Bylica roczna

Bylica roczna
	; Morfologia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	bylica
Gatunek	bylica roczna
	Nazwa systematyczna
	Artemisia annua L.; Sp. Pl.: 847 (1753) 847 1753
Synonimy
	Artemisia annua f. annua; Artemisia chamomilla C.Winkl.;
	Artemisia annua f. annua; Artemisia chamomilla C.Winkl.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bylica roczna (Artemisia annua L.) – gatunek roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae)^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Naturalny obszar występowania bylicy rocznej obejmuje południowo-wschodnią Europę i zachodnią Azję. Pod koniec XIX wieku została wraz z bawełną, zbożem i wełną zawleczona do Europy Zachodniej i Południowej^[5]. Później rozprzestrzeniła się na pozostałe rejony Europy, południową Rosję, Iran, Afganistan, Pakistan, Indie, południowe Chiny oraz Kanadę i Stany Zjednoczone^[6]. Dalej rozprzestrzenia się po świecie i obecnie występuje także w Argentynie, Azji Południowej i Nowej Zelandii^[7]. Na terenie Polski najstarsze dane o jej występowaniu pochodzą z 1871 roku (Wielkopolska). Jest dość rzadka; występuje głównie w południowych regionach Polski, w niektórych miejscach tylko okazjonalnie, nieco częściej na Górnym Śląsku i Lubelszczyźnie. We florze Polski jest kenofitem, w niektórych regionach (np. w Lubelszczyźnie) ma status epekofita^[5], a w niektórych efemerofita^[8].

Morfologia

Łodyga: Dorastająca do 30–200 (wyjątkowo do 300) cm wysokości. Zazwyczaj jest jedna łodyga, wyprostowana, zielona, z wiekiem zmieniająca barwę na czerwonobrązową, naga lub słabo owłosiona^[6].
Liście: Ulistnienie skrętoległe. Liście z charakterystycznymi jamkami^[5]. Mają jasnozieloną barwę, 2–5 (wyjątkowo do 10) cm długości oraz 2–4 cm szerokości^[6]. Dolne są 3–krotnie pierzastosiecznei wyrastają na ogonkach, środkowe 2–krotnie pierzastosieczne, a górne lancetowate i siedzące^[5].
Kwiaty: Drobne, zwisające koszyczki kwiatowe, na licznych odgałęzieniach zebrane w groniasty kwiatostan. U podstawy każdego koszyczka znajduje się 6 ciemnozielonych podsadek^[6]. Koszyczki krótkoszypułkowe, kulistojajowate, o średnicy około 1–2 mm. U. Dno koszyczka nagie. Listki okrywy w dwóch warstwach; w warstwie zewnętrznej są krótkie i równowąskie, w wewnętrznej dłuższe, jajowate o błoniastych brzegach. W koszyczku występują wyłącznie kwiaty rurkowate. Na brzegach koszyczka są to niemal nitkowate 2–3 ząbkowe kwiaty żeńskie o ogruczolonej koronie. W środku koszyczka znajdują się 5–ząbkowe kwiaty obupłciowe o nagiej koronie. Wewnątrz kwiatów słupek z owłosionym w górnej części znamieniem i 5 pręcików z zaostrzonymi na szczycie pylnikami^[5].
Owoc: Długa, odwrotnie jajowata i nieco spłaszczona niełupka o długości do 0,8 mm^[5].
Gatunki podobne: Od Artemisia biennis Willd. różni się podwójnie lub potrójnie pierzastymi liśćmi oraz bardziej rozpierzchłymi kwiatostanami^[6].

Biologia i ekologia

Rozwój: Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do lipca^[5]. Kwiaty są przedprątne, bez miodników, zapylane przez błonkówki. Nasiona rozsiewane przez wiatr (anemochoria)^[9]. Kwiaty są bezwonne, chociaż liście wydzielają słodki aromat^[6].
Siedlisko: Roślina ruderalna. Rośnie na poboczach dróg, terenach kolejowych, rumowiskach, nieużytkach^[5].
Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 18^[8].

Zastosowanie

Jej ziele wykazuje właściwości bakteriobójcze. W niektórych regionach świata, zwłaszcza w południowo-wschodniej i środkowej Azji jest używane w lecznictwie^[5]. Zawiera substancje, które są pomocne w leczeniu malarii^[6]. Z korzenia dawniej otrzymywano żółty barwnik^[5]. W Polsce bywa uprawiana^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Artemisia annua L.. The Plant List. [dostęp 2014-10-30]. (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Artemisia annua – Detail. Encyclopedia of Life. [dostęp 2014-10-30]. (ang.).
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-02-131-17].
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[tpl-3] Artemisia annua L.. The Plant List. [dostęp 2014-10-30]. (ang.).

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[sudnik-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.

[eol-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Artemisia annua – Detail. Encyclopedia of Life. [dostęp 2014-10-30]. (ang.).

[discover-7] Discover Life Maps. [dostęp 2018-02-131-17].

[rutkowski-8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[seidl-9] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]