Konklawe 1939

Konklawe 1939

Daty i miejsce
1–2 marca 1939
Kaplica Sykstyńska, Rzym
Główne postacie
Dziekan	Gennaro Granito Pignatelli di Belmonte
Kamerling	Eugenio Pacelli
Protoprezbiter	William O’Connell
Protodiakon	Camillo Caccia Dominioni
Wybory
Liczba głosowań	3
Liczba elektorów • uczestnicy • nieobecni	62 0
Wybrany papież
Eugenio Pacelli Przybrane imię: Pius XII

Konklawe 1939 – zgromadzenie kardynałów zwołane po śmierci Piusa XI. Było to najkrótsze konklawe w XX wieku i jedno z najkrótszych w historii. Już w trzecim głosowaniu zakończyło się wyborem kardynała Eugenio Pacellego (Pius XII).

Śmierć Piusa XI

Papież Pius XI zmarł 10 lutego 1939 roku po siedemnastu latach pontyfikatu. Podobno następnego dnia zamierzał wygłosić przemówienie, w którym miał ostro potępić faszyzm i antysemityzm, w związku z czym powstała plotka, że mógł zostać otruty przez doktora Francesco Petacciego, ojca kochanki Mussoliniego. Nie ma jednak na to przekonujących dowodów. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 14 lutego.

Lista uczestników

W konklawe uczestniczyło wszystkich 62 kardynałów – 55 z Europy (w tym 35 z Włoch), 2 z Ameryki Południowej, 4 z Ameryki Północnej i 1 z Lewantu:

• Gennaro Granito Pignatelli di Belmonte (Włochy; nominacja 27 listopada 1911) – kardynał biskup Ostii i Albano; dziekan Świętego Kolegium Kardynałów; prefekt Świętej Kongregacji ds. Ceremoniału; wielki przeor zakonu joannitów w Rzymie

• Donato Raffaele Sbarretti (Włochy; 4 grudnia 1916) – kardynał biskup Sabina e Poggio Mirteto; subdziekan Świętego Kolegium Kardynałów; sekretarz Najwyższej Świętej Kongregacji Świętego Oficjum

• Tommaso Pio Boggiani OP (Włochy; 4 grudnia 1916) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso; kanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego

• Enrico Gasparri (Włochy; 14 grudnia 1925) – kardynał biskup Velletri; prefekt Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej

• Francesco Marchetti Selvaggiani (Włochy; 30 czerwca 1930) – kardynał biskup Frascati; wikariusz generalny diecezji rzymskiej; archiprezbiter bazyliki laterańskiej; wielki kanclerz Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego

• Angelo Maria Dolci (Włochy; 13 marca 13 marca 1933) – kardynał biskup Palestriny; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej

• William O’Connell (Stany Zjednoczone; 27 listopada 1911) – kardynał prezbiter S. Clemente; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów; arcybiskup Bostonu

• Alessio Ascalesi CPPS (Włochy; 4 grudnia 1916) – kardynał prezbiter S. Callisto; arcybiskup Neapolu

• Adolf Bertram (Niemcy; 4 grudnia 1916) – kardynał prezbiter S. Agnese fuori le mura; arcybiskup Wrocławia

• Michael von Faulhaber (Niemcy; 13 czerwca 1921) – kardynał prezbiter S. Anastasia; arcybiskup Monachium-Fryzyngi

• Denis Dougherty (Stany Zjednoczone; 13 czerwca 1921) – kardynał prezbiter Ss. Nereo ed Achilleo; arcybiskup Filadelfii

• Francisco de Asís Vidal y Barraquer (Hiszpania; 13 czerwca 1921) – kardynał prezbiter S. Sabina; arcybiskup Tarragony

• Karl Joseph Schulte (Niemcy; 13 czerwca 1921) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; arcybiskup Kolonii

• Giovanni Battista Nasalli Rocca di Corneliano (Włochy; 23 maja 1923) – kardynał prezbiter S. Maria in Transpontina; arcybiskup Bolonii

• George Mundelein (Stany Zjednoczone; 24 marca 1924) – kardynał prezbiter S. Maria del Popolo; arcybiskup Chicago

• Alessandro Verde (Włochy; 14 grudnia 1925) – kardynał prezbiter S. Maria in Cosmedin

• Lorenzo Lauri (Włochy; 20 grudnia 1926) – kardynał prezbiter S. Pancrazio; penitencjariusz większy

• Joseph-Ernest van Roey (Belgia; 20 czerwca 1927) – kardynał prezbiter S. Maria in Aracoeli; arcybiskup Mechelen i prymas Belgii

• August Hlond SDB (Polska; 20 czerwca 1927) – kardynał prezbiter S. Maria della Pace; arcybiskup Gniezna i Poznania, prymas Polski

• Pedro Segura y Sáenz (Hiszpania; 19 grudnia 1927) – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere; arcybiskup Sewilli

• Jusztinian Györg Serédi OSB (Węgry; 19 grudnia 1927) – kardynał prezbiter Ss. Andrea e Gregorio al Monte Celio; arcybiskup Esztergom i prymas Węgier

• Alfredo Ildefonso Schuster OSB (Włochy; 15 lipca 1929) – kardynał prezbiter Ss. Silvestro e Martino ai Monti; arcybiskup Mediolanu

• Manuel Gonçalves Cerejeira (Portugalia; 16 grudnia 1929) – kardynał prezbiter Ss. Marcellino e Pietro; patriarcha Lizbony

• Eugenio Pacelli (Włochy; 16 grudnia 1929) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego; sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej; prefekt Świętej Kongregacji Nadzwyczajnych Spraw Kościoła; archiprezbiter bazyliki watykańskiej; prefekt Fabryki Świętego Piotra; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów

• Luigi Lavitrano (Włochy; 16 grudnia 1929) – kardynał prezbiter S. Silvestro in Capite; arcybiskup Palermo

• Joseph MacRory (Irlandia; 16 grudnia 1929) – kardynał prezbiter S. Giovanni a Porta Latina; arcybiskup Armagh i prymas Irlandii

• Jean Verdier PSS (Francja; 16 grudnia 1929) – kardynał prezbiter S. Balbina; arcybiskup Paryża

• Sebastião Leme da Silveira Cintra (Brazylia; 30 czerwca 1930) – kardynał prezbiter Ss. Bonifacio ed Alessio; arcybiskup Rio de Janeiro

• Raffaele Carlo Rossi OCD (Włochy; 30 czerwca 1930) – kardynał prezbiter S. Prassede; sekretarz Świętej Kongregacji Konsystorialnej

• Achille Liénart (Francja; 30 czerwca 1930) – kardynał prezbiter S. Sisto; biskup Lille

• Pietro Fumasoni Biondi (Włochy; 13 marca 1933) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; prefekt Świętej Kongregacji Rozkrzewiania Wiary

• Federico Tedeschini (Włochy; 13 marca 1933) – kardynał prezbiter S. Maria della Vittoria; datariusz Jego Świątobliwości

• Maurilio Fossati OSsCGN (Włochy; 13 marca 1933) – kardynał prezbiter S. Marcello; arcybiskup Turynu

• Carlo Salotti (Włochy; 13 marca 1933) – kardynał prezbiter S. Bartolomeo all’Isola; prefekt Świętej Kongregacji ds. Obrzędów

• Jean-Marie-Rodrigue Villeneuve OMI (Kanada; 13 marca 1933) – kardynał prezbiter S. Maria degli Angeli; arcybiskup Québecu

• Elia Dalla Costa (Włochy; 13 marca 1933) – kardynał prezbiter S. Marco; arcybiskup Florencji

• Theodor Innitzer (Austria; 13 marca 1933) – kardynał prezbiter S. Crisogono; arcybiskup Wiednia

• Ignacy Gabriel I Tappouni (Syria; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter Ss. XII Apostoli; syryjskokatolicki patriarcha Antiochii

• Enrico Sibilia (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Maria Nuova

• Francesco Marmaggi (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Cecilia

• Luigi Maglione (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Pudenziana; prefekt Świętej Kongregacji Soboru Trydenckiego

• Carlo Cremonesi (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina

• Alfred Baudrillart CO (Francja; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Bernardo alle Terme

• Emmanuel-Celestin Suhard (Francja; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Onofrio; arcybiskup Reims

• Karel Kašpar (Czechosłowacja; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter Ss. Vitale, Valeria, Gervasio e Protasio; arcybiskup Pragi i prymas Czech

• Santiago Luis Copello (Argentyna; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Girolamo degli Schiavoni; arcybiskup Buenos Aires i prymas Argentyny

• Isidro Gomá y Tomá (Hiszpania; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Pietro in Montorio; arcybiskup Toledo i prymas Hiszpanii

• Pietro Boetto SJ (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał prezbiter S. Angelo in Pescheria; arcybiskup Genui

• Eugène Tisserant (Francja; 15 czerwca 1936) – kardynał prezbiter Ss. Vito, Modesto e Crescenzia; sekretarz Świętej Kongregacji Kościołów Wschodnich; przewodniczący Papieskiej Komisji Biblijnej

• Adeodato Giovanni Piazza OCD (Włochy; 13 grudnia 1937) – kardynał prezbiter S. Prisca; patriarcha Wenecji

• Ermenegildo Pellegrinetti (Włochy; 13 grudnia 1937) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Panisperna

• Arthur Hinsley (Wielka Brytania; 13 grudnia 1937) – kardynał prezbiter S. Susanna; arcybiskup Westminster

• Giuseppe Pizzardo (Włochy; 13 grudnia 1937) – kardynał prezbiter S. Maria in Via

• Pierre-Marie Gerlier (Francja; 13 grudnia 1937) – kardynał prezbiter SS. Trinita al Monte Pincio; arcybiskup Lyonu i prymas Galii

• Camillo Caccia Dominioni (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał diakon S. Maria in Domnica; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów

• Nicola Canali (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał diakon S. Nicola in Carcere Tulliano

• Domenico Jorio (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał diakon S. Apollinare; prefekt Świętej Kongregacji Dyscypliny Sakramentów

• Vincenzo Lapuma (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano; prefekt Świętej Kongregacji ds. Zakonów

• Federico Cattani Amadori (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał diakon S. Maria in Aquiro

• Massimo Massimi (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał diakon S. Maria in Portico; przewodniczący Papieskiej Komisji ds. Kodyfikacji Prawa Kanonicznego Kościołów Wschodnich

• Domenico Mariani (Włochy; 16 grudnia 1935) – kardynał diakon S. Cesareo in Palatio; przewodniczący Rady ds. Patrymonium Stolicy Apostolskiej

• Giovanni Mercati (Włochy; 15 czerwca 1936) – kardynał diakon S. Giorgio in Velabro; bibliotekarz i archiwista Świętego Kościoła Rzymskiego

Dwóch elektorów mianował jeszcze papież Pius X, ośmiu Benedykt XV, a pozostałych pięćdziesięciu dwóch Pius XI.

Kandydaci na papieża

Do tzw. papabile zaliczano łącznie kilkunastu kardynałów, także spoza Włoch (m.in. prymasa Polski Augusta Hlonda), jednak zdecydowanym faworytem był sekretarz stanu i kamerling Kościoła Eugenio Pacelli, bliski współpracownik Piusa XI. Większość kardynałów uważała bowiem, że w obliczu wyraźnego już wówczas zagrożenia nową wojną światową potrzebny jest papież-dyplomata.

Wybór Piusa XII

Konklawe zebrało się 1 marca w kaplicy Sykstyńskiej, jednak do głosowań przystąpiono dopiero następnego dnia. W dwóch porannych głosowaniach zdecydowanie najwięcej głosów otrzymał faworyzowany Pacelli, nie uzbierał jednak wymaganych 2/3. W pierwszym głosowaniu dostał prawdopodobnie około 35 głosów, w drugim około 40. Pozostałe głosy oddano głównie na kardynałów Dalla Costę z Florencji i kurialistę Maglione, podobno pojawiło się także nazwisko Kanadyjczyka Villeneuve’a. Po południu w trzecim głosowaniu Pacelli został wybrany na papieża, otrzymując 48 głosów, o 6 więcej niż wymagana większość. Elekt, który tego samego dnia obchodził swoje 63. urodziny, przybrał imię Pius XII.

Bibliografia

• Cesare De Agostini „Konklawe XX wieku. Kulisy wyborów papieży”, Wyd. M, Kraków 2005

Linki zewnętrzne

• Lista uczestników na stronie „The Cardinals of the Holy Roman Church”
• Artykuł w „Time” z 13 marca 1939. time.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-20)].