Dalit

Dziewczynka należąca do „niedotykalnych” (stan Andhra Pradesh)

Dalitowie (popularnie pariasi, hindi दलित, trl. dalit (uciśnieni), dawniej hindi haridźan, potocznie także niedotykalni) — zbiorcza nazwa określająca różne grupy ludności w indyjskim systemie kastowym. Zaliczają się do nich zarówno osoby należące do najniższych kast (dźati), jak i osoby, które w ogóle znajdują się poza systemem kastowym. Liczebność dalitów szacuje się na około 260 mln (Indie, Bangladesz, Nepal, Sri Lanka). W samych Indiach żyje ich około 150–160 milionów (dane z 1991 r.).

Nazwa

• W ujęciu historycznym, określenia dotyczące tych grup społecznych zmieniały się z biegiem czasu. Ariowie nazywali ciemnoskórą podbitą ludność Dasami (niewolnikami).
• W późniejszym okresie jednym z częstych sanskryckich określeń było używane do niedawna słowo ćandala (obecnie jest to nazwa tylko jednej grupy niedotykalnych).
• Po uzyskaniu niepodległości, Mahatma Gandhi, próbując zintegrować niedotykalnych z resztą społeczeństwa, ukuł na ich określenie termin Haridźan (ang. Harijan, dosłownie: „ludzie Boga”) o pozytywnych konotacjach, który jednak z biegiem czasu się zdewaluował.
• Na początku lat osiemdziesiątych powstał ruch społeczny zainicjowany przez samych niedotykalnych, którzy w celu zwrócenia uwagi społecznej na swój problem wybrali jako samookreślenie słowo dalit (przygnębieni, uciemiężeni).

Przynależność

Tradycyjnie do niedotykalnych zalicza się osoby wykonujące tzw. „nieczyste” zawody. Do tej kategorii zalicza się przede wszystkim czynności związane z:

• odbieraniem życia innym stworzeniom (np. rybacy i rzeźnicy);
• zabijaniem bydła lub usuwaniem padłych krów;
• kontaktem ze śliną, moczem i kałem czy nawet potem człowieka (np. sprzątacze latryn, pracze);
• jedzeniem mięsa bydła, świń, ptaków itp. (głównie rdzenna ludność Indii — tzw. Adivasi).

Dyskryminacja

Aż do przyjęcia konstytucji niepodległych Indii niedotykalni byli poddawani różnego rodzaju szykanom, których dotkliwość w zależności od regionu zwiększała się wraz z przesuwaniem się z północy na południe kraju. Na przykład pozwalano im mieszkać jedynie w wydzielonych miejscach (przedmieścia miast), zakazywano wchodzenia do świątyń, szkół, korzystania ze studni używanych przez członków wyższych kast. Przez członków wyższych kast ich dotknięcie było uważane za nieczyste i dlatego wymagało przeprowadzenia rytuału oczyszczającego (w południowych częściach Indii nawet spojrzenie niedotykalnego uważano za nieczyste). Takie traktowanie oraz dziedziczność przynależności do kast skłoniła wielu niedotykalnych do porzucenia hinduizmu i przejścia na islam, buddyzm czy chrześcijaństwo, co umożliwiało wyrwanie się z kręgu napiętnowania społecznego.

Emancypacja

Proces emancypacji rozpoczął się już w latach 30. XX w. Czołową postacią tego ruchu był Bhimrao Ramji Ambedkar — pierwszy niedotykalny, który zdobył wykształcenie uniwersyteckie. W roku 1932 udało mu się uzyskać pewną pulę miejsc dla niedotykalnych we władzach lokalnych w Pune. W latach pięćdziesiątych jednak, nie widząc możliwości przeprowadzenia istotnych reform w łonie hinduizmu, nakłonił setki tysięcy członków najniższych kast do spektakularnego przejścia na buddyzm.

Problem istnienia niedotykalnych został nagłośniony głównie dzięki działalności Mahatmy Gandhiego, który opowiadał się za równouprawnieniem harijan w życiu społecznym i gospodarczym. Od 1947 roku część społeczeństwa indyjskiego zaczęła odchodzić od tego podziału, chociaż wciąż jest to proces bardzo powolny. W 1997 roku Kocheril Raman Narayanan został pierwszym niedotykalnym, który sprawował urząd głowy państwa (prezydenta Indii).

Status prawny

Konstytucja indyjska (1950) i pakistańska (1953) uznały obostrzenia oraz sankcje społeczne stosowane wobec dalitów za bezprawne. W indyjskich aktach prawnych zamiast określenia „dalit” stosuje się między innymi terminy angielskie, jak np. „scheduled castes”.

Znani Dalitowie

• Bhimrao Ramji Ambedkar — prawnik i polityk, działający na rzecz równouprawnienia dalitów.
• Kumari Mayawati — czterokrotna szef rządu stanu Uttar Pradesh.
• Kocheril Raman Narayanan — polityk indyjski, prezydent Indii w latach 1997–2002.
• Kansi Ram — pierwszy przywódca Bahujan Samaj Party (BSP).

Linki zewnętrzne

• www.dalitnetwork.org. [dostęp 2008-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 grudnia 2008)]. (ang.).
• Dalit Network Netherlands
• Strona informacyjna organizacji „Anti-Caste”. anti-caste.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-22)]. (ang.)