Kominiarski Wierch
 Kominiarski Wierch – widok z Polany Chochołowskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
1829 m n.p.m. |
| Wybitność |
369 m |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Tatr  | |
 49°14′26,9″N 19°50′08,3″E/49,240806 19,835639
| |
Kominiarski Wierch – wybitny masyw górski w polskich Tatrach Zachodnich, pomiędzy Doliną Chochołowską i Kościeliską. Jego szczyt ma wysokość 1829 m n.p.m.[1], a jego wysokość względna wynosi 800 m[2]. Do około 1950 r. masyw Kominiarskiego Wierchu nazywany był Kominami Tylkowymi[3]. Nazwa ta pochodziła od dawnej Hali Kominy Tylkowe, według Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej była to nazwa błędna[4]. Płaski i rozległy szczyt o powierzchni około 4 ha przez pasterzy góralskich nazywany był Pustą Równią[5].
Z południowej strony Kominiarski Wierch oddzielony jest od Ornaku Iwaniacką Przełęczą. W kierunku wschodnim ciągną się od niego rozdzielone Doliną Smytnią dwie równoległe granie. Większa, mająca ok. 2 km długości, w końcowej części przechodzi w Raptawicką Grań zakończoną Raptawicką Turnią górującą ponad Polaną Pisaną. Odchodzi od niej w górnej części na północny wschód grzbiet Stołów, następnie poprzez Przysłop Kominiarski łączący się z masywem Kościeliskich Kopek. Mniejsza zakończona jest Smytniańskimi Turniami. W kierunku północnym sąsiaduje poprzez nieduży grzbiet zwany Kufą z reglowym wzniesieniem – Wielkim Opalonym Wierchem. Kominiarski Wierch wznosi się ponad Doliną Kościeliską, Dolinką Iwanowską, Doliną Iwaniacką, Chochołowską, Dudową i Lejową[6][7].
Cały masyw zbudowany jest z wapieni triasowych i porośnięty bogatą florą roślin wapieniolubnych, m.in. rośnie tu dębik ośmiopłatkowy, szarotka alpejska, goździk wonny, liczne gatunki goryczek[5]. W latach 1879–1885 masyw został botanicznie przebadany przez Bolesława Kotulę[3]. Wśród roślin bardzo rzadkich, w Polsce występujących tylko w Tatrach i to w nielicznych miejscach na Kominiarskim Wierchu występują: szarota Hoppego, starzec pomarańczowy, owsica spłaszczona, jarząb nieszpułkowy, ostrołódka Hallera, mietlica alpejska, przymiotno węgierskie i ukwap karpacki[8]. W skałach występuje około 140 poznanych jaskiń, 8 z nich ma długość powyżej 100 m. Największa to Bańdzioch Kominiarski[3].
W otoczeniu Kominiarskiego Wierchu znajdowało się 5 hal górskich, które dawniej wypasane były aż pod sam szczyt: Stoły, Kominy Tylkowe, Kominy Dudowe, Iwanówka, Hala Smytnia[5]. Obecnie, po zaprzestaniu wypasu stopniowo zarastają one lasem. Stosunkowo dobrze zachowana jest jeszcze Niżnia Polana Kominiarska (część dawnej Hali Kominy Tylkowe), leżąca przy północnych stokach głównego szczytu[6]. W zboczach Kominiarskiego Wierchu wydobywano rudy żelaza. Jeszcze ok. 1840 r. czynnych było kilka sztolni, do jednej z nich dochodzono po kilkunastometrowej drabinie przymocowanej do skał[5].
W 1892 Mieczysław Karłowicz wyznakował na własną rękę, jako 16-latek, nieistniejącą już ścieżkę na Kominiarski Wierch od strony północnej, spod Bramy Kraszewskiego i przez Halę Stoły, o czym napisał w Kurierze Zakopiańskim, ale wyczyn ten został zignorowany przez Towarzystwo Tatrzańskie (w 1908 ponowił go znakami niebieskimi, a potem odnowiło go PTT tylko raz, w okresie międzywojennym)[9]. W 1901 r. oznaczono nowy szlak turystyczny od Iwaniackiej Przełęczy na szczyt. Był on bardzo popularny, zwiedzany również przez liczne wycieczki szkolne z przewodnikiem. W 1987 r. dyrekcja Tatrzańskiego Parku Narodowego zamknęła szlak uzasadniając to potrzebą ochrony przyrody. Od 2000 r. cały rejon został zamknięty również dla speleologów i naukowców[3].
-
Widok na Kominiarski Wierch z zachodnich stoków Ciemniaka -
Widok z Przysłopu Miętusiego -
Widok z Ornaku -
Widok z Grzesia
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
- ↑ Ważniejsze szczyty i przełęcze Tatr polskich.
- ↑ a b c d Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2022-04-16].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna 1:10 000 [online] [dostęp 2022-04-02].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Władysław Midowicz, Z historii znakowania szlaków w Tatrach Polskich, Warszawa-Kraków: PTTK Kraj, 1986, s. 25, ISBN 83-7005-106-5.