Bela III

Bela III

Król Węgier i Chorwacji
Okres	od 1172 do 1196
Koronacja	13 stycznia 1173
Poprzednik	Stefan III
Następca	Emeryk Arpadowicz
Dane biograficzne
Dynastia	Arpadowie
Data urodzenia	1148
Data śmierci	23 kwietnia 1196
Miejsce spoczynku	Katedra Panny Marii w Székesfehérvár
Ojciec	Gejza II
Matka	Eufrozyna
Żona	Agnieszka z Châtillon Małgorzata Kapet
Dzieci	Emeryk Arpadowicz Małgorzata Węgierska Andrzej II Salamon István Konstancja

Grobowiec Beli III

Bela III (węg. III. Béla; ur. 1148, zm. 23 kwietnia 1196) – król Węgier i Chorwacji w latach 1172–1196 z dynastii Arpadów.

Życiorys

Był synem króla Gejzy II i księżniczki ruskiej Eufrozyny, córki księcia Mścisława I.

W roku 1161 jego ojciec nadał mu tytuł księcia Chorwacji. Nadanie to po śmierci ojca 31 maja 1162 roku potwierdził brat Beli, król Stefan III. W roku 1164 na podstawie postanowień traktatu między Stefanem III a cesarzem bizantyjskim Manuelem I Komnenem, Bela został wysłany na nauki do Konstantynopola. Cesarz Manuel, który nie miał ślubnych synów, planował ożenić Belę ze swoją córką – Marią Komneną i uczynić go swoim następcą. Zaręczyny miały miejsce w 1163 roku. Bela otrzymał greckie imię Aleksy. W 1166 roku urodził się jednak Aleksy – syn Manuela I i jego drugiej żony, Marii z Antiochii, a zaręczyny Beli zerwano. Manuel zaaranżował małżeństwo Beli z Agnieszką z Châtillon, przyrodnią siostrą Marii z Antiochii, i tak on i Bela zostali szwagrami.

4 marca 1172 roku zmarł bezdzietnie brat Beli – Stefan III, a Bela zastąpił go na tronie Węgier. Jego matka Eufrozyna i niektórzy baronowie woleli jednak widzieć na tronie jego młodszego brata, Gejzę. Bela porozumiał się z Manuelem I, który dostarczył mu pieniędzy w zamian za obietnicę, że Bela nie zaatakuje Bizancjum za życia cesarza i jego syna. Kiedy Bela przybył na Węgry, Lukas, arcybiskup Ostrzyhomia odmówił koronowania go, Bela napisał do papieża Aleksandra III i ten wyznaczył arcybiskupa Kalocsa. Drugi arcybiskup koronował Belę 13 stycznia 1173 roku. Po koronacji Bela aresztował brata, ale Gejzie udało się uciec do Austrii. Bela razem z księciem Czech zaatakował Austrię, która nie wydała mu Gejzy. Jednak Czesi ujęli Gejzę przy próbie jego przedostania się do Niemiec.

W czasie swego panowania umocnił pozycję Węgier odzyskując Slawonię. Wraz z wielkim żupanem Serbii Stefanem Nemania zdobył Belgrad i Nisz. Przeprowadził skutecznie reformę urzędów państwowych i usprawnił system ściągania podatków co według spisu z 1186 roku zapewniło dochód roczny 160 000 grzywien srebra. Dzięki temu Bela był jednym z najbogatszych władców europejskich. Zbudował również pałac królewski w Ostrzyhomiu oraz sprowadził na Węgry zakon cystersów. Za czasów jego panowania został zbudowany również pałac w Ostrzyhomiu.

Pochowany został w katedrze w Székesfehérvár. 12 grudnia 1848 roku odkryto jego grób wraz z grobem małżonki. W październiku 1898 szczątki przeniesiono do kościoła Macieja w Budapeszcie, gdzie odbył się uroczysty, powtórny pogrzeb pary królewskiej.

Przodkowie

4. Bela II Ślepy
			2. Gejza II
5. Helena
						1. Bela III
6. Mścisław I Harald
			3. Eufrozyna
7. NN

Żony i potomstwo

Około 1170 roku ożenił się z Agnieszką de Châtillon (1154–1184), córką Renalda z Châtillon i Konstancji z Antiochii. Ich ślub miał miejsce w 1172 roku. Mieli sześcioro dzieci:

1. Emeryk Arpadowicz (1174–1204), król Węgier w latach 1174–1204 (koronowany w 1182 roku);
2. Małgorzata Węgierska (1175–1223), poślubiła cesarza Izaaka II Angelosa, a następnie Bonifacego de Montferrat;
3. Andrzej II (1176–1235), król Węgier w latach 1205–1235;
4. Salamon (zmarł w dzieciństwie);
5. István (zmarł w dzieciństwie);
6. Konstancja (ur. ok. 1180 roku lub w 1181–1240), poślubiła króla Czech Przemysła Ottokara I.

• Małgorzata (córka króla Francji Ludwika VII Młodego i jego drugiej żony Konstancji Kastylijskiej). Ich ślub miał miejsce w 1186 roku. Małgorzata była wdową po Henryku Młodym Królu. Nie mieli potomstwa.

Bibliografia

• MaciejM. Salamon MaciejM. (red.), Wielka Historia Świata, t. 4. Kształtowanie średniowiecza, Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 412, ISBN 83-85719-85-7 .

Linki zewnętrzne

• Michał Kozłowski, Węgier na tronie w Konstantynopolu?. histmag.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-17)].