Przejdź do zawartości

James Cameron

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
James Cameron
Ilustracja
James Cameron (2016)
Prawdziwe imię i nazwisko

James Francis Cameron

Data i miejsce urodzenia

16 sierpnia 1954
Kapuskasing

Zawód

reżyser, scenarzysta, producent, montażysta

Współmałżonek

pięciokrotnie żonaty:

Lata aktywności

od 1975

Odznaczenia
Komandor Orderu Orła Azteckiego (Meksyk)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

James Francis Cameron (ur. 16 sierpnia 1954 w Kapuskasing) – kanadyjski reżyser, scenarzysta, producent i montażysta filmowy. Ponadto fizyk, inżynier, oceanolog i filantrop.

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

James Cameron urodził się w Kanadzie jako syn Shirley Lowe i Phillipa Camerona. Jego prapradziadek ze strony ojca wyemigrował z Balquhidder w Szkocji w 1825 roku[1]. Gdy miał 16 lat, jego rodzina przeniosła się do Kalifornii w USA[2]. W trakcie studiów (fizyka i literatura angielska) na Kalifornijskim Uniwersytecie Stanowym (California State University, Fullerton College) wykorzystywał każdą okazję do odwiedzenia uniwersyteckiego archiwum filmowego. Zanim rozpoczął karierę reżysera, pracował m.in. jako kierowca ciężarówek i woźny w szkole[3].

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

Filmami, które miały największy wpływ na jego karierę, były: 2001: Odyseja kosmiczna Stanleya Kubricka[4] oraz Gwiezdne wojny George’a Lucasa[5]. Jego pierwszym filmem był Xenogenesis zrealizowany w 1978 roku za pożyczone pieniądze[6]. Zainteresował się nim wówczas znany reżyser horrorów – Roger Corman. Zaangażował on Camerona do pracy w wytwórni New World Pictures, dla której projektował scenografię do filmu Battle Beyond the Stars (1980) Jimmy’ego T. Murakami[6]. Później pracował m.in. jako asystent Johna Carpentera na planie Ucieczki z Nowego Jorku[7].

W 1981 roku James Cameron dostał szansę wyreżyserowania swojego pierwszego filmu kinowego. Włoski producent egipskiego pochodzenia Ovidio G. Assonitis zatrudnił go do realizacji filmu Pirania II: Latający mordercy. Jednak wskutek nieporozumień z nim Cameron nie ukończył filmu, który zresztą później spotkał się z negatywnymi recenzjami[8].

Pierwszym obrazem, który odniósł sukces, był Terminator z 1984 roku. Opowiadał on o przysłanym z przyszłości cyborgu, którego celem było zabicie matki nienarodzonego jeszcze przywódcy ruchu oporu przeciwko zbuntowanym maszynom. Cameron wyznał, że pomysł na ten film zrodził się w jego głowie podczas sennego koszmaru[9]. Film niespodziewanie odniósł duży sukces i szybko urósł do rangi pozycji kultowej. Po premierze pierwszej części Terminatora Harlan Ellison, pisarz science fiction pozwał Camerona do sądu za rzekome kopiowanie wątków fabularnych ze scenariuszy autorstwa Ellisona do serialu Po tamtej stronie (The Outer Limits). W ramach zadośćuczynienia Cameron zapłacił Ellisonowi odszkodowanie i umieścił jego nazwisko w napisach końcowych filmu (Acknowledgment to the works of Harlan Ellison)[10].

Cameron w 2010
Cameron promuje drugą część Obcego wraz ze swoją ówczesną żoną Galle Ann Hurd

Szukając producentów, którzy sfinansowaliby Terminatora, Cameron nawiązał kontakt z wytwórnią Brandywine Productions, która nie zdecydowała się na historię o cyborgu. Producenci odnieśli się jednak z uznaniem do wyobraźni Camerona i zaproponowali młodemu reżyserowi nakręcenie kontynuacji Obcego. Scenariusz napisany przez Camerona i sukces Terminatora utwierdziły ich w przekonaniu, że Kanadyjczyk jest odpowiednią osobą na to stanowisko[11]. Obcy – decydujące starcie odniósł podobny sukces jak część pierwsza i spotkał się z równie pozytywnym przyjęciem krytyki. Film doceniono za oryginalne podejście do tematu. Film Ridleya Scotta był mrocznym dreszczowcem, a Cameron zrealizował futurystyczny film wojenny. Chwalono także oryginalne pomysły, futuryzm i stronę plastyczną filmu.

Opromieniony sukcesami Terminatora i Obcego Cameron realizował kolejne obrazy – Otchłań, opowiadający o grupie płetwonurków, którzy odnajdują statek kosmiczny (zdjęcia zrealizowano w Gaffney w stanie Karolina Południowa) oraz Terminator 2: Dzień sądu, nakręcony za znacznie większy budżet i bardziej widowiskowy niż część pierwsza. Reżyser nie ograniczał się do filmów science fiction. Stworzył także remake francuskiej komedii sensacyjnej – Prawdziwe kłamstwa z 1994 roku.

Jednym z najsłynniejszych obrazów filmowych Jamesa Camerona jest film Titanic (1997), który wyreżyserował według własnego scenariusza. Film zdobył 11 Oscarów, w tym za „Najlepszy film” i dla „Najlepszego reżysera” oraz stał się najbardziej dochodowym filmem w historii kina.

Po Titanicu James Cameron zaprzestał reżyserii filmów w ramach technicznych możliwości kina konwencjonalnego, skupiając się na podwodnych filmach dokumentalnych, tworzonych w technologii IMAX 3D. Dzięki nim przygotował się do realizacji dwóch dużych produkcji fabularnych w technologii 3D – będącego jego powrotem po latach Avatara (2009), który wyreżyserował i do którego napisał scenariusz oraz Sanctum (2011), którego był producentem. Avatar pobił rekord Titanica i zajął jego miejsce wśród najbardziej dochodowych filmów wszech czasów[12].

W 2017 roku Cameron powrócił do pracy nad Terminatorem po dojściu do porozumienia z właścicielami praw do serii, produkując szósty pełnometrażowy film z tego cyklu[13]. Reżyserię filmu powierzył Timowi Millerowi, samemu pozostając producentem i pomysłodawcą fabuły[13][14]. Premiera produkcji pt. Terminator: Mroczne przeznaczenie odbyła się w październiku 2019 roku. Cameron zaplanował aby ów film był pierwszą częścią w nowej, oddzielnej trylogii[15], aczkolwiek obraz okazał się finansowym niepowodzeniem, w związku z czym plany zrealizowania kolejnych dwóch części zostały porzucone[16].

Inny los spotkał kolejny film Jamesa Camerona – Avatara: Istotę wody (2022), będącego kontynuacją Avatara z 2009. Trzynastoletni odstęp czasowy pomiędzy premierą pierwszej, a premierą drugiej części filmu spowodowany był głównie koniecznością stworzenia nowej technologii filmowej umożliwiającej sfilmowanie scen osadzonych pod wodą przy użyciu techniki przechwytywania ruchu. Był to pierwszy taki zabieg w historii kina, a samo opracowanie nowego sposobu kręcenia filmu zajęło ekipie filmowej półtora roku[17][18]. Avatar: Istota wody okazał się sukcesem komercyjnym, zarabiając na całym świecie ponad 2,3 miliarda dolarów i stając się trzecim co do zarobku najbardziej dochodowym filmem w historii kinematografii[19]. Otrzymał on ponadto cztery nominacje do Oscara: za najlepszy film, najlepszy dźwięk, najlepszą scenografię i najlepsze efekty specjalne, z czego zwyciężył w ostatniej kategorii[20][21]. Wszystkie filmy Jamesa Camerona zarobiły na całym świecie w sumie ponad 8,5 miliarda dolarów[22].

Charakterystyka twórczości

[edytuj | edytuj kod]

Jego przedsięwzięcia są zwykle – pomimo przekraczania terminarza i budżetu – kasowe i odnoszą sukcesy komercyjne. Cameron jest miłośnikiem techniki. Stąd też najczęściej poruszaną przez tego reżysera tematyką są relacje pomiędzy człowiekiem a światem maszyn i technologii. Nowoczesna technologia często w jego dziełach staje się dla człowieka zarówno zgubą, jak w Terminatorze, jak i bronią (Obcy – decydujące starcie). Zauważalne są wątki pro-ekologiczne (przede wszystkim Avatar). Często pojawiają się silne postacie kobiece (Ellen Ripley z Obcych, Sarah Connor z Terminatora, Neytiri z Avatara).

Niezrealizowane projekty

[edytuj | edytuj kod]

Jednym z planowanych, ale niezrealizowanych przez Jamesa Camerona filmów była ekranizacja powieści Michaela Crichtona Park Jurajski. Ubiegł go jednak Steven Spielberg[23]. Innym jego niedoszłym projektem był film o Spider-Manie (ostatecznie nakręcony przez Sama Raimiego)[24] oraz planecie małp (który ostatecznie nakręcił Tim Burton).

Obecnie pracuje nad kolejnymi częściami filmu Avatar[25]

Działalność pozafilmowa

[edytuj | edytuj kod]

Cameron interesuje się również oceanologią i wyprawami do głębin oceanicznych. Podczas realizacji filmu Titanic schodził do wraku statku kilkadziesiąt razy. 26 marca 2012 roku przedsięwziął drugie w historii zejście na dno Rowu Mariańskiego[26]. Jako pierwszy człowiek w historii przebywał tam w samotności. Spędził tam około pięciu godzin. Wcześniej dokonali tego wspólnie Don Walsh i Jacques Piccard w 1960 roku.

James Cameron pracuje dla NASA, angażuje się w budowę urządzeń, które mogą pomóc skolonizować Marsa[27]. Wygłaszał również przemówienia dla Mars Society[28][29].

James Cameron jest obywatelem kanadyjskim. Starał się o obywatelstwo amerykańskie, ale wycofał swój wniosek w 2004 roku, po wygranych przez George’a W. Busha wyborach prezydenckich[2]. 4 maja 2012 roku przeszedł na weganizm, głównie z powodów ekologicznych[30].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Reżyser Scenarzysta Producent Uwagi
1978 Xenogenesis T T T film krótkometrażowy
1981 Pirania II: Latający mordercy (Piranha II: The Spawning) T
1984 Terminator (The Terminator) T T
1985 Rambo II (Rambo: First Blood Part II) T
1986 Obcy – decydujące starcie (Aliens) T T
1989 Otchłań (Abyss) T T
1991 Terminator 2: Dzień sądu (Terminator 2: Judgment day) T T T
1991 Na fali (Point Break) T
1994 Prawdziwe kłamstwa (True Lies) T T T
1995 Dziwne dni (Strange Days) T T
1996 T2 3D: Battle across Time T T T reżyserowany wspólnie z Johnem Bruno i Stanem Winstonem krótkometrażowy sequel Terminatora 2 dla parku rozrywki Universal
1997 Titanic T T T Oscar za najlepszy film, najlepszą reżyserię i najlepszy montaż
2000 Cień anioła (Dark Angel) T T
2002 Solaris T Na podstawie powieści Stanisława Lema
2008 Terminator: Kroniki Sary Connor (Terminator: The Sarah Connor Chronicles) Twórca postaci
2009 Avatar T T T
2011 Sanctum T
2019 Terminator: Mroczne przeznaczenie (Terminator: Dark Fate) T Producent i twórca pomysłu na fabułę[13][14]
2022 Avatar: Istota wody (Avatar: The Way of Water) T T T Scenariusz napisany wspólnie z Joshem Friedmanem, Amandą Silver, Rickiem Jaffą oraz Shane’em Salerno[31]

Filmy dokumentalne

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Terminator

[edytuj | edytuj kod]

Obcy – decydujące starcie

[edytuj | edytuj kod]
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy film science fiction
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy scenarzysta
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy reżyser
  • Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną

Otchłań

[edytuj | edytuj kod]
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy film science fiction (Nominacja)
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy scenarzysta
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy reżyser (Nominacja)
  • Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną (Nominacja)

Terminator 2: Dzień sądu

[edytuj | edytuj kod]
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy film science fiction
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy scenarzysta (Nominacja)
  • Nagroda Saturn w kategorii najlepszy reżyser
  • MTV Movie Awards

Prawdziwe kłamstwa

[edytuj | edytuj kod]

Titanic

[edytuj | edytuj kod]

Avatar

[edytuj | edytuj kod]

Avatar: Istota wody

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W uznaniu dla jego działalności na rzecz ochrony środowiska odkryty w 2013 roku gatunek żaby został nazwany Pristimantis jamescameroni[34].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ The Futurist: The Life and Films of James Cameron. The New York Times Company, 2016. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
  2. ↑ a b Dana Goodyear: Man of Extremes: The Return of James Cameron. newyorker.com, 26 października 2009. [dostęp 2012-03-26]. (ang.).
  3. ↑ James Cameron Biography [online], FilmMakers.com [dostęp 2010-08-27] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-17] (ang.).
  4. ↑ James Cameron Interview. American Academy of Achievement. [dostęp 2015-12-25]. (ang.).
  5. ↑ James Cameron’s New 3-D Epic Could Change Film Forever.
  6. ↑ a b Magdalena Tyrka: James Cameron – Biografia, Życiorys, Zdjęcia. kultura.dlastudenta.pl. [dostęp 2015-12-19]. (pol.).
  7. ↑ Ucieczka z Nowego Jorku. film.org.pl, 2010-02-05. [dostęp 2015-12-19]. (pol.).
  8. ↑ Terminator [online], film.org.pl, 10 czerwca 2005 [zarchiwizowane z adresu 2013-01-30].
  9. ↑ Krzysztof Dulny, Director’s cut – The Terminator [online], film.org.pl [dostęp 2015-12-19] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-22] (pol.).
  10. ↑ Klub Miłośników Filmu I F/X – TERMINATOR. [dostęp 2016-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-17)].
  11. ↑ Obcy – decydujące starcie [online], film.org.pl, 15 maja 2004 [dostęp 2015-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08].
  12. ↑ ‘Avatar’ Overtakes ‘Avengers: Endgame’ As All-Time Highest-Grossing Film Worldwide; Rises To $2.8B Amid China Reissue – Update [online], deadline.com, 13 marca 2021 [dostęp 2021-03-13] (ang.).
  13. ↑ a b c He’s Back! James Cameron To Godfather ‘Terminator’ With ‘Deadpool’ Helmer Tim Miller. deadline.com. [dostęp 2019-12-02].
  14. ↑ a b Arnold Schwarzenegger: New Terminator trilogy to be written by James Cameron!. scified.com. [dostęp 2019-12-02].
  15. ↑ James Cameron planning to reboot Terminator with a new trilogy!. scified.com. [dostęp 2019-12-02].
  16. ↑ ‘Terminator: Dark Fate’ Puts Franchise on Ice, Faces $120M-Plus Loss. Hollywood Reporter. [dostęp 2019-12-02]. (ang.).
  17. ↑ James Cameron is doing something that’s ‘never done before’ with his Avatar sequels [online], The Independent, 20 czerwca 2018 [dostęp 2023-03-11] (ang.).
  18. ↑ James Cameron shares insight into the production of 'Avatar 2' | NME [online], NME | Music, Film, TV, Gaming & Pop Culture News, 23 listopada 2017 [dostęp 2023-03-11] (ang.).
  19. ↑ All Time Worldwide Box Office Grosses. Box Office Mojo. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  20. ↑ Oscar Nominations 2023 List: Nominees by Category - Oscars 2023 News | 95th Academy Awards [online], ABC [dostęp 2023-03-11] (ang.).
  21. ↑ The 95th Academy Awards [online], oscars.org [dostęp 2023-03-13] (ang.).
  22. ↑ Top Grossing Director at the Worldwide Box Office. thenumbers.com. [dostęp 2023-03-11]. (ang.).
  23. ↑ Park Jurajski: James Cameron chciał dinozaurów i obcych. film.wp.pl, 2012-09-13. [dostęp 2015-12-19]. (pol.).
  24. ↑ King of the World: The Complete Works of James Cameron. „Total Film (dodatek specjalny)”. Cytat: After the success of The Terminator, Cameron was announced as writer and director of a $60 m big-screen adaptation of the comic book classic. But thanks to a tangled web of litigation, studio bankrupticies, and wrangling over screenplay credits, that movie never saw light... What remains, however, is Cameron’s tantalising 47-page Spidey ‘scriptment’, a compacted screenplay-cum-narrative that mapped out his entire film in brief... Koepp’s first draft is taken often word-for-word from Cameron’s story, though later versions were heavily rewritten by numerous screenwriters. Despite this – and much to Cameron’s chagrin – Koepp’s name is the only one on the screenplay. (ang.). 
  25. ↑ Sequele „Avatara” poruszą ważne problemy współczesnego świata. filmweb.pl, 2014-08-21. [dostęp 2019-12-02]. (pol.).
  26. ↑ Rebecca Morelle: James Cameron back on surface after deepest ocean dive. bbc.co.uk, 2012-03-26. [dostęp 2015-12-19]. (ang.).
  27. ↑ James Cameron pracuje dla NASA [online], TVP, 2 kwietnia 2011 [dostęp 2015-12-19] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-11] (pol.).
  28. ↑ Mars Society Conference August 1999 Roll-9 [online], FreeMars.org [dostęp 2015-12-19] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-22] (ang.).
  29. ↑ James Cameron tells of plans for Mars miniseries & IMAX 3D!!!. aintitcool.com, 1999-08-15. [dostęp 2015-12-19]. (ang.).
  30. ↑ AMA z Jamesem Cameronem. Reddit. [dostęp 2014-08-10]. (ang.).
  31. ↑ Avatar 2 – Everything You Need To Know About James Cameron’s Sequels. empireonline.com. [dostęp 2021-03-14]. (ang.).
  32. ↑ President Ernesto Zedillo decorated Canadian movie director James Cameron [online], presidencia.gob.mx, 26 października 1998 [dostęp 2012-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-20] (ang.).
  33. ↑ Mexico gives Cameron another titanic award. deseretnews.com, 27 października 1998. [dostęp 2012-03-26]. (ang.).
  34. ↑ Sergio Prostak: Two New Frog Species Discovered in Venezuela, One Named after James Cameron. sci-news.com, 2013-11-04. [dostęp 2015-12-19]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Filmy w reżyserii Jamesa Camerona
1970-79
1980-89
1990-99
2000-09
2020-29
dokumentalne

Nagroda Akademii Filmowej za najlepszą reżyserię
1928–1940
1941–1960
1961–1980
1981–2000
2001–2020
2021–2040
Nagroda Akademii Filmowej za najlepszy montaż
1934-1950
1951–1975
1976–2000
2001–2010
2011–2020
2021–2030
Złoty Glob za najlepszą reżyserię
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Laureaci MTV Movie Awards w kategorii najlepsza scena akcji
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=James_Cameron&oldid=72431974”