Iktinos
| Praca | |
| Budynki | |
|---|---|
Iktinos, Ἰκτῖνος, łac. Ictinus (V wiek p.n.e.) – jeden z najwybitniejszych architektów greckich okresu klasycznego[1].
Wraz z Fidiaszem i Kallikratesem był twórcą ateńskiej świątyni[a] patronki miasta – Ateny Partenos, powstałej w latach 447-432 p.n.e. na miejscu starszego sanktuarium bogini, tzw. Hekatompedonu z drugiej połowy VI w. p.n.e. Nieznanego pochodzenia, uważany jest za głównego konstruktora Partenonu, zaprojektowanego jako dorycki peripteros z elementami jońskimi, zbudowany z marmuru pentelickiego[1]. Według Witruwiusza (O architekturze VII, 12) miał opisać budowę tego dzieła wspólnie z nieznanym bliżej Karpionem[2].
Innym jego dziełem architektonicznym była ufundowana przez mieszkańców Figalii świątynia Apollina w peloponeskich Bassaj[b], powstała być może też przy współpracy Kallikratesa i skonstruowana również na planie doryckiego perypteru[3]. Jako jej twórcę wymienia go Pauzaniasz (Wędrówki po Helladzie VIII 41,9). Według Strabona i Witruwiusza był budowniczym Telesterionu w Eleuzynie (doryckiego dodekastylosu). Jego dokonania wskazują, że był twórcą inwencyjnym, stosującym śmiało łączenie różnych stylów architektonicznych oraz innowatorem w zakresie kształtowania przestrzennej architektury wnętrz[4].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kazimierz Ulatowski uznając Iktinosa za twórcę planów architektonicznych, większość pomysłów twórczych w konstrukcjach Partenonu przypisywał Fidiaszowi (Architektura starożytnej Grecji. Warszawa-Poznań: PWN, 1962, s. 145, 153 nn.).
- ↑ Niemal z pewnością uznawana za starszą od ateńskiego Partenonu (David Sacks: Encyklopedia świata starożytnych Greków. Warszawa: Książka i Wiedza, 2001, s. 81, ISBN 83-05-13169-6). Niektórzy badacze uważają, że biorąc pod uwagę jej niezwykłe zróżnicowanie stylistyczne, twórców tej budowli było więcej, a Iktinos był projektantem i jednym z nich w początkowej fazie budowy (Elżbieta Makowiecka: Sztuka grecka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2017, s. 92, ISBN 978-83-23-50214-2.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Janusz A. Ostrowski: Słownik artystów starożytności. Architektura, rzeźba, malarstwo, rzemiosło artystyczne. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1994, s. 105, ISBN 83-85348-61-1.
- ↑ Der Kleine Pauly. Lexikon der Antike. T. 2. München: Deutscher Taschenbuchverlag, 1979, kol. 1361, 55-57.
- ↑ Janusz A. Ostrowski: Słownik artystów starożytności, dz. cyt., s. 106.
- ↑ Der Kleine Pauly, dz. cyt., kol. 1361-1362