Czerwony Fort w Agrze

Czerwony Fort w Agrze^[1]^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Indie
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III
Numer ref.	251
Region	Azja i Pacyfik
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1983; na 7. sesji
	Położenie na mapie Uttar Pradesh Czerwony Fort w Agrze
	Położenie na mapie Indii Czerwony Fort w Agrze
	27°10′46″N 78°01′17″E/27,179444 78,021389
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Czerwony Fort

Czerwony Fort w Agrze (hindi आगरा का किला, urdu آگرہ قلعہ) – zespół budowli fortecznych i pałacowych w Agrze w Indiach, wzniesiony z inicjatywy Akbara (1556–1605).

W 1983 roku fort został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Położenie

Fort leży na prawym brzegu rzeki Jamuny, na północno-zachodnich krańcach ogrodów Szahdżahana otaczających Tadź Mahal^[2].

Historia

Budowa fortu rozpoczęła się w 1565 roku z inicjatywy Akbara (1556–1605), który przeniósł stolicę państwa Mogołów do Agry^[3]. Nowy fort wzniesiono w miejscu dawnego fortu Radźputów^[4]^[5]. Kompleks na planie nieregularnego półkola zaprojektował Quasim Khan Mir Barr o Bahr^[6]. Do budowy zaangażowano tysiące robotników a prace ukończono w 1573 roku^[6]. Nadworny historyk Akbara Abdul Fazal zanotował, że w granicach fortu stanęło 500 budowli kamiennych^[a]^[6].

Prace budowlane były kontynuowane przez następców Akbara, zwłaszcza Szahdżahana w pierwszej połowie XVII w. Po przejęciu władzy przez jego syna i następcę Aurangzeba w 1658 roku Szahdżahan został uwięziony w Czerwonym Forcie, gdzie w 1666 zmarł^[7].

W 1983 roku fort został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO^[7].

Architektura

Czerwony Fort jest zespołem budowli zamkniętych wewnątrz potężnych murów zewnętrznych z bloków czerwonego piaskowca. Mury mają ok. 20 metrów wysokości i około 2,5 kilometra łącznej długości^[2]^[4]. Od środka wyłożone są białym marmurem, a delikatniejsza (najbardziej wyrafinowana ze wszystkich fortów indyjskich) architektura wnętrza fortu obliczona była na ukazanie potęgi władcy^[6]. Otacza je szeroka na 10 metrów fosa o głębokości 9 metrów, która łączy się z rzeką Jamuną^[4].

Głównym wejściem do fortu jest Brama Amara Singha (zwaną również Bramą Lahore) po stronie południowej; po stronie zachodniej znajduje się drugie wejście – Brama Delhi^[7]^[4].

Wewnątrz fortu znajduje się szereg budowli, głównie o charakterze pałacowym, w tym^[2]:

Moti Masjid (pol. Meczet Perłowy) – wykonany z marmuru, uważany za jeden z najpiękniejszych meczetów Indii^[8]
Diwan-i-Am – sala audiencji publicznych
Diwan-i-Khas – sala audiencji prywatnych, gdzie władcy mogolscy przyjmowali dygnitarzy i zagranicznych gości. W tym miejscu znajdował się słynny Pawi Tron, przeniesiony później do Delhi, a następnie do Iranu.
Khas Mahal – prywatny pałac Akbara
Jahāngīri Mahal (pol. Pałac Dżahangira) – prywatna rezydencja władców mogolskich zbudowana przez Akbara dla syna
Shish Mahal (pol. Pałac Luster)
Nagina Masjid (pol. Meczet Klejnotu)

Uwagi

↑ Asher (1992) uważa tę liczbę za przesadzoną.

Przypisy

↑ Indie. Polski Komitet ds Unesco. [dostęp 2019-12-18].
↑ ^a ^b ^c UNESCO: Agra Fort – Advisory Body Evaluation. [dostęp 2015-01-29]. (ang.).
↑ Catherine Blanshard Asher: Architecture of Mughal India. T. I cz. 4. Cambridge University Press, 1992, s. 47, seria: New Cambridge history of India. ISBN 978-0-521-26728-1. [dostęp 2015-01-31].
↑ ^a ^b ^c ^d Ali Javid: World Heritage Monuments and Related Edifices in India. Algora Publishing, 2008, s. 119. ISBN 978-0-87586-484-6. [dostęp 2015-01-31].
↑ Ernest Binfield Havell: A Handbook to Agra and the Taj, Sikandra, Fatehpur-Sikri, and the Neighbourhood. Asian Educational Services, 1912. ISBN 978-81-206-1711-7. [dostęp 2015-01-31].
↑ ^a ^b ^c ^d Catherine Blanshard Asher: Architecture of Mughal India. T. I cz. 4. Cambridge University Press, 1992, s. 49, seria: New Cambridge history of India. ISBN 978-0-521-26728-1. [dostęp 2015-01-31].
↑ ^a ^b ^c UNESCO: Agra Fort. [dostęp 2015-01-29]. (ang.).
↑ Manohar Sajnani: Encyclopaedia of Tourism Resources in India. Gyan Publishing House, 2001, s. 348. ISBN 978-81-7835-017-2. [dostęp 2015-01-31].

Linki zewnętrzne

Department of Tourism, Government of UP, Uttar Pradesh: Agra Fort. [dostęp 2015-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-06)]. (ang.).
Agra: Agra Fort. [dostęp 2015-01-31]. (ang.).

[2] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[3] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[9] Asher (1992) uważa tę liczbę za przesadzoną.

[1] Indie. Polski Komitet ds Unesco. [dostęp 2019-12-18].

[UNESCO2-4] UNESCO: Agra Fort – Advisory Body Evaluation. [dostęp 2015-01-29]. (ang.).

[Asher47-5] Catherine Blanshard Asher: Architecture of Mughal India. T. I cz. 4. Cambridge University Press, 1992, s. 47, seria: New Cambridge history of India. ISBN 978-0-521-26728-1. [dostęp 2015-01-31].

[Javid119-6] Ali Javid: World Heritage Monuments and Related Edifices in India. Algora Publishing, 2008, s. 119. ISBN 978-0-87586-484-6. [dostęp 2015-01-31].

[Havell-7] Ernest Binfield Havell: A Handbook to Agra and the Taj, Sikandra, Fatehpur-Sikri, and the Neighbourhood. Asian Educational Services, 1912. ISBN 978-81-206-1711-7. [dostęp 2015-01-31].

[Asher49-8] Catherine Blanshard Asher: Architecture of Mughal India. T. I cz. 4. Cambridge University Press, 1992, s. 49, seria: New Cambridge history of India. ISBN 978-0-521-26728-1. [dostęp 2015-01-31].

[UNESCO-10] UNESCO: Agra Fort. [dostęp 2015-01-29]. (ang.).

[Sajnani348-11] Manohar Sajnani: Encyclopaedia of Tourism Resources in India. Gyan Publishing House, 2001, s. 348. ISBN 978-81-7835-017-2. [dostęp 2015-01-31].

[:2-12] Wspólnie z Argentyną, Francją, Niemcami, Belgią, Japonią i Szwajcarią

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]

[A]