Ben Gazzara

Ben Gazzara

Ben Gazzara (lata 60.)
Imię i nazwisko	Biagio Anthony Gazzara
Data i miejsce urodzenia	28 sierpnia 1930 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	3 lutego 2012 Nowy Jork
Zawód	aktor, reżyser
Współmałżonek	Louise Erickson (1951–1957; rozwód) Janice Rule (1961–1979; rozwód) Elke Stuckmann (1982–2012; jego śmierć)
Lata aktywności	1953–2012

Ben Gazzara (właśc. Biagio Anthony Gazzara; ur. 28 sierpnia 1930 w Nowym Jorku, zm. 3 lutego 2012 tamże) − amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny oraz reżyser.

Życiorys

Wczesne lata

Biagio Anthony Gazzara urodził się w Nowym Jorku jako syn sycylijskich imigrantów – dekarza i stolarza Antonio Gazzary i Angeli (z domu Cusumano). W 1948 ukończył St. Simon Stock High School w nowojorskim Bronksie (wcześniej uczył się w Stuyvesant High School). Naukę kontynuował na wydziale elektrotechniki w New York City College i The New York School of Social Research. Aktorstwa uczył się w Actors Studio.

Kariera

W 1953 zadebiutował udaną rolą Jocko de Parisa na broadwayowskiej scenie, w przedstawieniu Skończony jako człowiek (End as a Man), za którą otrzymał nagrodę Theatre World. Następnie zagrał w sztukach Tennessee Williamsa: Kotka na gorącym blaszanym dachu (Cat On A Hot Tin Roof, 1955–56) w reżyserii Elii Kazana i Kto się boi Wirginii Woolf? (Who’s Afraid of Virginia Woolf?, 1976; nominacja do nagrody Tony i Drama Desk Award) oraz w spektaklach: Kapelusz pełen deszczu (A Hatful of Rain, 1955–56), Nocny cyrk (The Night Circus, 1958) i Dziwne interludium (Strange Interlude, 1963) z Jane Fondą.

Po gościnnym udziale w serialach, zadebiutował w dramacie Dziwny jeden (The Strange One, 1957). W dramacie kryminalnym Otto Premingera Anatomia morderstwa (Anatomy of a Murder, 1959) z Jamesem Stewartem i Lee Remick zagrał postać podporucznika Fredericka Maniona. Kreacja adwokata Paula Bryana w serialu NBC Uciekaj, jeśli ci życie miłe! (Run For Your Life, 1965–68) przyniosła mu trzy nominacje do nagrody Złotego Globu i dwie nominacje do nagrody Emmy. Reżyserował m.in. dwa filmy telewizyjne NBC Columbo: Przyjaciel w sprawie (A Friend in Deed, 1974) i Zmartwione wody (Troubled Waters, 1975). Za rolę majora Franka Hallswortha w historycznym dramacie wojennym Inchon (1981) z udziałem Laurence’a Oliviera i Jacqueline Bisset oraz za postać Brada Wesleya w dramacie sensacyjnym Wykidajło (Road House, 1989) z Patrickiem Swayze i Samem Elliottem był nominowany do Złotej Maliny jako najgorszy aktor drugoplanowy. Jako Bruneri / Canella w dramacie kryminalnym Prawdziwy skandal (Uno scandalo perbene, 1984), do którego napisał scenariusz i wyreżyserował Pasquale Festa Campanile, zdobył nominację do David di Donatello dla najlepszego aktora.

Występował także na małym ekranie, m.in. w melodramacie CBS Pocałunki i kłamstwa (Lies Before Kisses, 1991) z Jaclyn Smith i Gregiem Eviganem. Za jego rolę Nicka w telewizyjnym dramacie HBO Histeryczna ślepota (Hysterical Blindness, 2002) z Umą Thurman, Geną Rowlands, Juliette Lewis i Justinem Chambersem został uhonorowany nagrodą Złotego Globu.

Spotykał się z Audrey Hepburn i Elaine Stritch. W latach 1951–57 był żonaty z Louise Erickson. 25 listopada 1961 poślubił Janice Rule, z którą ma córkę Elizabeth. 28 stycznia 1982 doszło do rozwodu. 27 lutego 1982 ożenił się po raz trzeci z Elke Stuckmann.

Zmarł 3 lutego 2012 w nowojorskim szpitalu, w 23. rocznicę śmierci swego wielkiego przyjaciela, Johna Cassavetesa, na raka trzustki w wieku 81 lat.

Wybrana filmografia

• Anatomia morderstwa (1959) – jako podporucznik Frederick Manion
• Most na Renie (1969) – jako sierżant Angelo
• Jeśli dziś wtorek, to jesteśmy w Belgii (1969) – jako gracz w karty
• Mężowie (1970) – jako Harry
• Śmierć binarna (1972) – jako Steven Graves
• Capone (1975) – jako Al Capone
• Przeklęty rejs (1976) – jako Morris Troper
• Zabójstwo chińskiego bukmachera (1976) – jako Cosmo Vitelli
• Premiera (1977) – jako Manny Victor
• Krwawa linia (1979) – jako Rhys Williams
• Saint Jack (1979) – jako Jack Flowers
• Inchon (1981) – jako mjr Frank Hallsworth
• Śmiechu warte (1981) – jako John Russo
• Historia zwykłego szaleństwa (1981) – jako Charles Serking
• Wczesny mróz (1985) – jako Nick Pierson
• Kamorysta (1986) – jako Profesor
• Wykidajło (1989) – jako Brad Wesley
• Miłość, honor i posłuszeństwo (1993) – jako Joseph Bonanno
• Spisek (1997) – jako wiceprezydent Saxon
• Hiszpański więzień (1997) – jako Mr. Klein
• Illuminata (1998) – jako Flavio
• Happiness (1998) – jako Lenny Jordan
• Oko w oko z życiem (1998) – jako Jimmy Brown
• Big Lebowski (1998) – jako Jackie Treehorn
• Afera Thomasa Crowna (1999) – jako Andrew Wallace
• Mordercze lato (1999) – jako Luigi
• Po prostu uwierz (2000) – jako Ellicott Winslowe
• Bardzo wredne typki (2000) – jako Gino Minetti
• Histeryczna ślepota (2002) – jako Nick Piccolo
• Dogville (2003) – jako Jack McKay
• Jan Paweł II (2005) – jako kard. Agostino Casaroli
• Zakochany Paryż (2006) – jako Ben
• 13 (2010) – jako Schlondorff

Linki zewnętrzne

• Ben Gazzara w bazie IMDb (ang.)
• Ben Gazzara w bazie Filmweb
• Ben Gazzara w bazie Notable Names Database (ang.)
• Ben Gazzara w bazie Discogs.com (ang.)