Małgorzata Beaufort
Małgorzata Beaufort (ur. 31 maja 1443 w zamku Bletsoe, zm. 29 czerwca 1509 w Opactwie Westminsterskim) – angielska arystokratka, matka króla Anglii Henryka VII Tudora, od kwietnia do czerwca 1509 regentka Anglii w imieniu wnuka Henryka VIII[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie
[edytuj | edytuj kod]Małgorzata była jedynym dzieckiem ze związku małżeńskiego Jana Beauforta, 1. księcia Somerset, i Margaret Beauchamp of Bletso, córki Johna Beauchampa. Beaufortowie wywodzili swój ród od syna angielskiego króla Edwarda III. Legalność ich pochodzenia była jednak powszechnie kwestionowana, ponieważ byli potomkami Jana z Gandawy i Katarzyny Swynford, którzy zawarli związek małżeński po narodzinach potomstwa. Ślubne pochodzenie Beaufortów zostało potwierdzone specjalnym aktem parlamentu, jednak król Henryk IV Lancaster zamieścił w dokumencie klauzulę uniemożliwiającą członkom tego rodu zgłaszanie pretensji do angielskiej korony na równi z innymi książętami krwi[2]. Małgorzata otrzymała imię po swojej matce[3].
Dzieciństwo
[edytuj | edytuj kod]Ojciec Małgorzaty zmarł, kiedy córka miała niecały rok. Tytuł księcia Somerset przeszedł na jego brata Edmunda, natomiast posiadłości ziemskie rodziców dziedziczyła Małgorzata jako ich jedyne ślubne dziecko[4]. Była wychowywana przez matkę, dopóki w 1450 r. nie przeszła pod opiekę królewskiego faworyta, księcia Suffolk, który chciał wydać ją za swojego syna i dziedzica Johna.
Małżeństwa
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy ślub Małgorzaty z Johnem de la Pole odbył się 7 lutego 1450 r. Wkrótce jednak nastąpił upadek Suffolka i w lutym 1453 r. król Henryk VI rozwiązał małżeństwo Johna i Małgorzaty. Nie doczekało się ono potomstwa.
Małgorzata rychło została zaręczona z przyrodnim bratem króla, Edmundem Tudorem, 1. hrabią Richmond (ok. 1430 – 1 listopada 1456), synem Owena Tudora i Katarzyny de Valois, córki króla Francji Karola VI Szalonego, matki Henryka VI. Ślub Małgorzaty i Edmunda odbył się 1 listopada 1455 r. w zamku Bletsoe. Małżonek zmarł równo rok po ślubie na zarazę. Dwa miesiące później 13-letnia wdowa urodziła swoje jedyne dziecko, Henryka, późniejszego króla Anglii[5].
Po śmierci męża Małgorzata powierzyła opiekę nad synem swojemu szwagrowi Jasperowi. Ona sama poślubiła ok. 1460 r. sir Henry’ego Stafforda (ok. 1447 – 4 października 1471), młodszego syna Humphreya Stafforda, 1. księcia Buckingham, i Anne Neville, córki 1. hrabiego Westmorland. Małżeństwo to pozostało bezdzietne. Staffordowie należeli do stronników Lancasterów w toczącej się wojnie dwóch róż. Tryumf domu Yorków w 1461 r. sprawił, że Małgorzata z mężem została odsunięta na boczny tor. Powróciła na dwór królewski w latach 1470–1471, kiedy to przejściowo przywrócono władzę Henrykowi VI.
Wydarzenia roku 1471 miały poważne konsekwencje dla Małgorzaty i jej syna. 4 maja w bitwie pod Tewkesbury zginęli lancasterski następca tronu, książę Edward, oraz kuzyn Małgorzaty, książę Somerset. Niedługo potem zabity został król Henryk VI. Z braku innych kandydatów stronnicy Lancasterów uznali za prawowitego króla syna Małgorzaty, Henryka, który po klęsce uciekł wraz ze stryjem Jasperem do Bretanii. W tym samym roku Małgorzata owdowiała i ok. października 1473 r. poślubiła Thomasa Stanleya, 2. barona Stanley (1435 – 29 lipca 1504), syna Thomasa Stanleya, 1. barona Stanley, i Joan Gousell, córki sir Roberta Gousella. Również i to małżeństwo pozostało bezdzietne.
Działalność
[edytuj | edytuj kod]Małgorzata była zaangażowana w działalność spiskową przeciwko królowi Ryszardowi III. Wspierała m.in. bunt księcia Buckingham jesienią 1483 r. W 1485 r. Henryk Tudor pokonał Ryszarda III pod Bosworth i został królem Henrykiem VII. Henryk był bardzo przywiązany do matki[6], ale Małgorzata nie brała czynnego udziału w życiu publicznym. W 1488 r. została damą Orderu Podwiązki. W 1497 r. wstąpiła do klasztoru.
Małgorzata Beaufort ufundowała szkołę w Wimborne oraz Lady Margaret’s Professor of Divinity na University of Cambridge, a także w roku 1505 dofinansowała i rozbudowała obecny Christ’s Church na Uniwersytecie w Cambridge, zmieniając równocześnie jego nazwę z God’s House na Christ’s Church College. Od tego czasu jest uważana za fundatora koledżu, a kopia jej podpisu jest wyrzeźbiona na jednym z jego budynków.
Wspierała finansowo działalność drukarską Williama Caxtona. Będąc kobietą wykształconą, zajmowała się również tłumaczeniami z łaciny i języka francuskiego na angielski[7].
Zmarła w 1509 r. w Opactwie Westminsterskim i została pochowana w kaplicy Henryka VII w tymże opactwie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Agnes Strickland: Lives of the Queens England. London: Bell and Daldy, 1867, s. 185.
- ↑ Albert Frederick Pollard: Henryk VIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 8. ISBN 83-06-01708-0.
- ↑ Caroline Amelia Halsted: Life of Margaret Beaufort: countess of Richmond and Derby, mother of King Henry the Seventh. London: Smith, Elder and Co., 1839, s. 16.
- ↑ Caroline Amelia Halsted: Life of Margaret Beaufort: countess of Richmond and Derby, mother of King Henry the Seventh. London: Smith, Elder and Co., 1839, s. 17.
- ↑ Albert Frederick Pollard: Henryk VIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 9. ISBN 83-06-01708-0.
- ↑ Paul Murray Kendall, Ryszard III, PIW, Warszawa, 1980, str. 418
- ↑ Albert Frederick Pollard: Henryk VIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 18. ISBN 83-06-01708-0.
