Drzewiarka

Drzewiarka
	Chiropodomys
	W. Peters, 1869
	; Drzewiarka dżunglowa (Ch. gliroides)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	drzewiarka
	Typ nomenklatoryczny
	Chiropodomys penicillatus Peters, 1869 (= Mus gliroides Blyth, 1856)
Synonimy
	Insulaemus E.H. Taylor, 1934;
	Insulaemus E.H. Taylor, 1934;
Gatunki
	8 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	8 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Drzewiarka^[3] (Chiropodomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej i południowo-wschodniej Azji^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 66–122 mm, długość ogona 81–171 mm, długość ucha 11–27 mm, długość tylnej stopy 15–39 mm; masa ciała 15–79 g^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1869 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters w artykule zatytułowanym Komunikat na temat nowego rodzaju gryzoni Chiropodomys penicillatus, a także na temat niektórych nowych lub mniej znanych płazów i ryb, opublikowanym w czasopiśmie „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) drzewiarka dżunglowa (Ch. gliroides).

Etymologia

Chiropodomys: gr. χειρ kheir, χειρος kheiros ‘dłoń’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’; μυς mus, μυoς muos ‘mysz’^[8].
Insulaemus: łac. insula, insulae ‘wyspa’^[9]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[10]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Insulaemus calamianensis Taylor, 1934.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[11]^[7]^[4]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[a]	Status IUCN^[12]
Chiropodomys gliroides	(Blyth, 1856)	drzewiarka dżunglowa	gatunek monotypowy	północno-wschodnie Indie, południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa, kontynentalna Azja Południowo-Wschodnia, Indonezja (Nias, południowa Sumatra, Wyspy Tujuh i Aru oraz Jawa i Bali	DC: 6,9–10,2 cm DO: 9,4–14,3 cm MC: 15–32 g	LC
Chiropodomys karlkoopmani	Musser, 1979	drzewiarka mentawajska	gatunek monotypowy	endemit Indonezji (Wyspy Mentawai (Siberut i Północna Pagai) u wybrzeży zachodniej Sumatry)	DC: około 10,7 cm DO: około 17,1 cm MC: brak danych	VU
Chiropodomys pusillus	O. Thomas, 1893	drzewiarka mała	gatunek monotypowy	Malezja (Borneo, Sabah i Sarawak) i Indonezja (południowy Kalimantan); prawdopodobnie szerzej rozpowszechniony; zakres wysokości: 300–1220 m n.p.m.	DC: 6,9–7,7 cm DO: 8,1–9,6 cm MC: brak danych	DD
Chiropodomys muroides	Medway, 1965	drzewiarka szarobrzucha	gatunek monotypowy	Malezja (Borneo: góra Kinabalu) i Indonezja (Long Petak (północny Kalimantan)); prawdopodobnie szerzej rozpowszechniony; zakres wysokości: 1100–1220 m n.p.m.	DC: 6,6–8,8 cm DO: 8,5–9,1 cm MC: brak danych	DD
Chiropodomys major	O. Thomas, 1893	drzewiarka duża	gatunek monotypowy	endemit Malezji (Borneo: Sarawak i Sabah); prawdopodobnie Kalimantan (Indonezja); zakres wysokości: 900–1500 m n.p.m.	DC: 9,4–11,4 cm DO: 10,9–14,4 cm MC: 32–43 g	LC
Chiropodomys calamianensis	(E.H. Taylor, 1934)	drzewiarka palawańska	gatunek monotypowy	endemit Filipin (Palawan i pobliskie wyspy Calauit, Busuanga, Dumaran i Balabac); zakres wysokości: 0–250 m n.p.m.	DC: 10,9–12,2 cm DO: 14–17,1 cm MC: około 40 g	DD

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu^[13]:

Chiropodomys maximus Chaimanee, 1998^[14] (Tajlandia)
Chiropodomys primitivus Zheng Shaohua, 1993^[15] (Chińska Republika Ludowa)

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b W. Peters. Mittheilung über eine neue Nagergattung, Chiropodomys penicillatus, so wie über einige neue oder weniger bekannte Amphibien und Fische. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. 1868, s. 448, 1868. (niem.).
↑ E.H. Taylor: Philippine Land Mammals. Manila: Bureau of Printing, 1934, s. 469. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 265–266. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 484–486. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 661–663. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Chiropodomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-09].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 312. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 182, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 128.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-02]. (ang.).
↑ Taxonomy: Chiropodomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-02]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Chiropodomys Peters, 1869, Hesperomys project (Version 24.9.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2025-02-02] (ang.).
↑ Y. Chaimanee. Plio-Pleistocene rodents of Thailand. „Thai Studies in Biodiversity”. 3, s. 89, 1998. (ang.).
↑ 郑绍华 / S.-h. Zheng: 川黔地区第四纪啮齿类 / Quaternary Rodents of Sichuan-Guizhou Area, China. 北京 / Beijing: 科学出版社 / Science Press, 1993, s. 1–270. ISBN 978-7-03-003122-8. (chiń. • ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[12] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Peters-1] W. Peters. Mittheilung über eine neue Nagergattung, Chiropodomys penicillatus, so wie über einige neue oder weniger bekannte Amphibien und Fische. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. 1868, s. 448, 1868. (niem.).

[Taylor-2] E.H. Taylor: Philippine Land Mammals. Manila: Bureau of Printing, 1934, s. 469. (ang.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 265–266. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 484–486. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-5] Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 661–663. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Chiropodomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-09].

[amw-7] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 312. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 182, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=168_128]-9] Jaeger 1959 ↓, s. 128.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-10] Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-02]. (ang.).

[13] Taxonomy: Chiropodomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-02]. (ang.).

[zij-14] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Chiropodomys Peters, 1869, Hesperomys project (Version 24.9.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2025-02-02] (ang.).

[cha-15] Y. Chaimanee. Plio-Pleistocene rodents of Thailand. „Thai Studies in Biodiversity”. 3, s. 89, 1998. (ang.).

[zhe-16] 郑绍华 / S.-h. Zheng: 川黔地区第四纪啮齿类 / Quaternary Rodents of Sichuan-Guizhou Area, China. 北京 / Beijing: 科学出版社 / Science Press, 1993, s. 1–270. ISBN 978-7-03-003122-8. (chiń. • ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[12]

[13]

[14]

[15]