Królestwo Bawarii

Królestwo Bawarii

Königreich Bayern

1806–1918
Herb Flaga
Hymn: Heil unserm König, Heil!
Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Siedziba	Monachium
Zarządzający	Ludwik III
Populacja (1900) • liczba ludności	6 176 057
Języki urzędowe	niemiecki
Położenie na mapie

Królestwo Bawarii (niem. Königreich Bayern) – państwo istniejące w latach 1806–1918, głównie na terenie współczesnego landu Bawaria.

Historia

Powstanie

Podpisany 26 grudnia 1805 roku pokój w Preszburgu zakładał utworzenie Królestwa Bawarii. Na mocy tego porozumienia Austria straciła na rzecz Bawarii Tyrol. 1 stycznia 1806 roku Bawaria stała się królestwem, a tego samego dnia książę-elektor Maksymilian II ogłosił się królem Bawarii. 1 maja 1808 roku Królestwo Bawarii ustanowiło własną konstytucję, a jej wdrażanie rozpoczęto w roku 1817. Konstytucja ta zapewniała między innymi wolność religijną, zniesienie systemu klasowego, zniesienie przywilejów szlachty i duchowieństwa oraz likwidację pańszczyzny. 10 lat później, w roku 1818, powstała nowa konstytucja, która wprowadziła dwie izby Zgromadzenia Stanowego Bawarii. Nowa Konstytucja obowiązywała i stanowiła podstawę bawarskiej państwowości przez cały wiek, czyli do 1918 roku.

Bawaria podczas wojen napoleońskich

Dzięki sojuszowi Bawarii z I Cesarstwem Francuskim, terytorium Bawarii się powiększyło, a Bawaria uzyskała pierwszą liberalną konstytucję. Pod koniec wojen napoleońskich Bawaria przeszła na stronę koalicji. Była obszarem tranzytowym dla armii sojuszniczej i wroga, była także miejscem bitew między armiami francuskimi pod dowództwem Napoleona i jego przeciwnikami, zwłaszcza Austrią (m.in. bitwa pod Eckmühl). Chociaż Bawarczycy nie brali udziału w ostatniej, decydującej bitwie przeciwko Napoleonowi, bitwie pod Lipskiem w październiku 1813 roku, w której Napoleon poniósł druzgocącą porażkę, to znaleźli się oni po stronie zwycięzców.

Królestwo Bawarii w I połowie XIX wieku

Po śmierci Maksymiliana w 1825 roku, tron objął jego syn, Ludwik I Wittelsbach. W 1810 roku Ludwik I ożenił się z Teresą z Saksonii-Hildburghausen. Król Ludwik I Wittelsbach uznawany jest za jednego z najważniejszych władców w historii Bawarii z uwagi na jego zasługi dla stworzenia w Monachium centrum kultury i sztuki. Rewolucja lutowa z 1848 roku doprowadziła do jego abdykacji, po której, władzę w Królestwie przejął jego syn, Maksymilian II. Maksymilianowi udało się przywrócić stabilność w Królestwie. Po jego śmierci w 1864 roku władzę w kraju przejął jego syn, Ludwik II Wittelsbach.

Królestwo Bawarii w II połowie XIX wieku i I połowie XX wieku

Po wojnie francusko-pruskiej król Bawarii Ludwik II Wittelsbach zaproponował, by pruskiego króla Wilhelma I ogłosić cesarzem niemieckim. Po objęciu przez niego władzy, Królestwo Bawarii zachowało uprzywilejowany status i własną armię. Potem Ludwik II spędzał coraz więcej czasu i wydawał coraz więcej pieniędzy na realizowanie własnych projektów, takich jak budowa zamku Neuschwanstein. Z tego powodu popadł w długi, a jego stosunki z ministrami pogorszyły się. 10 czerwca 1886 roku na dwór sprowadzono psychiatrę, który uznał króla za chorego psychicznie. Oficjalnie podano do wiadomości, że osoba niepoczytalna nie może sprawować władzy w kraju. Według współczesnych badaczy nie ma dowodów, aby król Ludwik II chorował psychicznie. Król zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach – 13 czerwca 1886 roku odkryto jego ciało w przybrzeżnych wodach jeziora Starnberg. Po śmierci Ludwika na tronie zasiadł jego młodszy brat Otto, cierpiący na chorobę psychiczną i niezdolny do sprawowania władzy, w związku z czym w latach 1886-1912 regencję sprawował stryj obu monarchów, książę Luitpold. Po śmierci Luitpolda, władzę w Królestwie przejął jego syn Ludwik, początkowo także jako regent, a od 1913 roku (dzięki zmianie konstytucji) jako król Ludwik III.

I wojna światowa i upadek Królestwa

W 1914 roku doszło do starcia trójprzymierza z trójporozumieniem w związku z agresją Austro-Węgier na Serbię po zabójstwie austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda przez Gawriła Principa. Niemcy stanęły po stronie Austro-Węgier i wypowiedziały wojnę Francji i Rosji. Po inwazji Niemiec na neutralną Belgię, Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom. Później Ludwik III zażądał dla Bawarii aneksji Alzacji i miasta Antwerpia w Belgii.

W 1918 roku Królestwo Bawarii bezskutecznie próbowało wynegocjować odrębny pokój z Ententą. 7 listopada 1918 roku Ludwik III wraz z rodziną uciekł z rezydencji w Monachium. 12 listopada 1918 w pisemnym oświadczeniu Ludwik III zwolnił urzędników oraz żołnierzy z przysięgi lojalności, nie sformułowawszy w nim abdykacji. Kurt Eisner potraktował jego oświadczenie jako abdykację. W nocy z 7 na 8 kwietnia 1919 powstała Bawarska Republika Rad.

Królowie Bawarii

lp.	Imię	Zdjęcie	Czas rządów
1	Maksymilian I Józef		1806–1825
2	Ludwik I Wittelsbach		1825–1848
3	Maksymilian II Bawarski		1848–1864
4	Ludwik II		1864–1886
5	Otto I Bawarski		1886–1913
6	Ludwik III Wittelsbach		1913–1918

Ludność

Rozwój liczby ludności Królestwa Bawarii w latach 1871–1900:

rok	ogółem	uwagi
1871	4 863 450	w tym katolicy – 3 464 364, ewangelicy – 1 342 592, chrześcijanie innych wyznań – 5453, Żydzi – 50 662
1875	5 022 425
1880	5 284 778
1890	5 594 982	w tym katolicy – 3 962 941, ewangelicy – 1 571 863, chrześcijanie innych wyznań – 5786, Żydzi – 53 885
1900	6 176 057	w tym katolicy – 4 363 178, ewangelicy – 1 749 206, chrześcijanie innych wyznań – 7607, Żydzi – 54 928

Miasta Królestwa Bawarii o populacji przekraczającej 40 tys. mieszkańców w 1900 roku:

lp.	miasto	populacja	rejencja
1.	Monachium	499 932	Górna Bawaria
2.	Norymberga	261 081	Środkowa Frankonia
3.	Augsburg	89 174	Szwabia
4.	Würzburg	75 499	Dolna Frankonia
5.	Ludwigshafen	61 914	Palatynat
6.	Fürth	54 822	Środkowa Frankonia
7.	Kaiserslautern	48 310	Palatynat
8.	Regensburg	45 429	Górny Palatynat
9.	Bamberg	41 823	Górna Frankonia