolbuszowej[1]. W 1975 ukończył studia na Wydziale Automatyki i Informatyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Następnie uzyskał stopień doktora nauk technicznych w zakresie komputeryzacji procesów metalurgicznych[2].
W latach 1976–1984 pracował w Zakładzie Systemów Automatyki Kompleksowej PAN w Gliwicach. W 1985 został pracownikiem naukowym Politechniki Śląskiej, od 1988 jako adiunkt. Wykładał również na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.
Działalność związkowa i polityczna
[edytuj | edytuj kod]Działalność do 1996
[edytuj | edytuj kod]W 1980 wstąpił do NSZZ „Solidarność”. Brał udział w zakładaniu struktur zakładowych związku w Polskiej Akademii Nauk, był wiceprzewodniczącym Górnośląskiej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” PAN.
W 1989 został członkiem Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”. Działał również w Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie jako sekretarz komitetu regionalnego w Regionie Śląsko-Dąbrowskim.
W latach 1989–1990 był wiceprzewodniczącym Regionalnej Komisji Wykonawczej związku. W 1990 na II KZD „Solidarności” wybrano go do Komisji Krajowej oraz do prezydium związku. W lutym 1991 na III Zjeździe „Solidarności” został wybrany na następcę Lecha Wałęsy na stanowisku przewodniczącego związku, pokonując w wyborach Bogdana Borusewicza i Lecha Kaczyńskiego.
Jako przewodniczący związku brał udział w bieżącym życiu politycznym w latach 90. W 1993 był inicjatorem złożenia przez parlamentarzystów „Solidarności” wniosku o wotum nieufności wobec rządu Hanny Suchockiej, którego uchwalenie doprowadziło do rozwiązania Sejmu przez prezydenta Lecha Wałęsę. Po przegranych przez partie prawicowe wyborach parlamentarnych w 1993 brał udział w inicjatywach zjednoczeniowych, m.in. w pracach Konwentu Świętej Katarzyny (1994–1995).
Lata 1996–2000
[edytuj | edytuj kod]W 1996 doprowadził do powstania Akcji Wyborczej Solidarność – bloku wyborczego, skupiającego większość ugrupowań polskiej prawicy (m.in. „Solidarność”, PC, ZChN, PChD, KPN i inne).
W 1997 kierowany przez niego blok wyborczy AWS wygrał wybory parlamentarne do Sejmu i Senatu. Koalicja zdobyła prawie 34% głosów wyborców i 201 mandatów w Sejmie oraz 51 w Senacie. W tych samych wyborach Marian Krzaklewski został wybrany do Sejmu III kadencji z okręgu katowickiego[3]. Był wymieniany jako główny kandydat na stanowisko premiera w nowym rządzie, jednak stanowisko to (po zawarciu koalicji z Unią Wolności) objął Jerzy Buzek, poseł z listy ogólnopolskiej i profesor z Górnego Śląska. Wówczas pojawiło się w mediach określenia „kierowanie z tylnego siedzenia”. W tym okresie zarzucano mu także autorytarny styl przewodniczenia w „Solidarności” i AWS, antagonizowanie organizacji wchodzących w skład bloku, używanie związku do bieżących rozgrywek politycznych i przedkładanie jego interesu ponad interes państwa.
Oprócz stanowiska przewodniczącego „Solidarności” i przewodniczącego AWS pełnił również funkcję przewodniczącego Klubu Parlamentarnego AWS, a od 1998 był także przewodniczącym nowo powstałego Ruchu Społecznego AWS. W Sejmie III kadencji zasiadał w Komisji Spraw Zagranicznych, był także członkiem delegacji polskiego parlamentu do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego grupy Europejskiej Partii Ludowej. Należał również do Grupy Parlamentarnej Polsko-Czeczeńskiej oraz do Grupy Parlamentarnej Polska-USA.
Po dłuższych wahaniach i wątpliwościach oraz sporach wewnątrz AWS zdecydował się wystartować w wyborach prezydenckich w 2000. Szefem jego sztabu wyborczego został Wiesław Walendziak, a rzecznikiem prasowym Kajus Augustyniak. Jednym z głównych motywów kampanii wyborczej był program powszechnego uwłaszczenia obywateli (pod hasłem Rodzina na swoim). Jednocześnie w ostry sposób krytykowana była prezydentura Aleksandra Kwaśniewskiego. Podjęto też próbę zdyskredytowania ubiegającego się o reelekcję prezydenta przez pokazanie w spotach wyborczych kompromitujących materiałów filmowych pokazujących zdarzenie z 1997, z lotniska w Ostrzeszowie, kiedy to szef BBN Marek Siwiec po wyjściu z helikoptera ucałował ziemię na polecenie Aleksandra Kwaśniewskiego, co wiele osób odebrało jako parodię gestu papieża Jana Pawła II. W wyborach, które odbyły się 8 października 2000, Marian Krzaklewski zdobył 15,57% głosów wyborców (2 739 621 głosów), zajmując trzecie miejsce za Aleksandrem Kwaśniewskim i Andrzejem Olechowskim.
Po przegranych wyborach prezydenckich zaczął wycofywać się z życia politycznego i z zajmowanych stanowisk na rzecz innych polityków AWS, w szczególności Jerzego Buzka, który objął kierownictwo w Ruchu Społecznym AWS i samej koalicji. Jednocześnie Akcję Wyborczą Solidarność opuściło SKL, a także kolejni politycy, którzy przechodzili do nowo powstających ugrupowań – PiS, PO i LPR.
Działalność od 2001
[edytuj | edytuj kod]Rozbita i osłabiona wewnętrznymi sporami oraz krytykowana za styl rządów AWS (występująca w 2001 pod nazwą Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy) utraciła poparcie społeczne, uzyskując w wyborach parlamentarnych w 2001 5,6% głosów i nie przekraczając wymaganego dla koalicji wyborczych progu 8%. Sam Marian Krzaklewski kandydował do Sejmu z okręgu rzeszowskiego, gdzie uzyskał trzeci najlepszy pod względem liczby głosów wynik w okręgu[4].
W 2002 zrezygnował z funkcji przewodniczącego „Solidarności” i został zastąpiony przez Janusza Śniadka. Pozostawał później członkiem Komisji Krajowej związku i jego etatowym pracownikiem, w 2017 przeszedł na emeryturę[5]. Zrezygnował także z działalności partyjnej. W 2004 został przedstawicielem Polski w Grupie Pracowników Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[6], w którym zasiadał przez kilkanaście lat.
W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 bez powodzenia ubiegał się o mandat posła z pierwszego miejsca na liście Platformy Obywatelskiej w okręgu wyborczym Rzeszów[7].
Wyniki wyborcze
[edytuj | edytuj kod]Wybory | Komitet wyborczy | Organ | Okręg | Wynik | |
---|---|---|---|---|---|
1997 | Akcja Wyborcza Solidarność | Sejm III kadencji | nr 16 | 73 317 (14,09%)[3] | |
2000 | KW Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Mariana Krzaklewskiego |
Prezydent RP | – | 2 739 621 (15,57%)[8] | |
2001 | Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy | Sejm IV kadencji | nr 23 | 17 158 (4,03%)[4] | |
2009 | Platforma Obywatelska | Parlament Europejski VII kadencji | nr 9 | 25 393 (6,92%)[7] |
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2023)[9]
- Krzyż Wolności i Solidarności (2012)[10]
- Nagroda Kisiela (1997)
- Człowiek Roku tygodnika „Wprost” (1997)
- Przyjaciel Ludzi Bezdomnych (1996)
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Jego ojcem był Stanisław Krzaklewski, wieloletni dyrektor kolbuszowskiego szpitala[11]. Żonaty z Marią, byłą radną Gdańska (z listy PiS). Jego siostrą była Barbara Frączek, lekarka i polityk[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kolbuszowskie LO im. Janka Bytnara – szkoła wierna wartościom. lo-kolbuszowa.szkoly.itl.pl. [dostęp 2015-11-03].
- ↑ Dr inż. Marian Krzaklewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-11-13] .
- ↑ a b Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 września 1997 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 21 września 1997 r. (M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620).
- ↑ a b Wybory parlamentarne 2001. pkw.gov.pl. [dostęp 2023-11-13].
- ↑ Paweł Wilk: Krzak na emeryturze. „Marian został skrzywdzony przez media”. tvp.pl, 25 kwietnia 2017. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ Marian Krzaklewski. eesc.europa.eu. [dostęp 2015-11-03]. (ang.).
- ↑ a b Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 2009 r. o wynikach wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych w dniu 7 czerwca 2009 r. (Dz.U. z 2009 r. nr 88, poz. 729).
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 października 2000 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 8 października 2000 r. (Dz.U. z 2000 r. nr 85, poz. 952).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 października 2023 r. nr rej. 504/2023 o nadaniu orderów (M.P. z 2023 r. poz. 1312).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 marca 2012 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2012 r. poz. 639).
- ↑ Halina Dudzińska. Początki Służby Zdrowia w powiecie kolbuszowskim. „Rocznik Kolbuszowski”. nr 9, s. 307, 2009. Kolbuszowa: Regionalne Towarzystwo Kultury im. Juliana Macieja Goslara. ISSN 0860-4585.
- ↑ Nie żyje Barbara Frączek – zasłużona dla Kolbuszowej posłanka i lekarka. kolbuszowalokalnie.pl, 26 grudnia 2023. [dostęp 2023-12-26].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Strona sejmowa posła III kadencji. [dostęp 2015-11-03].
- Marian Krzaklewski w serwisie „Ludzie Wprost”. [dostęp 2015-11-03].
- Absolwenci Politechniki Śląskiej
- Członkowie Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie
- Członkowie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (1980–1989)
- Kandydaci na urząd Prezydenta RP w 2000 roku
- Laureaci Nagrody Kisiela
- Ludzie roku tygodnika Wprost
- Ludzie urodzeni w Kolbuszowej
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Wolności i Solidarności
- Politycy Akcji Wyborczej Solidarność
- Politycy Platformy Obywatelskiej
- Polscy inżynierowie metalurdzy
- Posłowie na Sejm III Rzeczypospolitej Polskiej
- Pracownicy instytutów naukowych PAN
- Przewodniczący NSZZ „Solidarność”
- Wykładowcy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
- Wykładowcy Politechniki Śląskiej
- Urodzeni w 1950