Dolna Saksonia

Dolna Saksonia
*Niedersachsen*
	kraj związkowy
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Stolica	Hanower
Kod ISO 3166-2	DE-NI
Premier	Stephan Weil (SPD)
Powierzchnia	47 70982 km²
Populacja (31 grudnia 2022); • liczba ludności	; 8 140 242
• gęstość	171 os./km²
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba miast na prawach powiatu	8
Liczba powiatów	37
Liczba gmin	731
	Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba przedstawicieli w Bundesracie	6
	Położenie na mapie Niemiec;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Dolna Saksonia (niem. Niedersachsen, dolnosaks. Neddersassen, wschodniofryzyjski Läichsaksen) – drugi co do wielkości kraj związkowy Republiki Federalnej Niemiec przy granicy z Holandią. Siedziba administracyjna kraju związkowego znajduje się w mieście Hanower.

Ważniejsze miasta Dolnej Saksonii to: Hanower (Hannover), Brunszwik (Braunschweig), Osnabrück, Oldenburg, Getynga (Göttingen), Wolfsburg.

Historia

We wczesnym średniowieczu w nadmorskiej części dzisiejszego kraju związkowego Dolna Saksonia istniało Królestwo Fryzyjskie, podbite w VIII w. przez państwo frankijskie, a pozostałe tereny, zamieszkane przez plemiona Sasów, Frankowie pod wodzą Karola Wielkiego podbili na przełomie VIII i IX w. Cały obszar wówczas znalazł się w granicach Imperium Karolińskiego i był podzielony na Księstwo Fryzji i Księstwo Saksonii, a od 962 r. leżał w granicach Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Z Księstwa Saksonii z czasem wyodrębniały się mniejsze kraje, prowadząc do ostatecznego rozpadu księstwa w 1296 r. Wśród powstałych krajów były Hrabstwo Oldenburga(inne języki) w 1091 (od 1774 Księstwo Oldenburga(inne języki)), księstwo arcybiskupie Bremy w 1180 oraz Księstwo Brunszwika-Lüneburga w 1235 r. Na skutek dalszych podziałów w 1432 r. powstało Księstwo Calenberg(inne języki), a na obszarze Fryzji w 1464 powstało Hrabstwo Fryzji Wschodniej.

Podział polityczny obszaru dzisiejszej Dolnej Saksonii w latach 1815–1866

W 1648 r. arcybiskupstwo Bremy zostało zsekularyzowane i przeszło w ręce Szwecji jako Księstwo Bremy, a w 1692 r. Księstwo Calenberg zostało przekształcone w Elektorat Hanoweru, od 1714 r. związany unią personalną z Wielką Brytanią. Po III wojnie północnej Szwecja utraciła księstwo Bremy na rzecz Hanoweru. W 1744 r. Hrabstwo Fryzji Wschodniej zostało przyłączone do Prus.

Na początku XIX w. cały obszar został zajęty przez Napoleona. Zachodnia i północna część regionu przypadła Francji, Fryzja Wschodnia przypadła Królestwu Holandii, a na wschodzie powstało Królestwo Westfalii. Po porażce Napoleona głównymi państwami regionu były Królestwo Hanoweru, Wielkie Księstwo Oldenburga i Księstwo Brunszwiku. W 1837 r. wygasła unia brytyjsko-hanowerska, a w 1866 r. Hanower został podbity i wcielony do Prus jako prowincja Hanower. W 1871 r. cały obszar znalazł się w granicach Niemiec.

Po II wojnie światowej region znalazł się w brytyjskiej strefie okupacyjnej Niemiec, a w latach 1945–1948 obszar przy granicy z Holandią stanowił polską strefę okupacyjną. W 1946 r. istniał tu kraj Hanower(inne języki), utworzony przez Brytyjczyków. Kraj związkowy Dolna Saksonia utworzono pod koniec 1946 r. z połączenia krajów Hanower, Brunszwik, Oldenburg i Schaumburg-Lippe.

Podział administracyjny

W styczniu 1975 mieszkańcy Oldenburga (873 tys. osób) i Schaumburg-Lippe (87 tys. osób) opowiedzieli się za przekształceniem ich okręgów w landy RFN, czego jednak Bundestag nie zaakceptował, skłaniając się raczej ku redukcji liczby krajów z 10 do 5-6^[2].

Do 31 grudnia 2004 Dolna Saksonia dzieliła się na rejencje, następnie zniesiono je i kraj związkowy składa się bezpośrednio z powiatów.

W nawiasach kody rejestracyjne pojazdów.

Miasta na prawach powiatu

Brunszwik (Braunschweig) (BS)
Delmenhorst (DEL)
Emden (EMD)
Oldenburg (OL)
Osnabrück (OS)
Salzgitter (SZ)
Wilhelmshaven (WHV)
Wolfsburg (WOB)

Związki komunalne

Region Hanower (Region Hannover) (H)

Powiaty ziemskie

Gospodarka

W regionie rozwinął się przemysł samochodowy, rafineryjny, chemiczny, elektrotechniczny, elektroniczny, maszynowy, hutniczy, spożywczy, materiałów budowlanych, drzewny^[3]. W Dolnej Saksonii hoduje się bydło, trzodę chlewną, drób, konie oraz uprawia się ziemniaki, żyto, jęczmień, rośliny pastewne, pszenicę, buraki cukrowe, warzywa, drzewa owocowe^[3].

Polityka

Koalicja rządząca: koalicja SPD/Zieloni^[4]

Skład Landtagu^[5]:

SPD – 57
CDU – 47
Partia Zielonych – 24
AfD – 18

Ostatnie wybory: 9 października 2022

Najbliższe wybory: 2027

Mniejszości etniczne

Dwujęzyczna (niemiecka i wschodniofryzyjska) tablica w Saterlandzie

W północno-zachodniej części kraju zamieszkują Fryzowie. Stanowią autochtoniczną mniejszość narodową i posługują się językiem wschodniofryzyjskim, który ma status języka regionalnego.

Turystyka

Duże znaczenie przywiązuje się w Dolnej Saksonii do rozwoju turystyki rowerowej. Przez region przebiega kilka długodystansowych turystycznych szlaków rowerowych, m.in. przez góry Harz, wzdłuż wybrzeża Morza Północnego, a także wzdłuż rzek Łaba, Wezera, Ems i Aller. Długość dróg rowerowych w całej Dolnej Saksonii ocenia się na około 13000 kilometrów^[6].

Zobacz też

język dolnosaksoński

Przypisy

↑ Einwohnerzahl in Niedersachsen bis 2020 [online] [dostęp 2021-06-27] (niem.).
↑ Edward Dylawerski Bońskie ABC, Wyd. Iskry 1978.
↑ ^a ^b Dolna Saksonia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-22] .
↑ NDR, Das rot-grüne Kabinett: Ministerinnen und Minister vereidigt [online], www.ndr.de [dostęp 2023-12-31] (niem.).
↑ Endgültige Ergebnisse und Vergleichszahlen 03 Land Niedersachsen [online], Landeswahlleiter, 27 października 2022 [dostęp 2023-12-31] (niem.).
↑ Dolna Saksonia. Po Niemczech na rowerze | Znajkraj [online], www.znajkraj.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).

Linki zewnętrzne

oficjalna strona Dolnej Saksonii. international.niedersachsen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-13)].

[1] Einwohnerzahl in Niedersachsen bis 2020 [online] [dostęp 2021-06-27] (niem.).

[2] Edward Dylawerski Bońskie ABC, Wyd. Iskry 1978.

[PWN-3] Dolna Saksonia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-22] .

[4] NDR, Das rot-grüne Kabinett: Ministerinnen und Minister vereidigt [online], www.ndr.de [dostęp 2023-12-31] (niem.).

[5] Endgültige Ergebnisse und Vergleichszahlen 03 Land Niedersachsen [online], Landeswahlleiter, 27 października 2022 [dostęp 2023-12-31] (niem.).

[6] Dolna Saksonia. Po Niemczech na rowerze | Znajkraj [online], www.znajkraj.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]