Korpus Kadetów Nr 1
Odznaka 1 Korpusu Kadetów | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
1918 |
Rozformowanie |
1939 |
Tradycje | |
Święto |
2 czerwca |
Nadanie sztandaru |
3 maja 1923 |
Dowódcy | |
Pierwszy |
ppłk Stanisław Hlawaty |
Ostatni |
ppłk Stanisław Daniluk |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Rodzaj sił zbrojnych | |
Podległość |
Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowego Ministerstwa Spraw Wojskowych |
Korpus Kadetów Nr 1 Marszałka Józefa Piłsudskiego (KK-2) – korpus kadetów Wojska Polskiego II RP.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Tuż po zakończeniu I wojny światowej w listopadzie 1918 na bazie c. i k. Wojskowej Wyższej Szkoły Realnej w Łobzowie zorganizowana została Szkoła Podchorążych[1]. Szkoła podporządkowana była ministrowi spraw wojskowych poprzez Departament Szkolnictwa Wojskowego. 25 lipca 1919 minister spraw wojskowych przemianował Szkołę Podchorążych na Korpus Kadetów[2]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej 54 starszych kadetów zgłosiło się ochotniczo na front[3]. Kadeci uczestniczyli także w powstaniach śląskich[3]. W III powstaniu śląskim polegli kadeci KK1[4][5]. Przy siedzibie KK1 we Lwowie ustanowiono pomnik ku czci kadetów poległych w walkach o wyzwolenie Górnego Śląska[6]. Byli nimi: Zbigniew Zaszczyński, Karol Chodkiewicz, Henryk Czekaliński, Zbigniew Pszczółkowski, Zygmunt Toczyłowski, Zygmunt Zakrzewski[7].
W 1921 korpus został przeniesiony do garnizonu Lwów i umieszczony w budynkach byłej austriackiej wojskowe szkoły kadeckiej[1]. Szkoła mieściła się w górnej części ulicy Kadeckiej we Lwowie[1]. W połowie lat 20. Korpus Kadetów pozostawała pod zarządem i kontrolą Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[1].
Działalność Korpusu Kadetów Nr 1 został oparty na statucie organizacyjnym, wydanym w Dzienniku Rozkazów MSWoj. nr 33/22 i 26/25 oraz na regulaminie bazującym na tradycjach Szkoły Rycerskiej i Korpusu Kadetów z czasów Księstwa Warszawskiego[1]. W 1926 w szkole funkcjonowało 10 oddziałów klas IV-VIII o typie matematyczno-przyrodniczym[1]. Absolwenci Korpusu Kadetów Nr 1 mieli prawo ubiegać się o wstęp na studia uniwersyteckie bądź do kształcenia w szkołach oficerskich[1].
3 maja 1923 na placu Mariackim we Lwowie prof. Leon Syroczyński, w imieniu weteranów powstania styczniowego wręczył komendantowi korpusu autentyczną chorągiew powstańczą[3]. Był to sztandar pierwotnie ocalony w powstaniu styczniowym 1863 przez ks. Kazimierza Światopełk-Mirskiego[8][9][10][7]. W piątą rocznicę oswobodzenia Lwowa w listopadzie 1923 na gmachu szkoły kadeckiej odsłonięto emblemat przedstawiający Krzyż Obrony Lwowa[11].
Zostało powołane Towarzystwo Przyjaciół Korpusu Kadetów nr 1, którego prezesem był wiceprezydent Lwowa, Wawrzyniec Kubala[12][13]. W ramach szkoły było wydawane czasopismo „Orlęta”.
W westybulu Korpusu 10 listopada 1928 odsłonięto popiersie Marszałka Józefa Piłsudskiego, wykonany przez E. Rajchertównę[14][15]. 17 marca 1933 Marszałek Józef Piłsudski wyraził zgodę na nadania swojego imienia Korpusowi Kadetów Nr 1[3]. W 1935 korpus, dotychczas podległy szefowi Departamentu Piechoty M.S.Wojsk., podporządkowany został szefowi Wojskowego Instytutu Naukowo-Oświatowego M.S.Wojsk.
W latach 30. we lwowskim Korpusie Kadetów powstała kaplica, a w 1938 za zasługi przy jej stworzeniu i opiekę nad nią została odznaczona papieskim orderem Pro Ecclesia et Pontifice żona gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, Jadwiga Sosnkowska[16]. Latem 1930 otrzymał ją Prezydent RP Ignacy Mościcki[17]. Dla niezamożnych kadetów przyznawano stypendium, pokrywane z pensji za Order Virtuti Militari ks. Mieczysława Tarnawskiego[18].
W Zielone Święta wiosną 1939 odbyły się obchody 20-lecia Lwowskiego Korpusu Kadetów im. Marszałka Piłsudskiego[7]. Z tej okazji na 27 maja 1939 zaplanowano Zjazd Absolwentów Korpusu Kadetów we Lwowie z lat 1919-1939[19][7]. Postanowiono założyć wtedy Związek Absolwentów K. K. nr 1[7].
Była przyznawana Honorowa Odznaka Korpusu Kadetów Nr 1, otrzymali ją m.in. generałowie Władysław Langner i Juliusz Zulauf, oficerowie załogi lwowskiem absolwenci z lat 1919-1939[7], powstaniec styczniowy, Antoni Süss[20].
W czasie mobilizacji pod koniec sierpnia 1939 do lwowskiego garnizonu przybył ewakuowany z Rawicza Korpus Kadetów Nr 2[21].
Kadra Korpusu
[edytuj | edytuj kod]- ppłk Stanisław Hlawaty (1918–1920)
- ppłk piech. Alfred Jougan (1920–1921)
- mjr Tadeusz Machalski (od X 1921[24])
- ppłk piech. Stanisław Zabielski (do 25 VI 1923[25])
- ppłk / płk art. Władysław Kazimierz Żebrowski (25 VI 1923[25] – VI 1927[26])
- ppłk piech. Stanisław Widacki (VI 1927[27] – V 1929)
- ppłk Antoni Łukasiewicz (p.o. III – VIII 1929)
- ppłk dypl. piech. Kazimierz Florek (VIII 1929 – XI 1933)
- ppłk Franciszek Wielgut (1933–1938)
- ppłk Stanisław Daniluk (1938–1939)[7]
- Dyrektorzy nauk[22]
- urzędnik wojskowy w randze VII Bronisław Piątkiewicz (do 1 X 1920)[28]
- ppłk Leon Lipiński (1920–1922)
- ppłk Stanisław Zabielski (1922–1925)
- mjr / ppłk Franciszek Wojakowski (1925–1927)[1]
- ppłk Antoni Łukasiewicz (1927–1929)
- mjr nauk.-ośw. dr Eugeniusz Wawrzkowicz (p.o. od VIII 1929)
- Dowódcy batalionu szkolnego
- mjr Władysław Nałęcz-Raczyński (1919–1921)
- mjr Jan Bochniewicz (1921–1924)
- ppłk Franciszek Lachowicz (1924–1928)[1]
- mjr Stanisław Karp (od 1928)
- Oficerowie
- mjr Julian Pileski – kwatermistrz (1927–1929)
- kpt. piech. Adam Błotnicki – dowódca kompanii (1926–1930)
- kpt. piech. Emil Kumor
- kpt. Aleksander Osipowski
- ks. ppłk Władysław Pilin – rzymskokatolicki kapelan (1926)[1]
- Nauczyciele
- ppłk Feliks Drozd
- Walerian Kwiatkowski
- płk Jerzy Wiktor Lewakowski
- por. piech. Tadeusz Remer
- por. sap. Marceli Aleksander Remiszewski
- dr Jan Rogowski
- kpt. piech. Tadeusz Szantroch
- kpt. Jakub Walter
- Organizacja i obsada personalna w 1939
Pokojowa obsada personalna szkoły w marcu 1939 roku[29][a]:
- komendant – p.o. ppłk piech. Stanisław Daniluk
- zastępca komendanta – mjr piech. Włodzimierz Andrzej Latawiec
- naczelny lekarz medycyny – mjr dr Stanisław Czynciel
- młodszy lekarz medycyny – por. dr Piotr Władysław Goździk
- II zastępca komendanta (kwatermistrz) – kpt. adm. (piech.) Stanisław Michał Grondalski
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (piech.) Józef Mieczysław Mosiak[b]
- oficer żywnościowy – kpt. piech. Aleksander Marian Józef Krywald
- oficer gospodarczy – kpt. int. Alfons Karol Ignacy Kapuściński
- kapelan – st. kpl. ks. dr Leon Broel-Plater
- wykładowca fizyki i matematyki – mjr art. Karol Bolesław Szczepanowski
- wykładowca geografii – kpt. adm. (piech.) Roman Sierociński
- wykładowca WF – kpt. piech. Roman Bronisław Nemec
- dowódca 1 kompanii – kpt. adm. (piech.) Józef Bielak
- wychowawca – por. piech. Zbigniew Kazimierz Czekański
- wychowawca – por. piech. Władysław Józef Składzień
- dowódca 2 kompanii – kpt. piech. Karol Andrzej Turek
- wychowawca – kpt. adm. (piech.) Józef Mieczysław Mosiak
- wychowawca – por. piech. Ludwik Karol Drąg
- dowódca 3 kompanii – kpt. adm. (piech.) Stanisław II Zaremba
- wychowawca – kpt. adm. (piech.) mgr Tadeusz Eugeniusz Makuch
- dowódca 4 kompanii – kpt. piech. Andrzej Ludwik Tabaczyński
- wychowawca – kpt. adm. (piech.) Jan I Lasota
- dowódca 5 kompanii – kpt. piech. Edward II Szymański
- wychowawca – kpt. adm. (piech.) Józef Sykstus Czaporowski
- dowódca 6 kompanii – kpt. adm. (piech.) Antoni Józef Jaskorzyński
- wychowawca – kpt. adm. (piech.) Julian Dziurzyński
- odkomenderowany – kpt. lek. Juliusz Feliks Dziurzyński
Kadeci
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Bes, porucznik piechoty, matura w 1932
- Karol Chodkiewicz, poległ 21 maja 1921 w bitwie w rejonie Góry Św. Anny
- Zygmunt Toczyłowski, poległ 21 maja 1921 w bitwie w rejonie Góry Św. Anny[potrzebny przypis]
- Czesław Czubryt-Borkowski, generał dywizji, dowódca Wojsk obrony przeciwlotniczej MON
- Jan Grudziński, komandor podporucznik, dowódca ORP Orzeł
- Tadeusz Zygmunt Jeziorowski (matura w 1929)
- Kazimierz Konopasek, dowódca 305 Dywizjonu Bombowego Ziemi Wielkopolskiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
- Tadeusz Kryska-Karski, od 1934
- Wincenty Kwieciński, prymus
- Tadeusz Legeżyński, oficer łączności, major
- Stefan Majchrowski, matura 1927, rotmistrz
- Jan Klemens Mrozowicki, matura 1929, kapitan żeglugi wielkiej, literat
- Jerzy Niemczycki, matura 1939, cichociemny
- Feliks Perekładowski, matura 1938, cichociemny
- Bronisław Przyłuski, kapitan artylerii, dowódca 1 baterii 14 Dywizjonu Artylerii Konnej
- Stanisław Szewalski, jeden z pierwszych absolwentów KK (1921)
- Feliks Szyszka, matura 1935, kapitan pilot, dowódca 308 Dywizjonu Myśliwskiego
- Zbigniew Kabata, od 1936 do 1939, biolog, podpułkownik WP, profesor
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W dniach 27-29 maja 1983 odbył się w Londynie Jubileuszowy Zjazd Kadetów, zorganizowany z okazji 30-lecia założenia Związku w Londynie oraz 65-lecia powstania Korpusu Kadetów Nr 1[3]. W Zjeździe uczestniczył prezes Związku, Franciszek Pasiecznik, dwie córki Józefa Piłsudskiego, prezydent RP na uchodźstwie Edward Raczyński[3]. Podczas trzeciego dnia Zjazdu 29 maja 1983 w Kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie została odsłonięta tablica upamiętniająca trzy korpusy kadeckie II Rzeczypospolitej[3]. Również w 1983 została wydana książka gen. Tadeusza Kryski-Karskiego pt. Lwowski kadet 1934-39. Umundurowanie, broń[3].
Dniem święta Korpusu Kadetów Nr 1, jak i później powstałego Związku Kadetów Marszałka Józefa Piłsudskiego, był dzień 2 czerwca[31].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[30].
- ↑ Kpt. adm. (piech.) Józef Mieczysław Mosiak pełnił jednocześnie funkcję wychowawcy 2 kompanii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Zagórowski. Spis 1926 ↓, s. 340.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 86 z 20 sierpnia 1919, poz. 3019.
- ↑ a b c d e f g h J.B.. O Lwowianach, Lwowie i Małopolsce Wschodniej. Jubileuszowy Zjazd Lwowskich Kadetów. „Biuletyn”. Nr 45, s. 56-57, Czerwiec 1983. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Lista kadetów uczestników III powstania górnośląskiego. „Orlęta”. Nr 2, s. 1-2, 8 czerwca 1930.
- ↑ Lista kadetów uczestników III powstania górnośląskiego. „Orlęta”. Nr 2, s. 2, Maj 1931.
- ↑ Program święta Korpusu Kadetów Nr. 1. „Orlęta”. Nr 2, s. 41, Maj 1931.
- ↑ a b c d e f g Lwowski Korpus Kadetów na przestrzeni dwudziestu lat. „Wschód”. Nr 133, s. 7, 4 czerwca 1939.
- ↑ Sztandar. „Orlęta”. Nr 3, s. 6, Listopad 1928.
- ↑ Chorągiew. „Orlęta”. Nr 2, s. 1, 8 czerwca 1930.
- ↑ Andrzej Łydka: Sztandar dwóch powstań. polska-zbrojna.pl, 2019-07-27. [dostęp 2021-02-07].
- ↑ Piąta rocznica oswobodzenia Lwowa. „Nowości Illustrowane”. Nr 47, s. 2, 24 listopada 1923.
- ↑ Akademia kadecka ku uczczeniu Święta Niepodległości i jej wieszcza. „Gazeta Lwowska”. Nr 267, s. 6, 17 listopada 1932.
- ↑ Towarzystwo Przyjaciół Korpusu Kadetów nr 1. „Orlęta”. Nr 3, s. 21, Listopad 1931.
- ↑ Westybul Korpusu. „Orlęta”. Nr 3, s. 17, Listopad 1928.
- ↑ Odsłonięcie popiersia Marszałka / Kronika. „Orlęta”. Nr 4, s. 2, 14, Grudzień 1928.
- ↑ Wiadomości bieżące. Odznaczenie. „Kurier Warszawski”. Nr 31, s. 3, 1 lutego 1938.
- ↑ Z obozu letniego. „Orlęta”. Nr 3, s. 11, 11 listopada 1930.
- ↑ Pogrzeb księdza-bohatera. „Orlęta”. Nr 1, s. 15, 19 marca 1928.
- ↑ Zjazd Absolwentów Korpusu Kadetów we Lwowie. „Gazeta Lwowska”. Nr 108, s. 2, 14 maja 1939.
- ↑ Antoni Süss. Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 353, s. 8, 27 stycznia 1946.
- ↑ Tadeusz Kryska-Karski. Kadet w obronie Lwowa w 1939 r.. „Biuletyn”. Nr 2 (17), s. 22, Grudzień 1969. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ a b Korpus Kadetów Nr 1 1931 ↓, s. 143.
- ↑ Zenon Malik: Kadeci II Rzeczypospolitej. cracovia-leopolis.pl. [dostęp 2014-12-08].
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 38 z 8 października 1921 roku, s. 1437.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 20 czerwca 1923 roku, s. 402.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927 roku, s. 167.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927 roku, s. 166.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R. 1, Nr 43), MSWojsk, 10 listopada 1920, s. 1182 .
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 460–461.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Święto Korpusu Kadetów lwowskich. „Biuletyn”. Nr 49, s. 79, Czerwiec 1985. Koło Lwowian w Londynie.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Korpus Kadetów Nr 1 : w dziesiatą rocznicę III-go powstania śląskiego. Lwów: Nakładem Korpusu Kadetów Nr 1, 1931.
- XI. Szkolnictwo średnie ogólnokształcące pod zarządem Ministerstwa Spraw Wojskowych. W: Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926.
- Witold Lisowski: Polskie korpusy kadetów 1765-1956. Z dziejów wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06845-3.
- Кадетские корпуса XIX - нач. ХХ вв.: украинское измерение (система обучения и воспитания) / А.Г. Барадачев, В.В. Цыбулькин, Л.Н. Рожен; Фонд ветеранов внешней разведки. - Киiв: Преса України, 2012. - 272 с.: ил.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Jednostki Wojska Polskiego imienia Józefa Piłsudskiego
- Korpusy kadetów
- Łobzów (Kraków)
- Szkolnictwo wojskowe II Rzeczypospolitej
- Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej w Krakowie
- Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej we Lwowie
- Polskie jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1918
- Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1939